Ο Μάρτιος είναι ο τρίτος μήνας του έτους αλλά για τους αρχαίους Ρωμαίους σηματοδοτούσε την αρχή και την πρώτη πανσέληνο του έτους. Η πανσέληνος για τους Ρωμαίους έπαιζε καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του ημερολογίου τους. Έτσι, αι Ειδοί ή «Idus Martii», προέρχονται από το λατινικό «iduare» που σημαίνει «διαιρώ» με την πανσέληνο να χρησιμεύει ως σημείο διαίρεσης στα μέσα κάθε μήνα. Επομένως το idus μεταφράζεται ως ήμισυ, δηλαδή η ημέρα που διαιρεί τον μήνα σε δύο σε ίσα μέρη.

Οι Ειδοί του Μαρτίου (Λατινικά: Idus Martiae, Idus Martii) λοιπόν είναι η 74η μέρα στο Ρωμαϊκό Ημερολόγιο. Ήταν ημέρα θρησκευτικών εορτασμών για τους Ρωμαίους, αφού ήταν αφιερωμένη στον θεό του πολέμου Άρη. Για τους Ρωμαίους ήταν επίσης καταληκτική προθεσμία αποπληρωμής των χρεών τους.

Οι Ειδοί του Μαρτίου του έτους 44 π.Χ. έμειναν στην ιστορία ως η ημερομηνία της δολοφονίας του Ιούλιου Καίσαρα, μια ημέρα που άλλαξε τον ρου της ρωμαϊκής ιστορίας. Σήμερα, η φράση “Αι ειδοί του Μαρτίου” χρησιμοποιείται και για να προσδιορίσει την «αποφράδα ημέρα».

Τι σημαίνουν οι Ειδοί

Στο αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, οι μήνες χωρίζονταν σύμφωνα με τον σεληνιακό κύκλο σε τρεις ομάδες ημερών: τις νόνες (η 5η ή η 7η μέρα, ένατη μέρα πριν από τις Ειδούς), οι Ειδοί (13η μέρα για τους περισσότερους μήνες, αλλά η 15η μέρα για τους μήνες Μάρτιο, Μάιο, Ιούλιο και Οκτώβριο) αντιστοιχούσαν με την άνοδο της πανσελήνου, και τις καλένδες (1η μέρα του επόμενου μήνα) που σήμαιναν τη νέα σελήνη. Πιστεύεται πως αρχικά οι Ειδοί καθορίζονταν από την πανσέληνο, στο πλαίσιο του πιο αρχαίου σεληνιακού ημερολογίου των Ρωμαίων. Στο νεότερο ρωμαϊκό ημερολόγιο, οι Ειδοί του Μαρτίου συνέπιπταν με την πρώτη πανσέληνο του νέου έτους.

Οι Ειδοί κάθε μήνα ήταν αφιερωμένες στον Δία, τον ανώτερο θεό του ρωμαϊκού πάνθεου. Ο ιερέας του Δία οδηγούσε τους αμνούς των Ειδών (ovis Idulis) από την Ιερά Οδό ως τον ναό όπου θυσιάζονταν.

Επιπλέον της θυσίας που γινόταν κάθε μήνα, οι Ειδοί του Μαρτίου ήταν επίσης η ημερομηνία εορτασμού της Άννα Περέννα, θεότητας του κύκλου του έτους, ο εορτασμός της οποίας έκλεινε τις τελετές του νέου έτους. Η ημέρα εορταζόταν με ενθουσιασμό από τον λαό, με υπαίθρια γεύματα, οινοποσία και γλέντι. Ήταν αργία για τους Ρωμαίους, αφιερωμένη στο Θεό Άρη και γι’ αυτό εκείνη τη μέρα τελούνταν στρατιωτικές παρελάσεις.

Κατά την ύστερη αυτοκρατορική περίοδο, οι Ειδοί ήταν η πρώτη μέρα μιας ιερής εβδομάδας εορτασμών της Κυβέλης και του Άττι.

Δολοφονία Καίσαρα

Η δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο - Πίνακας του Jean-Léon Gérôme / Wiki Commons
Η δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο - Πίνακας του Jean-Léon Gérôme / Wiki Commons

Σήμερα, οι Ειδοί του Μαρτίου είναι γνωστές κυρίως ως η ημερομηνία της δολοφονίας του Ιούλιου Καίσαρα το 44 π.Χ. Ο Καίσαρας δολοφονήθηκε με 23 μαχαιριές, μέσα στη ρωμαϊκή Σύγκλητο. Οι συνωμότες ήταν περίπου, υπό την ηγεσία του Βρούτου και του Κάσσιου. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ένας οιωνοσκόπος είχε προειδοποιήσει τον Καίσαρα πως ένας θανάσιμος κίνδυνος τον περίμενε στις Ειδούς του Μαρτίου.

Καθώς ο Καίσαρας κατευθυνόταν στη Σύγκλητο, όπου τελικά δολοφονήθηκε, λέγεται πως συνάντησε τον οιωνοσκόπο και είπε ειρωνικά «Λοιπόν, έφτασαν οι Ειδοί του Μαρτίου», υπονοώντας πως η προφητεία δεν είχε εκπληρωθεί. Ο οιωνοσκόπος απάντησε «Ναι, έφτασαν, αλλά δεν έφυγαν ακόμη.»

Η δολοφονία του Καίσαρα έβαλε τέλος στην κρίση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και αποτέλεσε εναρκτήρια αφορμή του εμφύλιου πολέμου που οδήγησε στην ανάδειξη του θετού υιού του Καίσαρα, Οκταβιανού, ως μοναδικού ηγέτη του ρωμαϊκού κράτους λαμβάνοντας το όνομα Αύγουστος Καίσαρας.

Σύμφωνα με το Lives of the Caesars του Ρωμαίου βιογράφου Suetonius, ο Οκταβιανός εκδικήθηκε τον θάνατο του Ιουλίου Καίσαρα με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της θυσίας 300 αιχμαλώτων του πολέμου της Περουσίνης σε βωμό που στήθηκε για τον Καίσαρα την ημέρα των Ειδών του Μαρτίου.