Λέκκας για Σαντορίνη: «Ενδεχομένως να υπάρξει μικρό τσουνάμι» - Για πόσο ακόμη θα γίνονται σεισμοί

«Έχουμε απομείωση της ενέργειας, είμαστε ένα βήμα προς το τέλος», τόνισε ο καθηγητής και πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας. Μιλώντας το βράδυ της Παρασκευής (7/2) στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Action 24, είπε πως οι σεισμοί (σ.σ. στο «τόξο» μεταξύ Σαντορίνη και Αμοργού) της τάξεως των 4 και 5 Ρίχτερ θα συνεχιστούν για ακόμη μερικές ημέρες, ίσως και εβδομάδες. «Σιγά σιγά εκτονώνεται η ενέργεια και αυτό είναι θετικό», σημείωσε.

Για το μέγιστο σεισμό που μπορεί να δώσει η περιοχή, ο κ. Λέκκας είπε πως αρχικά οι επιστήμονες έδιναν εκτίμηση στα 6,2 Ρίχτερ, την Τετάρτη αυτό το όριο κατέβηκε στο 6 και πλέον το Σάββατο στη νέα συνεδρίαση των επιτροπών θα επαναξιολογηθεί η κατάσταση.

Ανέφερε ακόμη ότι ενδεχομένως να υπάρξει ένα μικρό τσουνάμι (από 1,5 έως 3 μέτρα το πολύ) στη Σαντορίνη αλλά ο κόσμος δεν πρέπει να ανησυχεί - κι αν συμβεί να ακολουθήσει ψύχραιμα τις οδηγίες των Αρχών. Διευκρίνισε πάντως ότι «καλό είναι όταν κάποιος καταλάβει κάποιον μεγάλο σεισμό να απομακρύνεται από την παράκτια ζώνη», γιατί με τα όργανα που ειδοποιούν για τσουνάμι και σε σχέση με το χρόνο και την απόσταση από τις ακτές του νησιού, θα χρειαστούν περίπου έξι λεπτά για να φτάσει το 112 στους κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι το τσουνάμι, μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, θα έχει προλάβει να φτάσει στην ακτή. «Εντελώς αβάσιμο το ότι θα ενεργοποιηθεί το ηφαίστειο», είπε ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ σε άλλο σημείο των δηλώσεών του.

Σημείωσε επίσης ότι η Σαντορίνη «αντέχει», και οι κατασκευές της αλλά και γενικότερα, έναν σεισμό έως 5,7 Ρίχτερ. Στο 6 Ρίχτερ όμως θα υπάρξουν επιπτώσεις σε παλιά, σε ερειπωμένα σπίτια και σε κατασκευές στην καλντέρα. 

Αναφορικά με το θέμα του ηφαιστείου, ανάλογη είναι και η θέση του ομότιμου καθηγητή Δυναμικής και Τεκτονικής Γεωλογίας  του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρη Παπανικολάου, ο οποίος ανέφερε στο Action 24 ότι ηφαιστειακή έκρηξη «αποκλείεται να έχουμε το επόμενο διάστημα σε Σαντορίνη - Κολούμπο».

8.900 σεισμοί σε δέκα μέρες!

Το μπαράζ των σεισμών στη Σαντορίνη διατηρεί το επίπεδο συναγερμού σε κατοίκους και κρατικό μηχανισμό. Και την Παρασκευή (7/2), η περιοχή έδωσε τουλάχιστον πέντε σεισμούς ανάμεσα στα 4 και 5 Ρίχτερ, προκαλώντας νέες ανησυχίες.

Το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, υιοθετώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης επιστήμης υπολογιστών και χρησιμοποιώντας μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης, παράγει καθημερινά υψηλής ακρίβειας καταλόγους σεισμών με δεκαπλάσιο αριθμό γεγονότων, οι οποίοι είναι κρίσιμοι για την αναγνώριση των σεισμογόνων δομών.

