Ανατροπή στην Πομπηία: Το DNA στα εκμαγεία των θυμάτων αλλάζει αυτά που ξέραμε
Ίχνη DNA στα γύψινα εκμαγεία, ανατρέπει επικρατούσες ερμηνείες για την ταυτότητα και την καταγωγή των θυμάτων της μεγάλης έκρηξης.
Οι τραγικές στιγμές που βίωσαν οι κάτοικοι της Πομπηίας το βράδυ της έκρηξης του Βεζούβιου το 79 μ. Χ., μοιάζουν να έχουν αποτυπωθεί στο χρόνο, στα εκμαγεία των θυμάτων που κατασκεύασαν οι αρχαιολόγοι και βρίσκονται στο χώρο της κάποτε ακμάζουσας ρωμαϊκής πόλης.
Οι αρχαιολόγοι απαθανάτισαν τα θύματα, χρησιμοποιώντας γύψο για να γεμίσουν τα κενά που άφησε το σώμα τους, όταν καλύφηκε από την τέφρα τη νύχτα της καταστροφής. Μία ομάδα εκμαγείων αποτελεί μία τετραμελή οικογένεια που φαίνεται να προσπαθεί να βρει καταφύγιο κάτω από μια σκάλα. Ή τουλάχιστον έτσι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τον Guardian, oι επιστήμονες που μελετούν το DNA των θυμάτων λένε ότι αυτή η διάσημη σκηνή δεν είναι αυτό που φαίνεται: η «μητέρα» της ομάδας είναι στην πραγματικότητα άνδρας.
Σε δημοσίευσή τους στο περιοδικό Current Biology, επιστήμονες από την Ιταλία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ αναφέρουν πώς εξήγαγαν αρχαίο πυρηνικό και μιτοχονδριακό DNA από δείγματα θραυσμάτων οστών αναμεμειγμένα με γύψο, από 14 εκμαγεία που υποβάλλονταν σε αποκατάσταση, πέντε από τα οποία μελετήθηκαν λεπτομερώς.
Ανάμεσά τους ήταν τρία από τα τέσσερα άτομα που βρέθηκαν κάτω από τη σκάλα, μέσα σε ένα πλούσια διακοσμημένο κτίριο που ονομάζεται House of the Golden Bracelet. Η ονομασία αυτή αναφέρεται στα κοσμήματα που φορούσε στο χέρι του ένας από τους δύο ενήλικες που βρέθηκε με ένα παιδί στα πόδια του -συνθήκες που οδήγησαν στην ιδέα ότι αυτό το θύμα ήταν η μητέρα των δύο παιδιών της ομάδας, με τον άλλο ενήλικα να ταυτοποιείται ως πατέρας.
Ωστόσο, η νέα ανάλυση αποκαλύπτει ότι το άτομο που φορούσε το βραχιόλι ήταν άνδρας και ότι είχε μαύρα μαλλιά και σκούρο δέρμα. Επιπλέον, η ομάδα δεν βρήκε στοιχεία ότι αυτό το άτομο είχε σχέση με τα δύο βρέφη – και τα δύο ήταν αγόρια. Πράγματι, τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι οι πρόγονοι αυτών των τριών θυμάτων είχαν προέλευση από διαφορετικούς πληθυσμούς της Ανατολικής Μεσογείου ή της Βόρειας Αφρικής. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν γενετικές ενδείξεις πως ο άλλος ενήλικας μπορεί επίσης να ήταν άνδρας.
Η μελέτη δίνει ακόμα νέες εκτιμήσεις για τη σχέση των δύο θυμάτων, που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι, σε ένα κτίριο γνωστό ως House of the Cryptoporticus. Ενώ ορισμένοι αρχαιολόγοι υποστήριζαν ότι αυτά τα εκμαγεία θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν μια μητέρα και μια κόρη, δύο αδερφές ή ένα ζευγάρι εραστών, η νέα ανάλυση αποκλείει τις δύο πρώτες ερμηνείες, αποκαλύπτοντας ότι ένα από τα θύματα ήταν άνδρας και ότι το ζευγάρι δεν είχε συγγένεια.
Κοσμήματα δεν φορούσαν μόνο οι γυναίκες
«Αυτές οι ανακαλύψεις θέτουν υπό αμφισβήτηση μακροχρόνιες ερμηνείες, όπως η συσχέτιση των κοσμημάτων με τη θηλυκότητα ή η ερμηνεία της φυσικής εγγύτητας ως δείκτη βιολογικών σχέσεων», τονίζουν οι ερευνητές. Πιστεύουν ότι είναι πιθανό οι αναστηλωτές του χώρου στο παρελθόν, να διαμόρφωναν τις στάσεις και να τοποθετούσαν με τέτοιο τρόπο τα εκμαγεία για να υποστηρίξουν μια συγκεκριμένη αφήγηση.
Ωστόσο, η ανάλυση δεν ανέτρεψε κάθε αφήγηση: οι έρευνες της ομάδας επιβεβαίωσαν ότι ένα θύμα που βρέθηκε μόνο του σε ένα δωμάτιο μέσα σε ένα μεγάλο κτίριο γνωστό ως Villa of Mysteries ήταν άνδρας, όπως υποστήριζε η μέχρι τώρα ερμηνεία, ενώ η έρευνα αποκάλυψε πως ο άνδρας μπορεί να ήταν ντόπιος της Πομπηίας.
Ο Andrew Wallace-Hadrill, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ που δεν συμμετείχε στην εργασία, τόνισε ότι η μελέτη DNA στον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας έχει τεράστιες δυνατότητες. «Αναπόφευκτα, αυτού του είδους τα νέα στοιχεία ανατρέπουν ορισμένες παλαιότερες ερμηνείες, ειδικά αυτές που βασίζονται σε μάλλον ρομαντικές υποθέσεις, που βρίσκονταν στο κεφάλι τους», σημείωσε.
«Άνθρωποι της Μεσογείου»
Ο Wallace-Handrill πρόσθεσε ότι η πιο ενδιαφέρουσα ερώτηση ήταν από πού προέρχονται τα θύματα. «Θα προέβλεπε κανείς, σε μια κοινωνία που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη δουλεία, μια σημαντική ποικιλομορφία», είπε. «Είναι πολύ ενδιαφέρον, για παράδειγμα, ότι έχουν εντοπίσει ένα άτομο με σκούρο δέρμα και μαύρα μαλλιά, κάτι που παραπέμπει έντονα σε σκλάβο από την Αφρική», επισήμανε ο καθηγητής.
Από την πλευρά του ο Phil Perkins, καθηγητής αρχαιολογίας στο Open University, τόνισε πως η μελέτη υποδηλώνει ότι τα θύματα που βρέθηκαν κάτω από τις σκάλες θα μπορούσαν να ήταν ή να κατάγονταν από μετανάστες στην Ιταλία.
«Η έρευνα δείχνει ότι η επιστημονική ανάλυση μπορεί να προσφέρει νέα εικόνα για τις ζωές των θυμάτων της Πομπηίας και παρέχει περαιτέρω στοιχεία για την ανθρώπινη κινητικότητα γύρω από τη Μεσόγειο κατά τη ρωμαϊκή περίοδο», είπε. «Οι άνθρωποι της Πομπηίας δεν ήταν Ρωμαίοι από την πόλη της Ρώμης, αλλά άνθρωποι της Μεσογείου», τόνισε.
