Όταν ο Βάσκο ντα Γκάμα έφτασε Ινδία και γύρισε γεμάτος πλούτη και... σκορβούτο
Το ταξίδι ορόσημο που άλλαξε τη... διατροφή στην Ευρώπη
Ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη φορά που Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι αντίκρισαν την Ινδία, έχοντας ταξιδέψει εκεί με πλοίο απευθείας από την Ευρώπη. Όταν το πλήρωμα του Βάσκο ντα Γκάμα, σαν σήμερα 18 Μαΐου 1498, εντόπισε την ακτή της σημερινής Κέραλα στη νότια Ινδία, υπήρξε μία σημαντική στιγμή για τη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου.
Αξίζει να σημειωθεί πως το 1450 η ευρωπαϊκή διατροφή ήταν επιεικώς... άθλια. Οι πατάτες, οι πιπεριές τσίλι, η βανίλια, ο καφές, οι ντομάτες και η σοκολάτα ήταν πράγματα άγνωστα. Τα ασιατικά καρυκεύματα, όπως η κανέλα, το μοσχοκάρυδο, η πιπερόριζα και το πιπέρι, ήταν άκρως εξωτικά και αδιανόητα ακριβά.
Τότε, όλες οι λιχουδιές της Ανατολής μεταφέρονταν με μικρά σκάφη που έπλεαν κοντά στην ακτή, στους ώμους αχθοφόρων και με καραβάνια από καμήλες, με κάθε στάδιο του ταξιδιού να αυξάνει το κόστος τους. Όταν πια η ναυτική τεχνολογία είχε φτάσει σε επίπεδο να επιτρέπει τα ταξίδια χιλιάδων μιλίων στον ανοικτό ωκεανό, η πρώτη σκέψη των Ευρωπαίων ήταν να ταξιδέψουν ως την Ασία, να γεμίσουν τα αμπάρια τους με πεντανόστιμα αγαθά και να καταργήσουν τους μεσάζοντες.
Τρεις μήνες και 6.000 μίλια μακριά από την ξηρά
Ο Βάσκο ντα Γκάμα ξεκίνησε από τη Λισαβόνα με τέσσερα πλοία και 170 άντρες. Έπλευσαν βαθιά στον νοτιοδυτικό Ατλαντικό για να πετύχουν ευνοϊκούς ανέμους, που θα τους έσπρωχναν προς τη νότια Αφρική. Τελικά, όμως, αυτό δεν... πήγε και πολύ καλά, με αποτέλεσμα να κάνουν ρεκόρ χρόνου πλεύσης δίχως οπτική επαφή με την ξηρά. 6.000 ολόκληρα μίλια μέσα σε τρεις μήνες. Τελικά, κατάφεραν να περάσουν το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας και προχώρησαν μέσα στον Ινδικό ωκεανό.
Έχοντας εντοπίσει τις ακτές της Ινδίας, μία ημέρα αργότερα στις 19 Μαΐου παρουσιάστηκαν μπροστά στον βασιλιά του Κάλικουτ, ο οποίος δεν έδειξε να εντυπωσιάζεται ιδιαίτερα με τους Ευρωπαίους «μουσαφίρηδες». Θεώρησε αδιάφορα τα δώρα που του έφεραν οι Πορτογάλοι και τους είπε πως, αν ήθελαν να κάνουν εμπόριο, θα έπρεπε να πληρώσουν όπως όλοι: με χρυσό. Τελικά, οι άνδρες του Βάσκο ντα Γκάμα γέμισαν τα αμπάρια τους με εμπορεύματα και πήραν τον δρόμο του γυρισμού.
Γύρισαν ετοιμοθάνατοι και... πλούσιοι
Όμως αν το ταξίδι προς την Ινδία ήταν μία φορά δύσκολο, η επιστροφή αποδείχθηκε πραγματικός εφιάλτης για τους Πορτογάλους θαλασσοπόρους. Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο γεμάτο με αντίξοους ανέμους, εχθρικούς λαούς και... σκορβούτο, δύο από τα τέσσερα πλοία μπήκαν με τα χίλια ζόρια στο λιμάνι της Λισαβόνας, με πλήρωμα μόλις 55 ετοιμοθάνατους επιζώντες.
Για τον βασιλιά της Πορτογαλίας, πάντως, οι θυσίες άξιζαν τον κόπο και με το παραπάνω καθώς η αξία των εμπορευμάτων ήταν γύρω στις 60 φορές μεγαλύτερη από το κόστος της αποστολής.
Έτσι, οι Πορτογάλοι άρχισαν να στέλνουν τον ένα στόλο μετά τον άλλο. Μέχρι τις αρχές του 16ου αιώνα, στον Ινδικό ωκεανό κυριαρχούσε πια ένα δίκτυο από πολεμικά πλοία και οχυρά του μακρινού βασιλείου της Πορτογαλίας. Οι Ευρωπαίοι είχαν καταφτάσει στην Ασία.
(Με πληροφορίες από το βιβλίο του Dan Snow «Σαν σήμερα στην παγκόσμια Ιστορία»
