Ιστορική ανακάλυψη για τους προγόνους μας: Τι μας λένε απολιθώματα που βρέθηκαν για πρώτη φορά

Πριν από ενάμισι εκατομμύρια χρόνια, δύο τελείως διαφορετικά είδη ανθρωποειδών συνυπήρχαν στην ίδια περιοχή, σε μια καυτή σαβάνα κοντά στη σημερινή λίμνη Τουρκάνα στην Κένυα. Αυτό διαπίστωσαν επιστήμονες εξετάζοντας απολιθώματα από δύο σύνολα αποτυπωμάτων ποδιών, που χρονολογούνται κατά την εποχή αυτή και προέρχονται από την ίδια περιοχή.

Πρόκειται για «hominins» («ανθρωπίνοι»), ένας νεότερος όρος που περιγράφει μια υποδιαίρεση της ευρύτερης κατηγορίας των ανθρωποειδών και περιλαμβάνει όλους τους οργανισμούς, εξαφανισμένους και ζωντανούς, που θεωρούνται ότι ανήκουν στην ανθρώπινη γενεαλογική γραμμή, η οποία προέκυψε μετά τη διάσπαση των προγόνων των μεγάλων πιθήκων, περίπου πριν από έξι έως επτά εκατομμύρια χρόνια.

Οι απολιθωμένες πατημασιές ανακαλύφθηκαν το 2021. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ίχνη προέρχονται από τα δύο πιο κοινά ανθρώπινα είδη της εποχής του Πλειστόκαινου, Homo erectus και Paranthropus boisei. Όπως προκύπτει από τα αρχεία απολιθωμάτων, ο Homo Erectus, άμεσος πρόγονος του ανθρώπου, επέζησε για ένα εκατομμύριο χρόνια, ωστόσο ο Paranthropus boisei εξαφανίστηκε μέσα σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, αλλά οι επιστήμονες δεν ξέρουν το γιατί. Και τα δύο είδη είχαν όρθια στάση και ήταν εξαιρετικά ευκίνητα.

Από καιρό είχε διατυπωθεί η υπόθεση ότι αυτά τα απολιθωμένα είδη συνυπήρχαν, ωστόσο με τη μελέτη των δύο συνόλων αποτυπωμάτων αποδεικνύεται για πρώτη φορά ότι διαφορετικά είδη ανθρωπίνων ζούσαν ταυτόχρονα στον χρόνο και στον χώρο.

Ο Κρεγκ Φέιμπελ, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης και καθηγητής στη Σχολή Τεχνών και Επιστημών του Πανεπιστημίου Rutgers στο Νιού Τζέρσι, διεξάγει έρευνες από το 1981 σε αυτή την περιοχή της βόρειας Κένυας, μια πλούσια περιοχή απολιθωμάτων. Εφαρμόζοντας την τεχνογνωσία του στη στρωματογραφία και τη χρονολόγηση, απέδειξε ότι τα απολιθώματα χρονολογούνται πριν από ενάμιση εκατομμύρια χρόνια, αλλά και ότι σχηματίστηκαν στο ίδιο σημείο των μαλακών ιζημάτων που βρέθηκαν. «Αν οι ανθρωπίνοι δεν διασταυρώθηκαν, διέσχισαν την ακτή μέσα σε λίγες ώρες ο ένας μετά τον άλλον», περιγράφει. Ο Φέιμπελ προσθέτει ότι «τα απολιθώματα πατημασιών δεν μπορούν να μετακινηθούν», σε αντίθεση με τα απολιθωμένα τμήματα του σώματος, που μπορούν εύκολα να μετακινηθούν από το νερό ή από έναν θηρευτή.

Ο Κέβιν Χατάλα, πρώτος συγγραφέας της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Chatham στο Πίτσμπουργκ, είναι ειδικός στην ανατομία των ποδιών και διαπίστωσε ότι οι πατημασιές των ειδών αντανακλούν διαφορετικά μοτίβα ανατομίας και κίνησης. Η χρήση τεχνολογιών τρισδιάστατης απεικόνισης βοήθησε στη δημιουργία ενός νέου τρόπου εξέτασης των αποτυπωμάτων. Όπως δηλώνει ο Χατάλα, «οι απολιθωμένες πατημασιές είναι συναρπαστικές, επειδή παρέχουν έντονα στιγμιότυπα που ζωντανεύουν τους απολιθωμένους συγγενείς μας». Τα αποτυπώματα αυτά αποκαλύπτουν συναρπαστικές λεπτομέρειες για την εξέλιξη της ανθρώπινης ανατομίας και κίνησης, τις οποίες δεν μπορούμε να πάρουμε από τα οστά ή τα λίθινα εργαλεία, επισημαίνει ο ίδιος.

Η ανακάλυψη αυτή, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για την ανθρώπινη εξέλιξη και για το πώς τα είδη συνεργάζονταν και ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, επισημαίνουν οι επιστήμονες.