Η Γαλλία σε κρίση: Ο ρόλος Μακρόν, οι ελιγμοί Μπαρνιέ-Λεπέν και το τερατώδες χρέος

Η γαλλική κυβέρνηση φαίνεται πιθανό να πέσει αυτή την εβδομάδα, αφού τα αριστερά και ακροδεξιά κόμματα κατέθεσαν προτάσεις δυσπιστίας ως απάντηση στην απόφαση του πρωθυπουργού Μισέλ Μπαρνιέ να προσπαθήσει να περάσει έναν προϋπολογισμό λιτότητας και «μνημονίου» με σαρωτικές περικοπές δαπανών. 

Εάν υπερψηφιστεί η πρόταση μομφής που κατέθεσε η αριστερά, η κυβέρνηση θα χάσει την δεδηλωμένη και ο Μισέλ Μπαρνιέ θα εξαναγκαστεί σε παραίτηση, δυομισι μόλις μήνες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας. 

Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), ένας αριστερός συνασπισμός που περιλαμβάνει τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους, την σκληροπυρηνική αριστερά και το Κομμουνιστικό κόμμα, είχε ήδη προειδοποιήσει ότι θα υποβάλει πρόταση μομφής στην κυβέρνηση εάν χρησιμοποιούσε την αμφιλεγόμενη συνταγματική ρήτρα «49,3» που προβλέπει ότι η κυβέρνηση μπορεί να περάσει νομοσχέδια χωρίς ψηφοφορία, για να επιβάλει τον νέο νόμο για την κοινωνική ασφάλιση.

Τη Δευτέρα (2/12), ωστόσο, η Μαρίν Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου (RN) αύξησε την πίεση στην κυβέρνησή του ανακοινώνοντας ότι και το κόμμα της κατέθεσε πρόταση μομφής.

Μαζί, το NFP και το RN έχουν αρκετούς βουλευτές για να ανατρέψουν την κυβέρνηση. Εάν η πρόταση μομφής περάσει, θα είναι μόλις η δεύτερη φορά που μια γαλλική κυβέρνηση ανατρέπεται από το 1958, όταν σχηματίστηκε η πέμπτη δημοκρατία. Η κυβέρνηση του Ζωρζ Πομπιντού ήταν η τελευταία που τορπιλίστηκε με τέτοιο τρόπο το 1962, όταν πρόεδρος ήταν ο Σαρλ ντε Γκωλ.

Τι ρόλο θα παίξει ο Μαρκόν

Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν βρίσκεται σε ένα αδιέξοδο. Οι συνεχείς πολιτικές κρίσεις και η εναλλαγή κυβερνήσεων σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική δυστοκία έχουν περιορίσει τις δυνατότητες ελιγμών. Σύμφωνα με τον Guardian, ο Γάλλος πρόεδρος θα μπορούσε απλώς να επαναφέρει τον Μπαρνιέ ως πρωθυπουργό, κίνηση που θα θεωρούνταν προκλητική από το κοινοβούλιο και επομένως οι περισσότεροι αναλυτές το θεωρούν απίθανο.

Θα μπορούσε, επίσης, να ζητήσει από τα κόμματα της Γαλλίας να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν έναν νέο συνασπισμό, αυτή τη φορά με μεγαλύτερη υποστήριξη.

Αυτό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να περιλαμβάνει προσπάθειες προς το κέντρο, ώστε να αποσπάσει τα πιο μετριοπαθή στοιχεία του NFP, συμπεριλαμβανομένου του PS, από το αριστερό μπλοκ. Αν και το NFP έχει συχνά εμφανιστεί κατακερματισμένο, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτό θα λειτουργήσει.

Ο Μακρόν θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να διορίσει μια τεχνοκρατική κυβέρνηση, που θα επιβλέπει τη διοίκηση της Γαλλίας για άλλους έξι μήνες. Τέλος, θα μπορούσε να παραιτηθεί ο ίδιος, προκαλώντας νέες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, αλλά προς το παρόν αυτό θεωρείται απίθανο.

Οι ελιγμοί Μπαρνιέ

Σε μια προσπάθεια να αποτρέψει μια κρίση, ο Μπαρνιέ είχε κάνει παραχωρήσεις την τελευταία στιγμή στο RN. Αφού μίλησε στη Λεπέν, ο Μπαρνιέ είπε ότι δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή στις επιστροφές φαρμάκων το 2025, σε αντίθεση με τα αρχικά σχέδια.

Απευθυνόμενος στην Κάτω Βουλή, ο Μπαρνιέ είπε ότι είχε συμβουλευτεί όλες τις κοινοβουλευτικές ομάδες, αλλά πολλοί περιορισμοί στη χώρα απαιτούσαν μείωση του δημόσιου ελλείμματος.

«Σέβομαι την κουλτούρα του συμβιβασμού. Υπήρξαν πολλές ώρες εργασίας για να εμπλουτιστεί αυτό το κείμενο… είχε πολλαπλές εξελίξεις», είπε.

