Αυτός ο καρχαρίας ζει πάνω από 400 χρόνια - Μήπως κρύβει το μυστικό της μακροζωίας;
Ένα μυστηριώδες δίκτυο γονιδίων στον καρχαρία της Γροιλανδίας μπορεί να είναι υπεύθυνο για την «αφύσικη» μακροζωία του.
Ο καρχαρίας της Γροιλανδίας τρομάζει. Είναι τεράστιος, το δέρμα του είναι σαν γυαλόχαρτο, τα μάτια του θολά, κατοικεί στα πιο παγωμένα νερά της Γης και ζει για πάνω από 400 χρόνια.
Το ασυνήθιστα μεγάλο DNA
Σε μία νέα μελέτη, επιστήμονες προσπάθησαν να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά της μακροζωίας αυτού του καρχαρία, μελετώντας το DNA του. Το πρώτο πράγμα που παρατήρησαν οι ερευνητές είναι ότι ο καρχαρίας της Γροιλανδίας έχει πολύ μεγάλο DNA, περίπου το διπλάσιο του ανθρώπου (6,5 δισ. ζεύγη βάσεων - δομικών «λίθων»). Δεδομένου ότι πρόκειται για ψάρι, χωρίς τις εξελιγμένες λειτουργίες που διαθέτουν π.χ. τα θηλαστικά, ο αριθμός αυτός είναι τεράστιος.
Η δεύτερη παρατήρηση που έκαναν οι επιστήμονες ήταν ότι ένα είδος γονιδίων (περιοχές στο DNA) που ονομάζονται τρανσποζόνια αποτελούν περισσότερο από τα ⅔ του DNA του καρχαρία. Τα γονίδια αυτά δημιουργούν αντίγραφα, τα οποία εισέρχονται σε άλλα γονίδια, προκαλώντας πολλές αλλαγές στο DNA, όπως μεταλλάξεις, ελλείψεις και διπλασιασμούς γονιδίων.
Τα γονιδιακά παράσιτα
Οι αλλαγές αυτού του είδους σε άλλα ζώα προκαλούν προβλήματα στην ανάπτυξη και ασθένειες. Οι ειδικοί τα αποκαλούν και «γονιδιακά παράσιτα».
Το αξιοπερίεργο που επισημαίνουν οι μελετητές είναι πώς οι καρχαρίες, παρά το μεγάλο ποσοστό τρανσποζονίων, μπορούν να ζουν τόσο πολύ, ενώ κανονικά θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο.
Αυτό που υποθέτουν οι επιστήμονες είναι ότι οι καρχαρίες παίρνουν τον έλεγχο του μηχανισμού και διπλασιάζουν τα γονίδια που εμπλέκονται στην επιδιόρθωση του DNA (ο πολλαπλασιασμός του DNA ενέχει λάθη που συσσωρεύονται με τον χρόνο).
Βάσει του παραπάνω συλλογισμού, ο καρχαρίας της Γροιλανδίας είναι ίσως ο οργανισμός-κλειδί για την ανάπτυξη θεραπειών κατά του καρκίνου και θεραπειών για μακροζωία. Για τη μελέτη χρειάστηκαν πολλές αποστολές στα παράλια της Γροιλανδίας και θανάτωση ορισμένων ζώων για τη λήψη δειγμάτων από τη σπονδυλική τους στήλη. Τα δείγματα αυτά εξετάστηκαν από ειδικούς στο Ινστιτούτο Λάιμπνιτς, το οποίο έδωσε στη δημοσιότητα το πλήρες γονιδίωμα του καρχαρία.
Το γονίδιο-μυστήριο TP53
Έχοντας το DNA, οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν ένα δίκτυο 81 γονιδίων που υπήρχαν μόνο στον καρχαρία της Γροιλανδίας και παίζουν ρόλο στην επιδιόρθωση του DNA. Ένα γονίδιο συγκεκριμένα, το TP53, εμπλέκεται στην επιδιόρθωση του DNA και την καταστολή όγκων.
Αντίστοιχες μελέτες σε ελέφαντες έδειξαν ότι υπήρχαν 20 αντίγραφα αυτού του γονιδίου. Το TP53 βρέθηκε δομικά αλλαγμένο στον καρχαρία της Γροιλανδίας, και οι επιστήμονες ερευνούν το ενδεχόμενο η μακροζωία του να οφείλεται σε αυτή την αλλαγή.
