Φυτό με «εξωγήινα» χαρακτηριστικά πονοκεφαλιάζει τους επιστήμονες
Τι είναι το Othniophyton elongatum, που δεν μπορεί να καταταχθεί σε καμία οικογένεια σύγχρονων φυτών;
Το 1969, παλαιοβοτανολόγοι ανακάλυψαν τα απολιθωμένα φύλλα ενός εξαφανισμένου φυτού που ονόμασαν Othniophyton elongatum. Αρχικά, το φυτό κατατάχθηκε στην ίδια οικογένεια με το Ginseng, ωστόσο, νέα δεδομένα καταρρίπτουν αυτή την υπόθεση, καθώς φαίνεται πως το συγκεκριμένο φυτό είναι ακόμα πιο περίεργο.
Μυστήριο «47 εκατομμυρίων ετών»
Ο Στίβεν Μάντσεστερ από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φλόριντα μελετάει το 47 εκατομμυρίων ετών απολίθωμα από τη Γιούτα εδώ και χρόνια. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ο Μάντσεστερ βρήκε ένα άλλο απολίθωμα από την ίδια περιοχή με το Othniophyton elongatum. Το απολίθωμα περιελάμβανε φύλλα, φρούτα και άνθη σε έναν ξύλινο μίσχο, κάτι ιδιαίτερα σπάνιο.
«Συνήθως τα φύλλα, οι καρποί και ο βλαστός βρίσκονται ξεχωριστά. Αυτό το απολίθωμα είναι σπάνιο γιατί είναι όλα μαζί», λέει ο Μάντσεστερ. Με περαιτέρω ανάλυση, διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για το ίδιο είδος με το φυτό του 1969, το Othniophyton elongatum, και ότι η κατάταξη στην οικογένεια του Ginseng (Araliaceae) δεν είναι σωστή.
Το εξωγήινο απολίθωμα
Για να αποκαλύψουν τις φυλογενετικές σχέσεις του Othniophyton elongatum, ο Μάντσεστερ και οι συνεργάτες του συνέκριναν τα απολιθώματα με 400 οικογένειες σύγχρονων φυτών, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. «Υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορούν να καταταχθούν σε σύγχρονες οικογένειες και γένη φυτών, αλλά δεν γίνεται να στριμωχτούν όλα με το ζόρι», τονίζει ο Μάντσεστερ. Το επόμενο βήμα ήταν η σύγκριση με εξαφανισμένες οικογένειες φυτών, που επίσης δεν έδωσε κάποιο αποτέλεσμα.
Και τα δύο απολιθώματα βρέθηκαν στο Green River Formation, κοντά στην πόλη-φάντασμα Ρέινμποου της ανατολικής Γιούτα. Αυτός ο σχηματισμός, ένα τεράστιο σύμπλεγμα από λίμνες πριν από 47 εκατομμύρια χρόνια, παρείχε ιδανικές συνθήκες για την απολίθωση φυτών και ζώων με εντυπωσιακή λεπτομέρεια. Τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στα ιζήματα και η ηφαιστειακή τέφρα επιβράδυναν την αποσύνθεση ζώων και φυτών, όπως το Othniophyton elongatum.
Ωστόσο, τα απολιθώματα του 1969 και τα πρόσφατα προσφέρουν περιορισμένες πληροφορίες. Τα φύλλα πάνω στους μίσχους καταρρίπτουν τη θεωρία ότι ανήκουν στην οικογένεια του Ginseng. Τα φρούτα και τα άνθη αποκλείουν άλλες οικογένειες, όπως τα αγρωστώδη και οι μανόλιες. Ακόμα και με τόσο λεπτομερή απολιθώματα, το μυστήριο παραμένει άλυτο.
Και επιτέλους πρόοδος
Ο μόνος λόγος που σημειώθηκε πρόοδος ήταν ότι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φλόριντα απέκτησε ένα ειδικό μικροσκόπιο, με το οποίο κατέγραψαν πράγματα που είχαν διαφύγει. Τα μικροσκοπικά φρούτα είχαν ανατομικά ίχνη, μεταξύ αυτών και από σπόρους.
Ένα από τα πιο σημαντικά μορφολογικά χαρακτηριστικά ήταν οι στήμονες του φυτού, τα αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα των ανθών. Στα περισσότερα φυτά, αυτά αποκόπτονται μετά τη γονιμοποίηση, αλλά στο Othniophyton elongatum παραμένουν προσκολλημένοι στο ώριμο φρούτο. «Συνήθως οι στήμονες πέφτουν μόλις ωριμάσουν τα φρούτα. Το αντίθετο δεν παρατηρείται σε σύγχρονα φυτά», λέει ο Μάντσεστερ.
Η χαμένη ποικιλομορφία
Η ποικιλομορφία στις φυτικές οικογένειες είναι εντυπωσιακή. Για παράδειγμα, ο δηλητηριώδης κισσός, τα κάσιους και το μάνγκο ανήκουν στην ίδια οικογένεια, που περιλαμβάνει 800 είδη. Ωστόσο, με το Othniophyton elongatum, οι επιστήμονες συνειδητοποιούν ότι μεγάλο μέρος αυτής της ποικιλομορφίας έχει χαθεί.
Το Green River Formation έχει δώσει και άλλα απολιθώματα εξαφανισμένων φυτών, αλλά κανένα σαν το Othniophyton elongatum.