Είπε στους βουλευτές ότι αντιμετώπισαν «μια στιγμή αλήθειας». «Σημαίνει ότι όλοι αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Οι Γάλλοι δεν θα σας συγχωρήσουν εάν υποστηρίζετε συγκεκριμένα (πολιτικά) συμφέροντα πάνω από το μέλλον του έθνους», είπε.

«Ο καθένας πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τις πράξεις του και εγώ αναλαμβάνω τις δικές μου».

Η Λεπέν «τράβηξε το χαλί»

Η Λεπέν, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του RN, κατηγόρησε τον Μπαρνιέ, ο οποίος διορίστηκε πρωθυπουργός από τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν τον Σεπτέμβριο, ότι δεν τήρησε την υπόσχεσή του να ακούσει τις πολιτικές ομάδες που αντιτίθενται στο νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό.

«Γύρισε στο RN πριν από μια εβδομάδα και επαναλάβαμε τις κόκκινες γραμμές μας. Δεν έχουμε βγάλει αυτές τις κόκκινες γραμμές από ένα καπέλο για τη χαρά μας. Είναι άδικο για τον γαλλικό λαό να πληρώσει τις συνέπειες της ανικανότητας του Εμανουέλ Μακρόν τα τελευταία επτά χρόνια. Δεν είναι δυνατό να τιμωρηθούν οι Γάλλοι για ό,τι δεν είναι υπεύθυνοι αλλά οι ηγέτες τους», είπε.

Η Λεπέν πρόσθεσε: «Υπάρχουν άλλοι τρόποι αντιμετώπισης του ήδη υψηλού ελλείμματος. Έχουμε κάνει προτάσεις. Η κυβέρνηση δεν ήθελε να υποχωρήσει. Ο Μισέλ Μπαρνιέ είπε ότι αντιμετωπίζει την ευθύνη του. Αντιμετωπίζουμε τα δικά μας».

Εάν η πρόταση δυσπιστίας εγκριθεί την Τετάρτη, ο Μπαρνιέ θα αναγκαστεί να υποβάλει την παραίτησή του, αλλά αυτός και οι υπουργοί του θα μπορούσαν να παραμείνουν σε υπηρεσιακή κυβέρνηση έως ότου ο Μακρόν ανακοινώσει τη νέα κυβέρνηση.

Ο Μακρόν θα μπορούσε να ζητήσει από τα κόμματα να επιδιώξουν μια νέα πλειοψηφία συνασπισμού ή να διορίσει μια αυστηρά τεχνοκρατική κυβέρνηση, φέρνοντας άτομα από εξωτερικούς πολιτικούς κύκλους για τη διοίκηση της χώρας μέχρι να διεξαχθούν νέες βουλευτικές εκλογές το καλοκαίρι. Καμία γενική εκλογή δεν μπορεί να διεξαχθεί εντός 12 μηνών από την προηγούμενη ψηφοφορία.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Μπαρνιέ, πρώην διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit, είπε ότι μια ψήφος μη εμπιστοσύνης θα πυροδοτήσει «μεγάλη θύελλα και πολύ σοβαρές αναταράξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές».

Πολιτική κρίση με μνημονιακό φόντο 60 δις ευρώ

Η Γαλλία οδεύει προς μια νέα πολιτική κρίση, από τότε που ο Μακρόν προκήρυξε πρόωρες εκλογές τον Ιούνιο που άφησε το κοινοβούλιο χωρισμένο σε τρεις περίπου ίσες πολιτικές παρατάξεις –αριστερά, κεντρώα και ακροδεξιά– αλλά καμία από τις οποίες δεν έχει απόλυτη πλειοψηφία.

Η αναταραχή προκλήθηκε από την επιδίωξη της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο δημόσιο έλλειμμα της Γαλλίας μέσω 60 δις σε φορολογικά μέτρα και περικοπές δαπανών στον προϋπολογισμό της για το 2025.

Σύμφωνα με στοιχεία, οι κοινωνικές παροχές αποτελούν το 44% των συνολικών δαπανών της γενικής κυβέρνησης στη Γαλλία. Αυτό ισοδυναμεί με το 25% του ΑΕΠ της.

Σύμφωνα με το Reuters, αναλυτές της εταιρείας αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας S&P Global εξηγούν ότι, «για αυτόν τον λόγο, τόσο η αύξηση του ΑΕΠ όσο και τα δημοσιονομικά αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα ακόμη και σε μικρές προσαρμογές των κοινωνικών μεταβιβάσεων και η σημασία τους για τα νοικοκυριά καθιστά τις αλλαγές πολιτικής ευαίσθητες πολιτικά».

Εκτιμούν ότι το 2023, η τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συνταξιοδοτικών παροχών -της μεγαλύτερης συνιστώσας των κοινωνικών παροχών- πρόσθεσε 18 δισεκατομμύρια ευρώ ή 0,6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης.

Αν οι συντάξεις δεν είχαν τιμαριθμοποιηθεί το 2023, η δημοσιονομική εξοικονόμηση θα ήταν σημαντική, αλλά και η πτωτική πίεση στην κατανάλωση και ως εκ τούτου στην οικονομική ανάπτυξη.

