Μιχάλης Μπλέτσας: Οι κίνδυνοι που κρύβουν τα κακόβουλα bots - Πώς να προστατευτούμε

Ο Μιχάλης Μπλέτσας, Διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, ερευνητής και διευθυντής υπολογιστικών συστημάτων του ΜΙΤ Media Lab, ένας διακεκριμένος Έλληνας επιστήμονας που έχει αφήσει το αποτύπωμά του στον παγκόσμιο χάρτη της τεχνολογίας και της επιστήμης, ήταν ο καλεσμένος της Έλενας Παπαβασιλείου, στην εκπομπή EQ του Action 24.

Η πρωτοποριακή συμβολή του στον υπολογιστή των 100 δολαρίων έδωσε πρόσβαση στη γνώση σε εκατομμύρια παιδιά, ενώ η δράση του στην καινοτομία και την κυβερνοασφάλεια, τον έχει καθιερώσει ως έναν από τους κορυφαίους επιστήμονες της πληροφορικής παγκοσμίως.

Ο Μιχάλης Μπλέτσας μίλησε για την τεχνητή νοημοσύνη, τα social media και τα κακόβουλα bots, έδωσε συμβουλές προστασίας για τις ηλεκτρονικές απάτες, ανέλυσε την επίδραση της τεχνολογίας στις ζωές μας, τις προκλήσεις της χώρας μας, αλλά και το διεθνές τοπίο που διαμορφώνεται με ραγδαίους ρυθμούς.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα τα αλλάξει όλα

Αρχικά ο κ. Μπλέτσας αναφέρθηκε στην τεχνητή νοημοσύνη η οποία εξελίσσεται ραγδαία και θα τα αλλάξει όλα, όπως είπε: «Δεν νομίζω ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσει πολλά επαγγέλματα, αλλά θα τα αλλάξει όλα. Σύμφωνα με μία μελέτη του MIT, το 65% των επαγγελμάτων σήμερα, δεν υπήρχαν πριν από περίπου 80 χρόνια».

Η Τεχνητή Νοημοσύνη στον τομέα της υγείας

Η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά και στον τομέα της υγείας, όπως επισήμανε ο κ. Μπλέτσας: «Η κλασική εφαρμογή είναι στην επικουρική διαγνωστική. Με τις εικόνες, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δει περισσότερα από τον ακτινολόγο και να τον βοηθήσει να κάνει μία πιο ακριβή διάγνωση. Για παράδειγμα, τελευταία έρευνα που βγήκε πριν λίγους μήνες, για τα διαγνωστικά βοηθήματα στις μαστογραφίες, βελτιώνουν κατά 30% την έγκυρη διάγνωση, χωρίς να αυξάνουν πολύ τις λάθος θετικές διαγνώσεις. Αυτό έχει τεράστια σημασία διότι βελτιώνει την αποτελεσματικότητα του συστήματος υγείας και ρίχνει το κόστος για όλους μας».

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που κρύβουν τα κακόβουλα bots

Στην συνέχεια ο Διοικητής Κυβερνοασφάλειας αναφέρθηκε στο φαινόμενο των fake news και στους κινδύνους από τις απόπειρες χειραγώγησης της κοινής γνώμης μέσω των bots: «Επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως. Επομένως όταν κάτι το ακούς πάρα πολλές φορές προφανώς αρχίζει σιγά σιγά να εντυπώνεται. Αυτή είναι η βασική αρχή λειτουργίας. Η τεχνολογία σού δίνει τη δυνατότητα αντί να έχεις ένα μόνο λογαριασμό εμφανιζόμενο σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης – όπως λένε συνήθως οι κανονισμοί τους – να δημιουργήσεις πάρα πολλούς λογαριασμούς και να τους χρησιμοποιήσεις για να περάσεις ό,τι μήνυμα θες. Αυτό είναι κάτι που γίνεται εδώ και πάρα πολύ καιρό. Γίνεται από τις αρχές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Πριν λίγα χρόνια, σε μια μεγάλη έρευνα που είχε κάνει η Guardian, η Haaretz και κάποιες άλλες εφημερίδες για μια ισραηλινή εταιρεία η οποία είχε μία στρατιά από τέτοιους λογαριασμούς τους οποίους όμως είχε ‘μακιγιάρει’, είχε στήσει πάρα πολύ αληθοφανώς, δηλαδή οι λογαριασμοί αυτοί χρησιμοποιούσαν πραγματικές φωτογραφίες που είχαν ‘ψαρέψει’ από το διαδίκτυο. Σε πολλούς είχαν δώσει και πιστωτικές κάρτες για να φαίνονται πιο αληθινοί και είχαν μια υποδομή από πίσω, ένα πληροφοριακό σύστημα με το οποίο μπορούσαν να τους ελέγξουν και τους οποίους τους νοίκιαζαν σε όποιον ήθελε να τους χρησιμοποιήσει. Περηφανεύονταν, μάλιστα, για το πώς είχαν επηρεάσει εκλογικές διαδικασίες σε χώρες, γι’ αυτό τους προσλάμβαναν. Προφανώς όταν βγήκε στη φόρα όλο αυτό, κάπου εξαφανίστηκαν αυτοί. Πλέον όμως βλέπουμε ότι αυτό γίνεται σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.

