Ο εγκέφαλός μας είναι γεμάτος μικροπλαστικά. Αυτά είναι τα καλά νέα!
Πόσο σοβαρή απειλή είναι για την ανθρώπινη υγεία η διασπορά των μικροπλαστικών στο περιβάλλον.
Πληθώρα επιστημονικών δεδομένων αποδεικνύει ότι τα μικροπλαστικά (σωματίδια πλαστικού μικρότερο από 5 mm) συσσωρεύονται στα ανθρώπινα όργανα, ειδικότερα στον εγκέφαλο, όπου συναντώνται τα μικρότερα σωματίδια, με άγνωστες ακόμη συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία.
Σύμφωνα με μια νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικό στην Αλμπουκέρκη, ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει περίπου 4.800 μικρογραμμάρια πλαστικού ανά γραμμάριο εγκεφαλικού ιστού, ήτοι 0,5%.
Ο Μάθιου Κάμπεν, καθηγητής φαρμακευτικών επιστημών και επικεφαλής της έρευνας, αναφέρει στο CNN: «Αυτές οι συγκεντρώσεις είναι 50% υψηλότερες από ό,τι πριν από 8 χρόνια. Αυτό δείχνει ότι ο εγκέφαλός μας είναι κατά 99,5% εγκέφαλος και το υπόλοιπο είναι πλαστικό».
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι συγκεντρώσεις μικροπλαστικών στον εγκέφαλο είναι 7 έως 30 φορές υψηλότερες από αυτές στα νεφρά και το συκώτι.
«Διάφορες έρευνες έχουν ανιχνεύσει τέτοια πλαστικά στην καρδιά, τις μεγάλες αρτηρίες, τους πνεύμονες, το συκώτι, τους όρχεις, το γαστρεντερικό σύστημα και τον πλακούντα», επισημαίνει ο Δρ. Φίλιπ Λάντριγκαν, παιδίατρος και καθηγητής βιολογίας, καθώς και διευθυντής του προγράμματος Παγκόσμιας Δημόσιας Υγείας.
Αυτά θεωρούνται καλά νέα, καθώς η έρευνα δεν αναφέρεται στις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στον εγκέφαλο. Όπως τονίζει η Φοίβη Στέιπλετον, καθηγήτρια φαρμακολογίας και τοξικολογίας, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί πώς τα σωματίδια ενδέχεται να αλληλεπιδρούν με τα κύτταρα και αν αυτό οδηγεί σε τοξικές συνέπειες.
Η έρευνα που πραγματοποιείται στοχεύει στο να γεφυρώσει τα κενά στη γνώση μας σχετικά με την έκθεση στα μικροπλαστικά και να αναπτύξει εργαλεία για τη μέτρηση της τοξικότητάς τους, δηλώνει η Κίμπερλι Γουάιτ, αναπληρώτρια διευθύντρια του Αμερικανικού Χημικού Συμβουλίου.
Στη μελέτη εξετάστηκαν δείγματα εγκεφάλου, νεφρών και ήπατος από 92 άτομα που υποβλήθηκαν σε αυτοψία μεταξύ 2016 και 2024. Τα δείγματα εγκεφάλου ελήφθησαν από τον μετωπιαίο λοβό, ο οποίος επηρεάζεται περισσότερο από τη νόσο του Αλτσχάιμερ και σχετίζεται με τη σκέψη και τη λογική.
«Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μας», λέει ο Κάμπεν, «ο εγκέφαλος συγκεντρώνει πολύ μικρά σωματίδια, περίπου 100-200 nm σε μήκος, ενώ τα μεγαλύτερα, από 1 έως 5 μm, εντοπίζονται στα νεφρά και στο συκώτι».
Τα νανοπλαστικά, όπως αυτά που ανιχνεύονται στον εγκέφαλο, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, διότι μπορούν να διεισδύσουν στο εσωτερικό των κυττάρων. «Με κάποιον τρόπο, τα νανοπλαστικά διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό», επισημαίνει ο Κάμπεν. «Μια θεωρία είναι ότι μεταφέρονται "κρυφά" μέσω των λιπών και των λιπιδίων στη διατροφή μας».
Ο εγκέφαλος αποτελείται από 60% λίπος, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο όργανο. Τα ω-3 λιπαρά είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του εγκεφάλου και, δεδομένου ότι το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να τα συνθέσει από μόνο του, τα προσλαμβάνει μέσω της διατροφής.
Πολλές έρευνες έχουν εντοπίσει μικροπλαστικά στους ιστούς άλλων ζώων, συνεπώς δεν αποτελεί έκπληξη ότι το ίδιο ισχύει και για τον άνθρωπο, εξηγεί η Μπέθανι Άλμροθ από το Πανεπιστήμιο του Γκέτενμποργκ. «Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός, ο οποίος προστατεύει από τοξίνες και μικροοργανισμούς, δεν είναι τόσο αποτελεσματικός όσο θεωρούμε».
«Ορισμένα μικροπλαστικά είναι αερομεταφερόμενα», προσθέτει ο Λάντριγκαν. «Για παράδειγμα, η τριβή των ελαστικών των αυτοκινήτων στην άσφαλτο δημιουργεί μικροπλαστικά στον αέρα, τα οποία εισπνέουμε. Ορισμένα μικροπλαστικά που βρίσκονται στον ωκεανό μπορεί να μεταφέρονται στον αέρα μέσω του κυματισμού. Επομένως, η κατάποση είναι ο κύριος τρόπος έκθεσης, αλλά και η αναπνοή παίζει ρόλο».
Τα σωματίδια πολυαιθυλενίου, το υλικό που χρησιμοποιείται σε πλαστικά μπουκάλια και σακούλες, είναι ο πιο κοινός τύπος πλαστικού που εντοπίζεται στους ιστούς μας, και ειδικά στον εγκέφαλό μας. Αυτά τα πλαστικά ευθύνονται επίσης για την απελευθέρωση του διαλύτη 1,4-διοξάνης στο περιβάλλον, που θεωρείται πιθανώς καρκινογόνος.
Ο Λάντριγκαν αναφέρει: «Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι κάνουν τα σωματίδια μικροπλαστικών, αλλά ξέρουμε ότι μεταφέρουν χιλιάδες χημικές ουσίες, μερικές από τις οποίες είναι βλαβερές».
Εισερχόμενα στα κύτταρα και στους ιστούς βασικών οργάνων, τα μικροπλαστικά μπορούν να διαταράξουν κυτταρικές λειτουργίες και να εναποθέσουν χημικές ουσίες που επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα, όπως βισφενόλες, φθαλικό οξύ, βαρέα μέταλλα και πολυφθοριωμένες ενώσεις.
Αυτά τα χημικά, τα οποία επιδρούν στο ενδοκρινικό σύστημα, μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, υπογονιμότητα στις γυναίκες και δυσπλασίες στο αναπαραγωγικό σύστημα.
Παράλληλα, είναι πιθανό να ενισχύουν τις αρνητικές επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες και να προκαλέσουν καρδιαγγειακή νόσο. Μελέτες σε ζώα τα έχουν συνδέσει με προβλήματα γονιμότητας, καρκίνο, καθώς και εξασθένηση της μνήμης και της μάθησης.
«Υπάρχουν σαφή στοιχεία ότι τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά προκαλούν βλάβες, αν και δεν γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό. Ξέρουμε, όμως, αρκετά για να αρχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα», τονίζει ο Λάντριγκαν.