Από την έναρξη του σεισμικού σμήνους στη ζώνη Σαντορίνης - Αμοργού στις 26 Ιανουαρίου έως και τις 4 Φεβρουαρίου 2025, το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ έχει ανιχνεύσει και εντοπίσει συνολικά, εφαρμόζοντας αυστηρά κριτήρια για τη διασφάλιση της ποιότητας των αποτελεσμάτων, πάνω από 8,900 σεισμούς με χρήση τεχνητής νοημοσύνης (μηχανική μάθηση), εκ των οποίων άνω των 6,900 με μεγέθη Μ³1.0. Στις 5 Φεβρουαρίου η σεισμικότητα συνέχισε να μεταναστεύει προς τα βορειοανατολικά με περίπου τον ίδιο ρυθμό όπως και τις αμέσως προηγούμενες ημέρες. Οι μεγαλύτεροι σεισμοί (με μεγέθη M≥4.0) εντοπίζονται βόρεια της Ανύδρου, σε επικεντρικές αποστάσεις έως ~6 km από τη νησίδα. Στις 5 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 1,200 σεισμοί, εκ των οποίων 741 με M≥1.0, ενώ 19 σεισμοί είχαν μέγεθος Μ³4.0, 4 σεισμοί είχαν μέγεθος Μ³4.5 και ο μεγαλύτερος σεισμός είχε μέγεθος Μ=5.1.

Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, κατά την 6η Φεβρουαρίου έχουν καταγραφεί πάνω από 90 σεισμοί, εκ των οποίων 18 με μεγέθη M≥4.0 και 5 με Μ≥4.5, ενώ ο μεγαλύτερος σεισμός της ημέρας είχε μέγεθος 4.7, με τους περισσότερους σεισμούς να σημειώνονται νοτιοδυτικά της Ανύδρου, και ελάχιστους βορειοανατολικά. Τα στοιχεία των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι, αν και συνεχίζει να εμφανίζεται μεγάλο πλήθος σεισμών με μέγεθος Μ³4.0, ο ρυθμός σεισμικότητας παρουσιάζει μια σχετική μείωση, ως προς τους σεισμούς που εντοπίζονται τόσο με συμβατικές μεθόδους όσο και με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης.

Χάρτης (του ΕΚΠΑ) κατανομής σεισμών στην περιοχή των Κυκλάδων (Σαντορίνη-Αμοργός-Ίος) που καταγράφηκαν στις 5 Φεβρουαρίου (μηχανική μάθηση) και στις 6 Φεβρουαρίου (καθημερινή ανάλυση). Η ακτίνα των κύκλων είναι ανάλογη του μεγέθους του σεισμού (υπόμνημα επάνω-δεξιά), ενώ τα επίκεντρα σεισμών με μεγέθη μεγαλύτερα ή ίσα του 4.5 σημειώνονται με αστέρι. Ο χρωματισμός ανταποκρίνεται στο εστιακό βάθος, σύμφωνα με τη χρωματική κλίμακα (δεξιά).

Σημειώνεται ότι συντονιστής της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων ΕΚΠΑ είναι ο Ευθύμιος Λέκκας, Ομ. Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος. Τα μέλη της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων είναι: Αντωναράκου Ασημίνα, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Αρκαδόπουλος Νικόλαος, Καθηγητής Χειρουργικής, Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής, Βασιλάκης Εμμανουήλ, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Διακάκης Μιχαήλ, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Ευελπίδου Nίκη – Νικολέττα, Καθηγήτρια Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Καβύρης Γιώργος, Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Καρτάλης Κωνσταντίνος, Καθηγητής Τμήματος Φυσικής, Λάγιου Παγώνα, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας, Λέκκας Ευθύμιος, Ομ. Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Συντονιστής Επιτροπής, Μαυρούλης Σπυρίδων, Επιστημονικός Συνεργάτης Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Πικουλής Εμμανουήλ, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής, Σταύρου Πήλιος-Δημήτρης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Ψυχολογίας, Χατζηχρήστου Χρυσή, Καθηγήτρια Τμήματος Ψυχολογίας. Υπεύθυνος για την προβολή του έργου και των δράσεων της Επιτροπής είναι το μέλος ΕΔΙΠ του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης κ. Δημήτρης Κουτσομπόλης.

Τα τρία σενάρια - Το Σάββατο συνεδριάζουν και οι δύο επιτροπές

Νωρίτερα, ο κ. Λέκκας αναφέρθηκε στα τρία σενάρια που υπάρχουν σχετικά με τη σεισμική ακολουθία στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού ενώ γνωστοποίησε ότι το πρωί της Παρασκευής (7/2) συνεδριάζουν και οι δύο επιτροπές προκειμένου να εξεταστούν τα δεδομένα και αποφασιστούν οι ανάλογες επιχειρησιακές δράσεις.

