Ποια ήταν τα πρώτα ζώα στη γη; Ακόμα και οι επιστήμονες σηκώνουν τα χέρια ψηλά
Η αναζήτηση των αρχαιότερων ζωών είναι ένα ταξίδι στο χρόνο. Οι πιο πιθανοί υποψήφιοι είναι οι γνωστοί σπόγγοι και τα άγνωστα κτενοφόρα.
Η εμφάνιση των ζώων στη γη έχει καταγραφεί στο αρχείο των απολιθωμάτων. Ωστόσο η ακριβής εξελικτική πορεία και το ποια ήταν τα πρώτα ζώα στον πλανήτη παραμένει ένα μυστήριο. Οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι για αυτή την πρωτιά είναι δύο απλές μορφές ζώων, οι σπόγγοι και τα κτενοφόρα. Για την επίλυση του μυστηρίου έχουν επιστρατευτεί ομάδες επιστημόνων που μελετούν τα πάντα, από τις γεωχημικές ιδιότητες κάθε οργανισμού μέχρι τη γενετική.
Αυτό που ξέρουμε σίγουρα, είναι ότι πριν περίπου 540 εκατομμύρια χρόνια, στην Κάμβρια περίοδο, πραγματοποιήθηκε «έκρηξη» στην εμφάνιση ζωικών οργανισμών μεταξύ των οποίων και οι τριλοβίτες. Αυτή ήταν μια περίοδος-ορόσημο καθώς μέσα σε 10 εκατομμύρια χρόνια προέκυψε ένα πολύ μεγάλο μέρος των ζωικών μορφών που αποτέλεσαν τη βάση για τις σύγχρονες μορφές ζωής.
600 εκατομμύρια χρόνια πριν
Ωστόσο το ερώτημα παραμένει: Τι προκάλεσε αυτή την έκρηξη; Η απάντηση βρίσκεται στην τελευταία περίοδο της Προκάμβριας εποχής, την Εντιακάρα, από περίπου 635 έως 541 εκατομμύρια χρόνια πριν. Σε αυτή την περίοδο άκμασαν οργανισμοί με μαλακό σώμα που άφησαν πίσω τους ελάχιστα ή καθόλου απολιθώματα. Ο οργανισμός Ντικινσόνια που μοιάζει με σκουλήκι με χαρακτηριστικά πλευρικά τμήματα σαν νευρώσεις είναι από τους λίγους γνωστούς οργανισμούς της εποχής. Αυτός είναι ο λόγος που δεν ξέρουμε ακριβώς ποιοι ήταν οι πρώτοι ζωικοί οργανισμοί. Είναι πιθανόν να έζησαν χωρίς να αφήσουν ίχνος.
Τα μοριακά ρολόγια
Σε μελέτη του 2021 προτείνεται για αρχαιότερο είδος ζώου ένας σπόγγος 890 εκατομμυρίων ετών. Το απολίθωμα αυτό είναι ένα σημαντικό εύρημα, αλλά δεν είναι 100% σίγουρο ότι είναι όντως σπόγγος και ότι είναι όντως ζώο. Παράλληλα με τη μελέτη των απολιθωμάτων, οι επιστήμονες αναλύουν το DNA των οργανισμών για να βρουν την απαρχή των ζώων. Τα «μοριακά ρολόγια» εκτιμούν το πότε απέκλιναν τα είδη από τους προγόνους τους, με βάση μεταλλάξεις στο DNA. Αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι τα κτενοφόρα ήταν τα πρώτα ζώα (εμφανίστηκαν πριν 600 με 700 εκατομμύρια χρόνια).
Τα «ξαδέλφια» μας οι σπόγγοι
Με βάση την αρχή ότι οι πιο σύνθετες μορφές ζωής εξελίσσονται από τις πιο απλές, οι επιστήμονες προτείνουν τους σπόγγους ως τα πρώτα ζώα. Οι σπόγγοι, αν και μοιάζουν με φυτά, έχουν ζωικά κύτταρα, αλλά τους λείπουν τα σύνθετα όργανα που έχουν τα ζώα. Αυτή η απλότητά τους τούς κάνει σοβαρούς υποψήφιους για την πρωτιά στην εξέλιξη των ζώων.
Με σάρκα αλλά χωρίς οστά
Τα κτενοφόρα, ωστόσο, έχουν μυϊκά και νευρικά κύτταρα, κάτι που δημιουργεί αμφιβολίες. Θα μπορούσαν τόσο εξελιγμένα κύτταρα να εμφανιστούν τόσο νωρίς; Η εξέλιξη είναι μια αργή και σταδιακή διαδικασία. Τα σύνθετα ζώα δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά. Προέκυψαν από απλούστερες μορφές ζωής. Τα κτενοφόρα θεωρούνται αρκετά εξελιγμένα, πολύ περισσότερο από τους σπόγγους.
Είναι προφανές ότι η αναζήτηση των πρώτων ζώων δεν έχει τελειώσει. Τα απολιθώματα και τα μοριακά ρολόγια δίνουν αρκετές ενδείξεις, αλλά η απάντηση δεν έχει ακόμα βρεθεί.
