Φθηνότερο το καλάθι του νοικοκυριού στην Ελλάδα αλλά με τον υψηλότερο ΦΠΑ στα τρόφιμα

Χαμηλότερες είναι οι τιμές του «τυπικού καλαθιού του νοικοκυριού» στα ελληνικά σούπερ μάρκετ σε σχέση με Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία, Ρουμανία, όπως προκύπτει από την επαναλαμβανόμενη έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).

Σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα προκύπτουν από οργανωμένη έρευνα σύγκρισης τιμών (που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σούπερ μάρκετ) σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σούπερ μάρκετ) στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο 2024 και αντίστοιχα στη Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στη Γερμανία και στη Ρουμανία.

Η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα. Για την παρούσα ανάλυση έγινε σύγκριση των τιμών σε συνολικά 41 κατηγορίες προϊόντων. Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα άνω των 6.000 τιμών προϊόντων και 44 διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις οκτώ χώρες συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τελικές τιμές τόσο επωνύμων προϊόντων, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα. Διευκρινίζεται ότι οι τιμές αφορούν μόνο αλυσίδες σούπερ μάρκετ και όχι άλλα σημεία πώλησης.

Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι τέσσερις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 39% η Γερμανία, 27% η Γαλλία, 24% το Ηνωμένο Βασίλειο, 11% η Ιταλία, ενώ ακριβότερο καλάθι κατά 7% έχει η Πορτογαλία, κατά 8% η Ισπανία και κατά 5% η Ρουμανία.

Ο ΦΠΑ αλλάζει τα δεδομένα

Ωστόσο, όπως επισημαίνει το ΙΕΛΚΑ, η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι και οι επτά χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γερμανία κατά 47%, η Γαλλία κατά 34%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 32%, η Ιταλία κατά 19%, η Ισπανία κατά 17% η Πορτογαλία κατά 10% και η Ρουμανία κατά 10%.

Αυτό, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 2%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), τη Γερμανία (7%) και τη Ρουμανία (9%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται ακόμα και στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24%, στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Ελάχιστα προϊόντα βρίσκονται στον χαμηλό ΦΠΑ στην Ελλάδα και στο υψηλό στις άλλες χώρες (π.χ. μωρομάντηλα). Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.

Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σούπερ μάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμή.

Σημειώνεται ότι παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι: Το ύψος των συντελεστών ΦΠΑ σε κάθε χώρα, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης σε κάθε χώρα, το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα, η αγροτική και βιομηχανική παραγωγή σε κάθε χώρα, οι καταναλωτικές συνήθειες σε κάθε χώρα (π.χ. η τάση για συσκευασμένα ή μη προϊόντα, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κ.λπ.), οι καιρικές συνθήκες και οι φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής, το κόστος ενέργειας, το κόστος καυσίμων και γενικά μεταφορών, το μισθολογικό-εργασιακό κόστος, η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη, η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κ.λπ.), το μέγεθος της αγοράς, η αγοραστική δύναμη-δυνατότητα και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων Η αναλογία ανάμεσα στο οργανωμένο λιανεμπόριο και τα μικρά εξειδικευμένα σημεία πώλησης, το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους, τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία), η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα και η εποχικότητα της ζήτησης και της προσφοράς (π.χ. λόγω τουρισμού ή καιρικών συνθηκών).

Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και συμπληρώνονται με τιμοληψίες και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των κατηγοριών στο καλάθι είναι ένας συνδυασμός επιλογής των μεγαλύτερων σε πωλήσεις αγαθών, αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας κατηγοριών προϊόντων στις αγορές στις χώρες που εξετάζονται.

Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες σούπερ μάρκετ: Ελλάδα (Σκλαβενίτης, ΑΒ, My Market, Μασούτης, Market In), Ηνωμένο Βασίλειο (Morrisons, ASDA, Sainsbury's, Coop, Ocado, TESCO), Ισπανία (Carrefour, Marcadona, Caprabo, Condis, Dia, Eroski, SoySuper. Alcampo), Ιταλία (CosiComodo, emiDrive, Pim Spesa, Agora, Everli, HeyConad, easyCoop), Πορτογαλία (Continente, Minipreco, Auchan, Spar), Γαλλία (Monoprix Plus, Carrefour, Super U, Auchan, Aldi), Γερμανία (Edeka, Rewe, Kaufland, Lekkerland, Bela, Norma), Ρουμανία (Carrefour, Auchan, Mega Image).