Τα άστρα θα σβήσουν - Ήξερες ότι η εξόρυξη χαλκού «απειλεί» την Αστρονομία
Η φωτορύπανση απειλεί τις βουνοκορφές των Άνδεων στη Χιλή. Η κυβέρνηση της χώρας αναζητά ισορροπία μεταξύ βιομηχανίας και αστρονομίας.
Όποιος στρέψει το βλέμμα του στον νυχτερινό ουρανό της Αθήνας με δυσκολία θα μπορέσει να διακρίνει περισσότερα από δέκα ουράνια σώματα, εκτός της Σελήνης. Παρόμοιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι άλλες μεγαλουπόλεις.
Το τεχνητό φως από πηγές φωτισμού, όπως τα φώτα των σπιτιών, ο ηλεκτροφωτισμός των δρόμων ή και τα φώτα των αυτοκινήτων μπορεί να είναι αποτελέσματα της τεχνολογικής προόδου και σημάδια πολιτισμού, ωστόσο το αποτέλεσμά τους, δηλαδή η ένταση φωτός τη νύχτα δημιουργεί τη φωτορύπανση. Στην Αθήνα και τις άλλες μεγαλουπόλεις είναι ευδιάκριτη τις ξάστερες νύχτες όταν αντί για το μαύρο της νύχτας και ευδιάκριτα ουράνια σώματα, όπως πλανήτες και αστέρια, παρατηρούμε μια θαμπάδα στο στερέωμα του ουρανού.
Η φωτορύπανση έχει απομακρύνει από τις πόλεις τα αστρονομικά τηλεσκόπια, τουλάχιστον αυτά που είναι αφιερωμένα στην επιστημονική παρατήρηση. Μάλιστα, για μια χώρα η προσέλκυση Αστεροσκοπίων και ερευνητικών κέντρων αστρονομίας είναι κρίσιμη για την οικονομικής της ανάπτυξη. Αυτή η χώρα είναι η Χιλή. Οι ψηλές βουνοκορφές των Άνδεων στη Χιλή και στην έρημο Ατακάμα προσελκύουν εκατοντάδες αστρονόμους από όλον τον κόσμο, ενώ φιλοξενούν δεκάδες τηλεσκόπια κάθε είδους. Η ύπαρξη αστρονομικών παρατηρητηρίων, εκατοντάδων επιστημόνων και εργαζόμενων όχι μόνο εμπλουτίζουν την ανθρώπινη γνώση, αλλά ενισχύουν και την οικονομία της Χιλής.
Ο «πονοκέφαλος» της Χιλής
Ωστόσο, η κυβέρνηση στο Σαντιάγο έχει ένα μεγάλο πονοκέφαλο. Η χώρα είναι γνωστή για τα τεράστια αποθέματα χαλκού και τα δικαιώματα από τις εξορύξεις αποφέρουν, επίσης, πολύ μεγάλα ποσά στο κρατικό ταμείο, αλλά τα έργα εξόρυξης και ενέργειας της Χιλής απειλούν τους σκοτεινούς ουρανούς της ερήμου. Μάλιστα, για τον λόγο αυτό η Χιλή σχηματίζει επιτροπή για την εξισορρόπηση της αστρονομίας και της ενεργειακής ανάπτυξης.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου Reuters, οι παρθένοι, σκοτεινοί ουρανοί της ερήμου της Χιλής, παγκοσμίως γνωστοί για την αστρονομία, κινδυνεύουν να καταστραφούν από την αστική και βιομηχανική ανάπτυξη σύμφωνα με τους αστρονόμους.
Ο Angel Otarola, αστρονόμος και μέλος της επιτροπής φωτορύπανσης της Chilean Astronomical Society (SOCHIAS), λέει ότι η φωτορύπανση γύρω από το υπερσύγχρονο Παρατηρητήριο Paranal είναι επί του παρόντος περίπου 1% και ανησυχεί μήπως χάσουν το σκοτάδι που είναι ζωτικής σημασίας για τις σπουδές τους.
«Αυτό που μας προστάτευε πριν ήταν η απόσταση, αλλά τώρα αυτά τα έργα πλησιάζουν», είπε ο Otarola, προσθέτοντας ότι η υποδομή και ο φωτισμός που απαιτούνται από τις βιομηχανίες «θα αρχίσουν ενδεχομένως να αυξάνουν την τεχνητή φωτορύπανση».
Η Χιλή, ο μεγαλύτερος παραγωγός χαλκού στον κόσμο και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου, έχει δει τα έργα εξόρυξης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να επεκτείνονται στον πλούσιο σε ορυκτά βορρά της τα τελευταία χρόνια.
Ο χειριστής του τηλεσκόπιου Paranal Marcela Espinoza λέει ότι είναι απαραίτητο για τη Χιλή να διατηρήσει «τους καλύτερους ουρανούς στον κόσμο», έτσι ώστε άλλες χώρες να συνεχίσουν να επιλέγουν την περιοχή για να εγκαταστήσουν τα τηλεσκόπια τους.
Το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (ESO) κατασκευάζει επί του παρόντος το εξαιρετικά μεγάλο τηλεσκόπιο (ELT) αξίας 1,45 δις ευρώ στο κοντινό Cerro Armazones.
Το κύριο πρόβλημα που επισήμαναν οι επιστήμονες είναι το έργο Inna, μια μέγα-επένδυση παραγωγής πράσινου υδρογόνου και αμμωνίας από την AES Andes, θυγατρική της U.S. AES Corporation.
Η AES είπε στο Reuters ότι το έργο Inna, το οποίο ξεκίνησε το 2021, δεν είχε προβλήματα για θέματα φωτισμού μέχρι τον Αύγουστο του 2024. Η εταιρεία είπε ότι το έργο βρίσκεται σε μια περιοχή που η πολιτεία έχει δεσμεύσει για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και περιβαλλοντικές απαιτήσεις που σημαίνει ότι «δεν υπάρχει δυνατότητα μετεγκατάστασης ενός έργου».
«Το έργο μπορεί να συνυπάρξει με την αστρονομική παρατήρηση και να συνεργαστεί με τον κόσμο και την αστρονομική κοινότητα της Χιλής και να αποδείξει ότι, με τη νέα τεχνολογία και αλλαγές για την προστασία του σκοτεινού ουρανού της Χιλής, η συνύπαρξη είναι δυνατή», είπε η εταιρεία.
Η εταιρεία είπε ότι διεξήγαγε μελέτες που δείχνουν ότι η μέγιστη αύξηση της φυσικής φωτεινότητας του ουρανού δεν θα ξεπερνούσε το 0,27% στο λόφο Paranal και το 0,09% στο λόφο Armazones λόγω του έργου.
Ο υπουργός Επιστημών της Χιλής, Αισέν Ετσεβερί, είπε στο Reuters ότι η κυβέρνηση έχει σχηματίσει επιτροπή για να αναζητήσει λύσεις για την ανάπτυξη τόσο της αστρονομίας όσο και της ενέργειας, σημειώνοντας ότι «και τα δύο είναι σημαντικά» για την κυβέρνηση.
«Εργαζόμαστε για να βρούμε λύσεις, από τεχνικές έως διπλωματικές, που επιτρέπουν και στις δύο αυτές δραστηριότητες να συμβούν», είπε ο Έτσεβερι.