Κάποιες χώρες οι οποίες δεν κρύβουν ότι το κάνουν αυτό, το κάνουν με λογαριασμούς που εύκολα μπορεί να καταλάβει ο χρήστης. Αναφέρομαι και στη Ρωσία, κυρίως στη Ρωσία, η οποία έχει μια παράδοση στην προπαγάνδα πριν την εποχή της σημερινής τεχνολογίας. Νομίζω ότι ο Στάλιν, αν του περιέγραφε κάποιος τις δυνατότητες που έχουμε σήμερα, θα είχε διαρκείς ονειρώξεις στον ύπνο του. Οι Ρώσοι είναι πάρα πολύ καλοί σε αυτό το παιχνίδι, το έχουν κάνει σε πολλές χώρες, το κάνουν στην Αμερική συστηματικά και δεν το κρύβουν».

Ο Μασκ και ο Τραμπ έχουν πολλούς οπαδούς στην Ελλάδα

Στη συνέχεια ο κ. Μπλέτσας αναφέρθηκε στον Ίλον Μασκ ο οποίος, όπως είπε χαρακτηριστικά, έχει πολλούς οπαδούς ανά τον κόσμο, και στην Ελλάδα, όπως έχει και ο Ντόναλντ Τραμπ: «Νομίζω ότι ξεχάσαμε τα βασικά συστατικά της αστικής δημοκρατίας, ίσως γιατί δεν μας μορφώνουν καλά, γιατί υπάρχει παραπληροφόρηση, γιατί η επιτάχυνση δημιουργεί μία ανάγκη για γρήγορη ευχαρίστηση, γρήγορη ικανοποίηση.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις είναι αποτέλεσμα θυματοποίσης πολλών από αυτούς τους ανθρώπους που βρίσκονται στα χαμηλά εισοδηματικά επίπεδα. Όταν κάνεις συγκρίσεις με κάποιον που ζούσε εκεί και έρχεται να ζήσει εδώ, μπορεί να γίνει 'σχιζοφρενής' διότι αν κάποιο στοιχείο είχε η ελληνική κοινωνία ήταν ότι δεν είχε μεγάλες ανισότητες, και το κάναμε με μία κοινωνική πρόνοια η οποία ξέφυγε κάποια στιγμή, μέσω του ασφαλιστικού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να έχουν κάνει κάτι ανάλογο, σε μικρότερο βαθμό σαφώς, αλλά δεν το έκαναν διότι στις Ηνωμένες Πολιτείες οτιδήποτε έχει να κάνει με κρατική πρόνοια θεωρείται σοσιαλισμός και είναι βρώμικη λέξη».

Τα όρια μεταξύ πολιτικής καμπάνιας και προπαγάνδας δεν είναι πάντα ξεκάθαρα 

Στην ερώτηση της Έλενας αν αυτή η τεχνολογία μπορεί να ενέχει κινδύνους για τη δημοκρατία, επηρεάζοντας ακόμα και την εκλογική διαδικασία ο κ. Μπλέτσας τόνισε τα εξής: «Τα όρια μεταξύ πολιτικής καμπάνιας και προπαγάνδας δεν είναι πάντα ξεκάθαρα. Ας μην μας εκπλήσσει αυτό. Παλιότερα δεν είχαμε τη δυνατότητα να έχουμε μεγάλες εξωτερικές επιδράσεις. Τώρα έχουμε τη δυνατότητα, διότι τα σύνορα είναι πολύ λιγότερο διακριτά. Είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ενημερώνουμε τον κόσμο που ενημερώνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Πώς να προστατευτούμε από τη χειραγώγηση των bots