Το χρέος φτάνει στο 115% του ΑΕΠ - Οι ομοιότητες με την Ελλάδα

Τα μεγέθη της γαλλικής οικονομίας και -κατ' επέκταση του εθνικού της χρέους- είναι τερατώδη. Το ΑΕΠ της Γαλλίας για το 2024 υπολογίζεται στα 3,13 τρις δολάρια, ενώ το χρέος της στα 3,2 τρις δολάρια, μιας και ξεπέρασε πλέον το ψυχολογικό όριο του 100% και πλέον ο λόγος χρέος προς ΑΕΠ ανέρχεται στο 115%. Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης με τα νούμερα της Ελλάδας, για το 2024 το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 252,73 δις ευρώ, ενώ το χρέος θα ανέλθει στα 369,40 δις ευρώ, δηλαδή 163% του ΑΕΠ. 

Ωστόσο, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Γαλλία μοιάζουν με όσα αντιμετώπιζε η Ελλάδα επί μνημονίων. Τρομακτικές ανάγκες σε πληρωμή τοκοχρεωλυσίων που «στραγγίζουν» τη ρευστότητα από κοινωνικές δαπάνες. Για τη Γαλλία οι πληρωμές τόκων θα είναι η μεγαλύτερη ενιαία δημοσιονομική δαπάνη τα επόμενα χρόνια, ξεπερνώντας ακόμη και τομείς που δαπανούν πάρα πολύ μεγάλα ποσά, όπως η άμυνα και η εκπαίδευση.

Ενώ οι αυξήσεις φόρων που προτείνονται στον προϋπολογισμό θα αντιστοιχούσαν στο ένα τρίτο των μέτρων 60 δις που προέβλεπε το σχέδιο προϋπολογισμού του Μπαρνιέ, το υπόλοιπο προοριζόταν να προέλθει από περικοπές δαπανών.

Περίπου 20 δισεκατομμύρια περικοπές σχεδιάστηκε να προέλθουν από τα βασικά υπουργεία της Γαλλίας, με μόνο τα υπουργεία Άμυνας, Εσωτερικών και Δικαιοσύνης να γλιτώσουν τις περικοπές.

Οι αριθμοί της Γαλλίας

Με ΑΕΠ 3,2 τρις δολαρίων και κατά κεφαλήν ΑΕΠ που υπολογίζεται σε πάνω από 48.000 δολάρια το επόμενο έτος, η Γαλλία είναι η έβδομη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Οι υπηρεσίες (τριτογενής τομέας) - που ισοδυναμούν με πάνω από το 80% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας - κυριαρχούν στην οικονομία περισσότερο από ό,τι σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ποια είναι η Μαρίν Λεπέν

Μπορεί η αριστερά να πυροδότησε το φυτίλι της πρότασης μομφής, ωστόσο αυτή που φαίνεται ότι θα ρίξει την κυβέρνηση Μπαρνιέ είναι η Μαρίν Λεπέν, που αρχικά φάνηκε να στηρίζει τον απερχόμενο πρωθυπουργό, αλλά τελικά του «τράβηξε το χαλί» κάτω από τα πόδια του.

Η ηγέτης της γαλλικής ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν είναι η μικρότερη κόρη του Ζαν Μαρί Λεπέν, του ιδρυτή και πρώην ηγέτη του γαλλικού ακροδεξιού κόμματος Εθνικό Μέτωπο.

Εκπαιδευμένη δικηγόρος, εντάχθηκε στο κόμμα σε ηλικία 18 ετών και ανέλαβε από τον πατέρα της το 2011.

Στη συνέχεια τον έδιωξε το 2015 σε μια προσπάθεια να μεταμορφώσει την εικόνα ενός κόμματος που κάποτε είχε μολυνθεί από τη σχέση με τον αντισημιτισμό και να το κάνει κυβερνητικό κόμμα.

Το 2018, το Εθνικό Μέτωπο άλλαξε το όνομά του σε «Εθνική Συσπείρωση-National Rally» (ή Rassemblement National στα γαλλικά) σε μια περαιτέρω προσπάθεια να αλλάξει την εικόνα του κόμματος μεταξύ των ψηφοφόρων.

Η Λεπέν, 56 ετών, και το ακροδεξιό κόμμα της αντιμετωπίζουν κατηγορίες για κατάχρηση κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις οποίες η Λεπέν και οι συγκατηγορούμενοί της αρνούνται.

Οι Γάλλοι δικαστές θα εκδώσουν τις ετυμηγορίες τους για την υπόθεση στις 31 Μαρτίου 2025.

Η Λεπέν έχασε από τον Εμανουέλ Μακρόν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας το 2017 και το 2022 και θεωρείται ευρέως ως η τρέχουσα πρωταγωνίστρια για το 2027.

Οι εισαγγελείς ζητούν πενταετή στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων της Λεπέν, κάτι που θα μπορούσε να την αποτρέψει από το να είναι υποψήφιος το 2027.