Όπως είπε η σεισμική ακολουθία εξακολουθεί να είναι σε υψηλά επίπεδα παρουσιάζοντας αυξομειώσεις, υφέσεις και εξάρσεις. «Δεν μπορούμε να κρίνουμε μέσα σε μία μέρα σε ποια περίοδο είμαστε παρά μόνο όταν περάσει αυτή η μέρα. Είχαμε πει από την πρώτη στιγμή ότι θα έχουμε μια μακρόσυρτη ακολουθία δηλαδή μια ακολουθία αυτού του επίπεδου των σεισμών για περίπου τρεις, τέσσερις, πέντε εβδομάδες», σημείωσε. Η πρώτη εκδοχή όπως τόνισε, είναι όσο περνάει ο χρόνος τόσο να αραιώνουν οι σεισμοί, η συχνότητα και το μέσο μέγεθος ουσιαστικά να μειώνεται. «Αυτή είναι η μία εκδοχή, την οποία βιώνουμε και τώρα με τις αυξομειώσεις που είπαμε», είπε. Η δεύτερη εκδοχή, όπως σημείωσε, είναι να γίνει κάποιος μεγαλύτερος σεισμός «όπως πήγε να γίνει με το 5,2 αλλά δεν είναι επαρκής σεισμός δηλαδή να είμαστε στο 5,5 , 5,6 και με αυτή τη διαδικασία θα είχαμε πιο γρήγορη απόσβεση της σεισμικής δραστηριότητας με ένα 5,6 θα επιτάχυνε κάποιες διαδικασίες και θα είχαμε μικρότερο χρόνο που θα ταλαιπωρηθούμε ουσιαστικά».

Και το τρίτο σενάριο είναι -με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα της Τετάρτης οπότε και συνεδρίασε η επιτροπή- να γίνει ένα σεισμός της τάξεως των 6 βαθμών. «Την περασμένη εβδομάδα ήταν 6,2 μειώθηκε το μέγιστο μέγεθος. Σε αυτό το σενάριο θα έχουμε κάποιες επιπτώσεις στο νησί ενδεχομένως ένα μικρό τσουνάμι και σε αυτό το σενάριο βασίστηκε και όλη η κινητοποίηση η οποία έγινε σε όλους τους επιχειρησιακούς φορείς», επισήμανε.

«Πιστεύω ότι το πρώτο σενάριο και το δεύτερο σενάριο έχουν το συντριπτικό ποσοστό που υπερβαίνει το 95% και εργαζόμαστε πάνω σε αυτό το σενάριο», υπογράμμισε και γνωστοποίησε ότι αύριο το πρωί στις 8.30 συνεδριάζουν και η Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και η Επιτροπή Εκτίμησης Ηφαιστειακού Κινδύνου έτσι ώστε να δούν τα καινούργια δεδομένα τα οποία προκύπτουν και να προτείνουν προς την πολιτεία τις απαραίτητες επιχειρησιακές δράσεις.

Έφυγε το 80 με 90% των κατοίκων

Ακόμη ο κ. Λέκκας ανέφερε ότι το νησί έχει ερημωθεί συμπληρώνοντας ότι έχει φύγει το 80 με 90% των κατοίκων ενώ επισήμανε οι πολίτες, είτε είναι εντός Σαντορίνης είτε είναι εκτός Σαντορίνης, να δίνουν μόνο βάση στις επίσημες αγγελίες και τα πορίσματα των Επιτροπών.

«Συμμετέχουν στις επιτροπές, και στις δύο επιτροπές, 18 κορυφαίοι επιστήμονες απ' όλη τη χώρα αντιπροσωπεύουν τα ιδρύματα αυτά οποία υποδείχθηκαν, τα Ερευνητικά Κέντρα και τα Πανεπιστήμια και είναι η έγκυρη φωνή αυτή τη στιγμή που πληροφορεί υπεύθυνα τους κατοίκους. Σας το λέω ως πρόεδρος των δύο επιτροπών ότι πραγματικά απέναντί μας έχουμε τον Έλληνα πολίτη και σε αυτόν απολογούμαστε. Άρα, λοιπόν, δεν θα πρέπει να δίνουν σημασία σε Τούρκους, Ολλανδούς και όποιες άλλες εθνικότητες αναμειγνύονται στο θέμα γιατί δεν έχουν πλήρη γνώση των δεδομένων. Ίσως υπάρχουν και κάποιοι λόγοι οι οποίοι δεν μπορώ να τους αναφέρω και γι' αυτό και βέβαια δεν θα πρέπει να δίνουν σημασία σε όλα αυτά που κυκλοφορούν από τα κοινωνικά δίκτυα. Παράκληση και πάλι οι πολίτες μόνο να δίνουν βάση στις επίσημες αγγελίες του επιστημονικού χώρου της χώρας», σημείωσε.