«Προστατευόμαστε δυστυχώς μόνο από την κριτική μας ικανότητα, αυτή τη στιγμή. Δεν μπορούμε να προστατευτούμε διαφορετικά. Πρέπει να δίνουμε μεγάλη σημασία στο τι σημαίνει να είσαι πολίτης. Δεν είναι εύκολο να είσαι συνειδητοποιημένος πολίτης σήμερα. Δυστυχώς δεν δίνουμε τη σημασία που πρέπει. Είμαστε απογοητευμένοι. Κάπου, κάποιος μας είπε ότι η δημοκρατία είναι υποχρεωμένη να μας δίνει ευχάριστες επιλογές, και όταν δεν έχουμε ευχάριστες επιλογές, απογοητευόμαστε και λέμε 'είστε όλοι άχρηστοι, εμείς δεν θα βάλουμε το μυαλό μας να σκεφτεί'».

Ένα άλμα χρειάζεται στην θεσμική ωριμότητα της χώρας

Σχετικά με τις παθογένειες της χώρας μας ο κ. Μπλέτσας τόνισε ότι αυτή τη στιγμή βλέπει δύο άξονες προκλήσεων: «Ένα άλμα χρειάζεται στην θεσμική ωριμότητα της χώρας, είτε αυτό λέγεται Δημόσια Διοίκηση είτε λέγεται Δικαιοσύνη. Είμαστε πρωταθλητές στην αργοπορία απονομής δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό δεν αφήνει τον πολίτη να εμπιστευτεί τους θεσμούς. Το οποίο είναι σημαντικό διότι οικονομία χωρίς εμπιστοσύνη δεν γίνεται. Ο δεύτερος άξονας είναι αυτή η περίφημη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Μία χώρα που πουλάει κρεβάτια και λίγο ελαιόλαδο δεν μπορεί να είναι στις πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Βέβαια, σε πείσμα της λογικής εξακολουθούμε να παραμένουμε στις πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Χρειάζεται να στρέψουμε την προσοχή μας σε προϊόντα τεχνολογίας.
Τα ελληνικά πανεπιστήμια παράγουν έρευνα η οποία είναι πολύ μακριά από την αγορά και πρέπει να δούμε πώς θα καλύψουμε αυτό το κενό όσο γίνεται πιο γρήγορα.

Το έργο στην Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας

Καταφέραμε να είμαστε από τις πρώτες χώρες στην ΕΕ οι οποίες πέρασαν την ευρωπαϊκή οδηγία για την Κυβερνοασφάλεια στο εθνικό τους Δίκαιο. Έχουμε πλέον ηλεκτρονικές επιθέσεις σχεδόν σε καθημερινή βάση, ιδιαίτερα σοβαρές δηλ. ολόκληρες υπηρεσίες κλείνουν για κάποιο διάστημα διότι καταστρέφονται τα συστήματά τους. Συμμορίες οργανωμένες από το εξωτερικό, βρήκαν την πόρτα ανοιχτή, βανδάλισαν και ζητάνε λύτρα. Μάλλον θα τελειώσει γρήγορα γιατί το ελληνικό δημόσιο που δεν μπορεί να πληρώσει κανονικούς προμηθευτές, είναι αδύνατο να πληρώσει λύτρα. Κάποια στιγμή θα βαρεθούν και θα μας αφήσουν ήσυχους. Έτσι ελπίζω. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι μονόδρομος».

Συμβουλές για να μην πέφτουμε θύματα ηλεκτρονικής απάτης

Σχετικά με τις ηλεκτρονικές απάτες η συμβουλή του κ. Μπλέτσα είναι να μην απαντάμε σε επικοινωνίες τις οποίες δεν έχουμε ξεκινήσει εμείς οι ίδιοι. «Οι περισσότερες απάτες χακάρουν τον εγκέφαλό μας. Κανένας δεν θα μας στείλει μήνυμα για να μας ζητήσει το password, κανένας κανονικός χρήστης που δεν προσπαθεί να μας εξαπατήσει δεν θα μας ζητήσει τους κωδικούς για την τράπεζά μας ή για ένα ηλεκτρονικό κατάστημα ή τους κωδικούς μας για να μπούμε στο email μας. Όλα ξεκινούν συνήθως από κάποια επίθεση τέτοιου είδους με την οποία παίρνουν τους κωδικούς στο email, παρακολουθούν τι κάνεις, με ποιους συναλλάσσεσαι και στη συνέχεια προχωρούν πιο κάτω με μία πιο εξελιγμένη απάτη».