«Μονόκεροι στη Σελήνη»: Σαν σήμερα πριν 189 χρόνια εφημερίδα πήγαινε τα fake news σε... άλλο επίπεδο
Ένας δημοσιογράφος -όπως υποστηρίζει- θέλησε να σατιρίσει τους ισχυρισμούς περί εξωγήινων πολιτισμών και τελικά έδωσε στον κόσμο τα fake news.
Σαν σήμερα, 25 Αυγούστου του 1835, το πρωτοσέλιδο της New York Sun είχε μία τεράστια επικεφαλίδα που έγραφε: «Σπουδαίες αστρονομικές ανακαλύψεις». Σύμφωνα με το άρθρο της εφημερίδας, ο αστρονόμος σερ Τζον Χέρσελ είχε ανακαλύψει μορφές ζωής στην επιφάνεια της Σελήνης. Και δεν μιλάμε για απλές μορφές ζωής: Ο ισχυρισμός ήταν πως είχαν εντοπιστεί εκπληκτικά, ασύλληπτα πλάσματα –κατσίκες, μονόκεροι, άνθρωποι με φτερά νυχτερίδας, βίσονες- με τη βοήθεια «ενός τεράστιου τηλεσκοπίου που είχε μία εντελώς νέα αρχή λειτουργίας».
Ήταν ένα άρθρο –ή για την ακρίβεια μία σειρά άρθρων- που σήμερα θα ενέπιπτε στην κατηγορία των «fake news». Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Αύξηση της κυκλοφορίας, αύξηση των εσόδων της εφημερίδας και παραπληροφόρηση του κοινού.
Κατά τα φαινόμενα, τα άρθρα είχαν γραφτεί με πρωτοβουλία του δημοσιογράφου Ρίτσαρντ Α. Λοκ, για να σατιρίσουν την τάση για διάφορους ισχυρισμούς ότι κάπου αλλού στο σύμπαν υπήρχαν εκπληκτικοί πολιτισμοί. Σε ένα από τα άρθρα, ο συγγραφέας δήλωνε με πλήρη σοβαρότητα πως είχε δει ένα από τα «κολοσσιαία κτίρια» που είχαν κτιστεί από κάποιον πολιτισμό στην επιφάνεια της Σελήνης. Το ύφος των άρθρων του Λοκ ήτα γενικά σοβαρό, αποφεύγοντας την εμφανή κωμική γραφή που καθιστούσε άμεσα μη πιστευτά άλλα σατιρικά άρθρα.
Σύμφωνα με τα επίμαχα άρθρα, το τέλος των εκπληκτικών παρατηρήσεων του Χέρσελ ήρθε με την καταστροφή του νέου, πανίσχυρου τηλεσκοπίου του από την ένταση των ηλιακών ακτίνων. Αρχικά, ο ίδιος ο σερ Τζον Χέρσελ –πραγματικός αστρονόμος και γιος του Γουίλιαμ Χέρσελ- είχε βρει τα άρθρα διασκεδαστικά, όμως η ευθυμία του έδωσε τη θέση της στην ενόχληση, όταν άρχισε να δέχεται επανειλημμένα ερωτήσεις από αναγνώστες που είχαν πιστέψει την ιστορία.
Φαίνεται πως ο Χέρσελ δυσκολευόταν να αποδεχθεί (όπως αναγκαστήκαμε να αποδεχθούμε εμείς) πόσοι άνθρωποι ήταν διατεθειμένοι να πιστέψουν οτιδήποτε διάβαζαν σε μία εφημερίδα...
(Με πληροφορίες από το βιβλίο του Dan Snow «Σαν σήμερα στην παγκόσμια ιστορία»)
