Νεάντερταλ: Μια νέα θεωρία για το μεγάλο αίνιγμα της εξαφάνισής τους

H εξαφάνιση των Νεάντερταλ αποτελεί ένα από τα πιο συναρπαστικά μυστήρια στην επιστήμη. Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες, όπως καταστροφικά γεγονότα, κλιματική αλλαγή, συνδυασμός αυτών των παραγόντων, πόλεμος με τους σύγχρονους ανθρώπους ή αφομοίωση από αυτούς.

Η πληθυσμιακή στενωπός

Στο Nature Communications, ωστόσο, προτείνεται μια νέα θεωρία που υποστηρίζει ότι οι χαμένοι συγγενείς μας δεν διέθεταν την απαραίτητη γενετική ποικιλομορφία για να επιβιώσουν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Οι ερευνητές μελέτησαν την ανατομία του ακουστικού πόρου και ανέλυσαν δείγματα DNA από διάφορες χρονικές περιόδους, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι Νεάντερταλ υπέστησαν μια πληθυσμιακή στενωπό μεταξύ 130.000 και 41.000 ετών πριν.

Τι είναι, όμως, η γενετική ποικιλομορφία και η πληθυσμιακή στενωπός; Κάθε είδος διαθέτει χαρακτηριστικά που του επιτρέπουν να προσαρμόζεται σε διάφορες συνθήκες. Όσο περισσότερα είναι αυτά τα χαρακτηριστικά, τόσο ευκολότερα μπορεί να αντεπεξέλθει σε περιβαλλοντικές μεταβολές. Τα άτομα που διαθέτουν ευνοϊκά χαρακτηριστικά επιβιώνουν και αναπαράγονται ταχύτερα από εκείνα που δεν τα έχουν. Η πληθυσμιακή στενωπός αναφέρεται στη δραματική μείωση ενός πληθυσμού, η οποία περιορίζει τη γενετική ποικιλομορφία του.

Τι «δείχνει» ο ακουστικός πόρος 

Συγκρίνοντας το σχήμα του ακουστικού πόρου σε απολιθώματα από την Ευρώπη και τη δυτική Ασία με αυτό των σύγχρονων ανθρώπων, οι ερευνητές εκτίμησαν τον βαθμό ποικιλομορφίας μεταξύ διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων. Γιατί επέλεξαν να μελετήσουν τον ακουστικό πόρο; Ο σχηματισμός του ελέγχεται αυστηρά από το γενετικό υλικό και είναι πλήρως διαμορφωμένος κατά τη γέννηση, γεγονός που τον καθιστά αξιόπιστο δείκτη γενετικών διαφορών. Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα από την Κράπινα (130.000 ετών), καθώς και Νεάντερταλ από τη Γαλλία, το Βέλγιο και το Ισραήλ (41.000-64.000 ετών).

Η μελέτη του ακουστικού πόρου στα δείγματα αυτά έδειξε ότι υπήρξε ένα, και όχι περισσότερα, γεγονότα μείωσης του πληθυσμού των Νεάντερταλ πριν από 40.000 χρόνια, όταν και εξαφανίστηκαν. Η έρευνα δεν εξετάζει τους ακριβείς λόγους αυτής της μείωσης, ωστόσο, έχουν προταθεί διάφοροι παράγοντες, από την κλιματική αλλαγή μέχρι τον αυξημένο ανταγωνισμό.

Ένα και όχι περισσότερα γεγονότα

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η μείωση της ποικιλομορφίας μεταξύ των δειγμάτων της Κράπινα και των κλασικών Νεάντερταλ αποτελεί ένδειξη πληθυσμιακής στενωπού. Τα απολιθώματα της Κράπινα δείχνουν ότι υπήρχε σημαντική γενετική ποικιλομορφία, παρόμοια με εκείνη που καταγράφεται σε παλαιότερα δείγματα ηλικίας 430.000 ετών. Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι δεν υπήρξε πληθυσμιακή στενωπός πριν από την εποχή της Κράπινα.