Ακόμα και μία μικρή αποχή από το κινητό μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στον εγκέφαλο

Σε έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Computers in Human Behavior, αναφέρεται ότι ακόμα και μία αποχή 72 ωρών από τη χρήση κινητού μπορεί να αλλάξει τη δραστηριότητα εγκεφαλικών περιοχών που σχετίζονται με την ανταμοιβή και τον αυτοέλεγχο, εμφανίζοντας ομοιότητες με την αποχή από εξαρτησιογόνες ουσίες.

Καθώς η βαριά χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι διαδεδομένη, οι ερευνητές σκέφτηκαν να μελετήσουν τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο όταν οι άνθρωποι κάνουν μια σύντομη αποχή από το κινητό. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις αλλαγές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την έντονη επιθυμία και εξετάστηκε η επίδραση οπτικών ερεθισμάτων στην επιθυμία μέσω της χρήσης εικόνων.

Πώς διεξήχθη η μελέτη

Στην έρευνα συμμετείχαν 25 νεαροί ενήλικες, ηλικίας 18 έως 30 ετών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το κινητό τους σε τακτική βάση, αλλά δεν εμφάνιζαν ψυχικές διαταραχές ή εξαρτήσεις. Η μελέτη αποτελείτο από δύο συνεδρίες, κατά τις οποίες οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία με διαφορά 72 ωρών. Πριν από την πρώτη τομογραφία, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο για τις συνήθειές τους, ειδικά για τη χρήση κινητού και τη διάθεση. Μετά την πρώτη τομογραφία, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να μην χρησιμοποιήσουν το κινητό τους ή παρεμφερείς συσκευές και να συνεχίσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες κανονικά.

Σαράντα-δύο ώρες μετά τη πρώτη μαγνητική τομογραφία, πραγματοποιήθηκε η δεύτερη, ενώ οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν εκ νέου ερωτηματολόγια και εξετάστηκε η επίδραση οπτικών ερεθισμάτων. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές έδειξαν τρεις κατηγορίες εικόνων: εικόνες που περιείχαν ουδέτερα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, εικόνες με απενεργοποιημένα τηλέφωνα και εικόνες με τη χρήση τηλεφώνων. Συγκρίνοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα πριν και μετά την προβολή των εικόνων, οι ερευνητές μπόρεσαν να εκτιμήσουν το πώς αντέδρασαν οι συμμετέχοντες.

Η ανάλυση των ερωτηματολογίων δεν έδειξε κάποια σημαντική διαφορά πριν και μετά την περίοδο των 72 ωρών. Ωστόσο, οι τομογραφίες έδειξαν σημαντική εγκεφαλική δραστηριότητα στον πρόσθιο κυκλικό φλοιό και στον επικλινή πυρήνα, μετά το διάλειμμα των 72 ωρών. Οι περιοχές αυτές του εγκεφάλου σχετίζονται με την επεξεργασία των ανταμοιβών και συμμετέχουν σε ενστικτώδεις συμπεριφορές.

Τι παρατήρησαν οι επιστήμονες

Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά τις 72 ώρες υπήρξε αύξηση της δραστηριότητας στις περιοχές των ανταμοιβών, όταν οι συμμετέχοντες είδαν εικόνες που έδειχναν κινητά τηλέφωνα. Το πρότυπο, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι το ίδιο που παρατηρείται και στις μελέτες εξαρτησιογόνων ουσιών. Το σύστημα ανταμοιβών του εγκεφάλου λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Ωστόσο, αναλύοντας τα ερωτηματολόγια, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές αλλαγές σε ψυχολογικές παραμέτρους, κάτι που προξένησε εντύπωση.

Αντίθετα, όταν οι ερευνητές εξέτασαν τις αντιδράσεις του εγκεφάλου σε εικόνες με ενεργοποιημένα και απενεργοποιημένα smartphones, βρήκαν μειωμένη δραστηριότητα στις περιοχές που σχετίζονται με την προσοχή, την επεξεργασία εικόνας και τον κινητικό έλεγχο (μέση μετωπιαία έλικα και άνω βρεγματικός λοβός). Η μείωση αυτή μπορεί να σημαίνει ότι οι εικόνες έγιναν λιγότερο ελκυστικές μετά την περίοδο των 72 ωρών.

Τέλος, οι ερευνητές βρήκαν συσχέτιση μεταξύ της δραστηριότητας του βρεγματικού λοβού και της έντονης επιθυμίας. Αυτό δείχνει ότι αυτή η περιοχή του εγκεφάλου παίζει ρόλο στην υποκειμενική εμπειρία της επιθυμίας που σχετίζεται με τη χρήση κινητών τηλεφώνων. Η ανάλυσή τους δείχνει ότι αυτές οι αλλαγές στη δραστηριότητα των εγκεφαλικών περιοχών σχετίζονται με την απελευθέρωση ντοπαμίνης και σεροτονίνης, των δύο πιο σημαντικών νευροδιαβιβαστών.

Ποια είναι τα συμπεράσματα της έρευνας

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μελέτη υποδηλώνει ότι ακόμα και μικρά διαστήματα αποχής από τη χρήση κινητών τηλεφώνων μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγές στη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε περιοχές που σχετίζονται με την ανταμοιβή και τον αυτοέλεγχο. Η εκτεταμένη χρήση κινητού τηλεφώνου μπορεί να επηρεάσει την εγκεφαλική λειτουργία με παρόμοιο τρόπο με παρορμητικές συμπεριφορές. Ωστόσο, οι αλλαγές παρατηρήθηκαν στο νευρικό σύστημα και όχι στη συμπεριφορά, κάτι που σημαίνει ότι χρειάζονται μεγαλύτερα διαστήματα αποχής για να προκύψουν μετρήσιμα αποτελέσματα.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι χρειάζεται να διερευνηθούν οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις της χρήσης κινητών στον εγκέφαλο και να μελετηθούν οι μηχανισμοί αυτών των επιδράσεων.