25η Μαρτίου: Η μέρα που ΔΕΝ ξεκίνησε η Επανάσταση του 1821 - Μύθοι και πραγματικότητα

Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου παίρνουμε τα γαλανόλευκα σημαιάκια μας και πάμε να γιορτάσουμε την έναρξη της Επανάστασης του 1821, όταν οι υπόδουλοι Έλληνες ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ξεσηκώθηκαν για να δημιουργήσουν τη σύγχρονη Ελλάδα.

Το ξέρατε όμως πως η ιστορία για την έναρξη της Επανάστασης, σαν σήμερα, την 25η Μαρτίου 1821 στη Μονή της Αγίας Λαύρας και την ύψωση του λάβαρου του Αγώνα από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό αποτελεί μύθο;

Κι όμως, μία από τις πιο σημαντικές ημερομηνίες στην ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας φαίνεται πως τελικά επιλέχθηκε για... τεχνικούς λόγους καθώς ουσιαστικά την 25η Μαρτίου δεν έγινε σχεδόν... τίποτα από πολεμικής τουλάχιστον άποψης.

Ίσως το πιο ορθόν θα ήταν να εορταζόταν η έναρξη της Επανάστασης του ‘21 είτε στις 21 Μαρτίου, όταν και άρχισε η πολιορκία των Καλαβρύτων, όντας η πρώτη πολεμική ενέργεια του Αγώνα είτε στις 23 Μαρτίου, όταν σημειώθηκε η πρώτη μεγάλη νίκη, με τους Μανιάτες να καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους να κάνουν γνωστό στον κόσμο τον ξεσηκωμό των υπόδουλων Ελλήνων.

Πώς προέκυψε η 25η Μαρτίου

Η επέτειος να γιορτάζουμε τον εθνικό ξεσηκωμό στις 25 Μαρτίου καθιερώθηκε στις 15 Μαρτίου 1838 μετά από σχετική απόφαση του βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με τη μεγάλη εκκλησιαστική εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Αυτή ήταν και η επιθυμία του Αλέξανδρου Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρείας να συνδεθεί δηλαδή η αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας με μια μεγάλη θρησκευτική έτσι ώστε να τονωθεί το φρόνημα των Ελλήνων.

Όσον αφορά το περιστατικό στη Μονή της Αγίας Λαύρας έχει ιστορικά εξακριβωθεί πως πρόκειται για μύθο. Πρόκειται για ιστορία που ξεκίνησε από τον Γάλλο ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ, ο οποίος συνέγραψε την τετράτομη Ιστορία της Αναγεννήσεως της Ελλάδος (1824).

Αν και επρόκειτο για μία φανταστική και ολίγον τι υπερβολική ιστορία, δεν άργησε να διαδοθεί σε όλη τη χώρα από στόμα σε στόμα, ενώ βοήθησε να εγκαθιδρυθεί ως γεγονός και από τον πίνακα «Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας» του σημαντικού Έλληνα ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη.

Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν είπε ούτε λέξη στα απομνημονεύματά του για το «Ελευθερία ή Θάνατος» στην Αγία Λαύρα.

Μάλιστα, είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι εκείνη την ημέρα δεν βρισκόταν καν στη Μονή της Αγίας Λαύρας, αλλά στην Πάτρα, όπου όντως όρκισε τους επαναστάτες της περιοχής στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου «μέσα σε κλίμα γενικού ενθουσιασμού και “αλλόφρονας χαράς” του λαού της Πάτρας».

Ο θρύλος της κήρυξης της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική δημόσια ιστορία και αποτελεί αντικείμενο ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Μάλιστα, μέχρι το 1982 διδασκόταν ως κανονικό γεγονός στα ελληνικά σχολεία, αλλά πλέον έχει απαλειφθεί από τα σημερινά βιβλία ιστορίας, στα οποία η 25η Μαρτίου αναφέρεται απλώς ως η καθιερωμένη ημερομηνία εορτασμού της επετείου της Επανάστασης.