Σαν σήμερα ένας γέρος αυτοκράτορας θα υπέγραφε την καταστροφή της Ευρώπης (και τη δημιουργία μίας νέας)

Ο αυτοκράτορας είχε γεράσει. Κοντά στα 75 πια, είχε κυβερνήσει μία διαιρεμένη και απείθαρχη αυτοκρατορία για περισσότερο χρόνο σχεδόν από οποιονδήποτε άλλο ηγεμόνα. Όλο αυτό όμως είχε βαθύ αντίκτυπο στην οικογένειά του. Ο γιος του είχε αυτοκτονήσει, η σύζυγός του είχε βρει τον θάνατο από τη λεπίδα ενός δολοφόνου και τώρα ο ανιψιός και διάδοχός του είχε δολοφονηθεί από έναν τρομοκράτη υπό τις διαταγές ενός γειτονικού κράτους που προσπαθούσε να ανελιχθεί.

Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ της Αυστροουγγαρίας είχε περάσει όλη του τη ζωή δίνοντας μία εξαντλητική -και όπως αποδείχθηκε μάταιη- μάχη για να κρατήσει ενωμένη την αυτοκρατορία του. Για τον αυτοκράτορα και τους συμβούλους του, η ανάμειξη της Σερβίας στη δολοφονία του διαδόχου του, Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της συζύγου του Σοφίας το 1914 στο Σαράγεβο, από τον νεαρό σπουδαστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ, αποτελούσε αιτία πολέμου. Η Σερβία ενθάρρυνε ενεργά τους Σλάβους της αυτοκρατορίας να επαναστατήσουν, οπότε η χώρα έπρεπε να ισοπεδωθεί.

Μερικοί από τους συμβούλους του γερο-αυτοκράτορα είχαν τους δικούς τους λόγους για να θέλουν κάτι τέτοιο. Κάποιοι από αυτούς τους λόγους θα μπορούσαν να θεωρηθούν και ως... ματαιόδοξοι. Για παράδειγμα, ο επικεφαλής του στρατού Φράντς Κόνραντ φον Χέτσεντορφ, ήθελε απεγνωσμένα να παντρευτεί την ερωμένη του και πίστευε πως η δόξα στο πεδίο της μάχης θα αναιρούσε τους κοινωνικούς φραγμούς για μία τέτοια ένωση. Όλοι τους πάντως πίστευαν πως αν δεν λάμβαναν τα μέτρα τους εναντίον της Σερβίας, θα απειλούταν σοβαρά η ακεραιότητα της αυτοκρατορίας.

Έτσι λοιπόν, σαν σήμερα στις 28 Ιουλίου του 1914, ο Φραγκίσκος Ιωσήφ υπέγραψε την κήρυξη πολέμου. Αυτή με τη σειρά της πυροδότησε μία από τις πιο καταστροφικές εμπόλεμες συγκρούσεις στην ιστορία: Τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό συνέβη γιατί η Σερβία δεν ήταν απομονωμένη αλλά είχε την ισχυρή στήριξη της Ρωσίας. Η Αυστρία, από την άλλη, ζήτησε την υποστήριξη της Γερμανίας. Το δίκτυο συμμαχιών απειλούσε να παρασύρει στον πόλεμο όλα τα κράτη της Ευρώπης, καθώς και χώρες έξω από αυτήν.

Την ίδια μέρα, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έγραφε στη γυναίκα του: «Όλα τείνουν προς την καταστροφή και την κατάρρευση. Το ενδιαφέρον μου έχει κεντριστεί, είμαι σε ετοιμότητα και ευτυχής». Στο Βερολίνο, ο Κάιζερ Γουλιέλμος επίσης ένιωθε την κατάσταση να οδεύει αδυσώπητα προς τον πόλεμο και έγραψε «το νερό μπήκε στ’ αυλάκι και δεν μπορεί πια να εκτραπεί».

Οι λιγοστοί άνδρες που μπορούσαν όντως να αποτρέψουν τον πόλεμο πίστευαν ότι είτε δεν μπορούσαν είτε δεν έπρεπε. Το τίμημα για αυτήν τους την αποτυχία ήταν η καταστροφή της κοινωνίας στην οποία ζούσαν και ολόκληρου του τρόπου ζωής τους.

(Με πληροφορίες από το βιβλίο του Dan Snow «Σαν σήμερα στην παγκόσμια ιστορία»).