Αλβανός ο διάδοχος του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου – Ποιος είναι ο επικρατέστερος

Ο θάνατος του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου ή η κοίμηση του, κατά την Εκκλησία, αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία της ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία, αλλά και στις διορθόδοξες σχέσεις. Μετά την ταφή του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου θα κινηθούν οι διαδικασίες για να ψηφιστεί ο διάδοχός του, που θα είναι και ο πρώτος προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας που θα εκλεγεί από την αλβανική ιερά σύνοδο.

Όπως όλα δείχνουν ο επικρατέστερος να τον διαδεχθεί είναι ο μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης, ένας Αλβανός το γένος, που ήταν και ο πρώτος επίσκοπος που χειροτόνησε ο Αναστάσιος πίσω στα 1998. Από τότε και μέχρι σήμερα ο Ιωάννης ήταν το δεξί χέρι του Αναστασίου, τον συνόδευε σε επίσημες εκκλησιαστικές επισκέψεις του στο εξωτερικό και βρισκόταν πάντα στα δεξιά του σε μια εξόχως τιμητική θέση, ως ο παλαιότερος στην ιεραρχία και βέβαια ως αδιαφιλονίκητος διάδοχός του.

Ποιος είναι ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης

Ο μητροπολίτης Ιωάννης (αλβανικά: Mitropolit Joan‎‎, κατά κόσμον Φατμίρ Πελούσι, αλβανικά: Fatmir Pelushi‎‎) γεννήθηκε το 1956 και σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης. Τον Φεβρουάριο του 1994 χειροτονήθηκε διάκονος, ενώ μερικούς μήνες αργότερα έλαβε τον βαθμό του πρεσβυτέρου. είναι Αλβανός ορθόδοξος ιεράρχης. Στις 20 Ιουλίου 1998 χειροτονήθηκε μητροπολίτης Κορυτσάς στον Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Πώς μπορεί να επηρεάσει η εκλογή Ιωάννη τις διορθόδοξες σχέσεις

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει καταδικάσει από το 1871 τον εθνικισμό ή εθνοφυλετισμό όπως λέγεται στην εκκλησιαστική ορολογία, ωστόσο το Πατριαρχείο της Μόσχας έχει φροντίσει να δημιουργήσει διαχωριστικές γραμμές αντιδρώντας έντονα στις βαθιές ελληνικές επιρροές που υπάρχουν τόσο στην καθολική όσο και στην ορθόδοξη Εκκλησία. Η Ρωσία που βλέπει την Εκκλησία ως βραχίονα εξωτερική πολιτικής, ακολουθεί μια σταθερή τακτική «διαίρει και βασίλευε» απέναντι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Κάπως έτσι, όπου το Φανάρι εκχωρούσε αυτοκεφαλία (Σερβία, Βουλγαρία, Πολωνία, Τσεχία) αλλά και σε παλαίφατα Πατριαρχεία όπως της Αντιόχειας και πιο πρόσφατα των Ιεροσολύμων, προσπαθούσε να επηρεάσει με διάφορους τρόπους τα εσωτερικά πράγματα και να απομακρύνει αυτές τις Εκκλησίες από την Κωνσταντινούπολη. 

Πράγματι, το Πατριαρχείο της Αντιόχειας από τον θάνατο του Ιγνάτιου τη δεκαετία το 2012 και -τουλάχιστον- έως την πτώση του Άσαντ δρούσε σκληροπυρηνικά ως δορυφόρος της Μόσχας. Αντίστοιχη στάση ακολουθούν και οι δυο μικρές αυτοκέφαλες Εκκλησίες της Τσεχίας και της Πολωνίας που υπακούν πιστά στα κελεύσματα της Μόσχας, ενώ αντίστοιχη στάση έχουν και τα Πατριαρχεία της Σερβίας και της Βουλγαρίας. 

Εκτιμάται ότι η επόμενη ημέρα στην Αλβανία θα προσδέσει ακόμα περισσότερο την Εκκλησία στο άρμα της Μόσχας. Ο Αναστάσιος από το 2018 είχε αρχίσει να απομακρύνεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με αφορμή το αυτοκέφαλο στην Ουκρανία. Πολλές φορές με επίσημες ανακοινώσεις του καυτηρίαζε τη στάση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο ουκρανικό ζήτημα, κάτι που είχε ερμηνευτεί ως απόλυτη συμπόρευση του με τον Μόσχας Κύριλλο. 

Ο μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης παρότι γαλουχήθηκε στο πλευρό του Αναστάσιου δεν έχει καλλιεργήσει θερμές εκκλησιαστικές σχέσεις με την ελληνόφωνη ορθοδοξία. Πώς μπορεί όμως ο νέος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, εάν επιβεβαιωθούν οι φήμες που φέρουν τον Κορυτσάς Ιωάννη ως τον επικρατέστερο, να επηρεάσει την εκκλησιαστική διπλωματία;

Κατά ορισμένες εκκλησιαστικές πηγές ο Ιωάννης δεν θα προκαλέσει, εάν εκλεγεί, αλλά θα ακολουθήσει μια τακτική χαμηλών τόνων, αντίστοιχη της μέχρι σήμερα πορείας του, που διαχειρίζεται τα καθημερινά ζητήματα της Μητρόπολης Κορυτσάς, χωρίς να εμπλέκεται εμφανώς και με δημόσιες παρεμβάσεις στις διεκκλησιαστικές σχέσεις.

Είναι περισσότερο από προφανές ότι ο Αναστάσιος έχει εδώ και χρόνια έχει γαλουχήσει τον Ιωάννη αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία στις διορθόδοξες ισορροπίες, εάν μάλιστα ο διάδοχός του Αναστάσιου επιλέξει να ακολουθήσει την γραμμή του προκατόχου του στις εκκλησιαστικές σχέσεις εκτιμάται ότι θα προσδεθεί ακόμα περισσότερο στο άρμα της Ρωσίας. 

Μάλιστα, βαρόμετρο θα αποτελέσει το αν επισκεφθεί ο νέος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας το Φανάρι, καθώς κατά το εκκλησιαστικό πρωτόκολλο κάθε νέος προκαθήμενος πρέπει να προχωρήσει σε επίσημες επισκέψεις σε όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες με σειρά ιεραρχίας και ξεκινώντας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ωστόσο οι δυο νέοι Πατριάρχες σε Σερβία και Βουλγαρία που έχουν εκλεγεί το 2021 και 2024 αντίστοιχα δεν έχουν επισκεφθεί το Φανάρι, καθώς ακολουθούν πιστά τα κελεύσματα της Μόσχας. Αν και ο νέος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας ακολουθήσει αυτή την τακτική τότε όλα θα είναι ξεκάθαρα.