Ο κίνδυνος των κατολισθίσεων

Ερωτηθείς για τον κατολισθητικό κίνδυνο τόνισε ότι είναι ιδιαίτερα υψηλός και χωρίς σεισμική δόνηση. «Πέρυσι 30 Απριλίου είχαμε μια μεγάλη κατολίσθηση στην Θηρασιά στον όρμο του Κόρφου και διαχρονικά έχουμε μεγάλες επιπτώσεις από τα κατολισθητικά φαινόμενα. Ειδικά τώρα όταν έχουμε σεισμική φόρτιση δεν έχουμε δηλαδή στατική φόρτιση όπως βλέπουμε σε περιόδους ηρεμίας οι κατολισθήσεις αυτές ενδεχομένως να επεκταθούν και να ενισχυθούν και ειδικά βέβαια αν πάμε στο τρίτο σενάριο. Έχουμε αρχίσει μια προσπάθεια με τον υπουργό τον κ. Κικίλια από πέρυσι στις 30 Απριλίου να δούμε πως θα μειώσουμε τον κίνδυνο από τις κατολισθήσεις δεδομένου ότι σε αυτές τις περιοχές τις πέντε περιοχές Αθηνιός, Παλαιός Λιμένας, Αμμούδι, Αρμένη και Κόρφο, διέρχονται εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο. Έχουμε μια προσπάθεια για τη μείωση του κινδύνου και μια προσπάθεια ακόμα για τη μείωση της έκθεσης των τουριστών δηλαδή σε ποιο σημείο του λιμανιού πρέπει να πάνε για να αποφύγουν τις κατολισθήσεις, το μέγιστο αριθμό των ατόμων που συσσωρεύονται κάτω στο Παλαιό λιμάνι, στον Αθηνιό, στον Αμμούδι κλπ. Αυτά είναι σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, σε μεσοπρόθεσμο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο να έχουμε προετοιμαστεί, να προτείνουμε τα έργα τα οποία πρέπει να γίνουν, προκειμένου συνολικά διαχρονικά να μειωθεί ο κίνδυνος», υπογράμμισε και ανέφερε ότι τέτοια έργα είναι για παράδειγμα δίχτυα συγκράτησης πρανών, φράχτες συγκράτησης κλπ.

«Προσπαθούμε με λογισμικά τρισδιάστατα να δούμε αν φύγει ένας βράχος πάνω από το τελεφερίκ πού θα καταλήξει κάτω στον Παλαιό Λιμένα ούτως ώστε να τον πιάσουμε», επισήμανε. Σχετικά με το ότι δεν υπάρχει παλιρροιογράφος στη Σαντορίνη ο κ. Λέκκας τόνισε ότι παλιρροιογράφοι υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή, δεν είναι όμως, όπως είπε, τα κρίσιμα όργανα που θα συμβάλλουν στην ενημέρωση του κοινού και στην απομάκρυνση.

«Έχουμε να κάνουμε με ένα πεδίο που είναι στα 15-20 χιλιόμετρα το επίκεντρο. Στα 15-20 χιλιόμετρα τα κύματα θα φτάσουν σε 4-5 λεπτά. Όποια επεξεργασία και να έχουμε όποιους παλιρροιογράφους, όποιους σεισμογράφους και να έχουμε δεν προλαβαίνει να γίνει επεξεργασία της πληροφορίας και να φύγει και μήνυμα 112. Θέλει τουλάχιστον 6-7-8 λεπτά για να γίνει όλη αυτή η διαδικασία. Να δούμε τα δεδομένα να δούμε ότι έχουμε τσουνάμι. Έτσι λοιπόν η ασφαλής οδηγία για τη Σαντορίνη εδώ είναι ότι όταν νιώσετε μεγάλο σεισμό απομακρυνθείτε παρ' αυτά από την ακτή. Να απομακρυνθούν από την ακτή και να πάνε σε κάπως πιο υψηλότερα σημεία», υπογράμμισε ενώ προσέθεσε ότι σε περιοχές όπως η Περίσσα που δεν υπάρχει υψόμετρο, αν υπάρχει ένα ανθεκτικό σπίτι το οποίο έχει χτιστεί πρόσφατα ο κόσμος να πάει στον πάνω όροφο.