Τζόγος στην Αρχαία Ελλάδα: Τι ήταν η ρίψη της Αφροδίτης
Τα τυχερά παιχνίδια και ο στοιχηματισμός δεν ήταν ανακάλυψη των αρχαίων Ελλήνων, αλλά ήταν σίγουρα κάτι που απολάμβαναν.
Κατά κανόνα, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τα ίδια πάθη που έχουν οι άνθρωποι σήμερα, και ο τζόγος δεν αποτελεί εξαίρεση. Τα παιχνίδια τύχης αναφέρονται στην αρχαία γραμματεία και στα έργα του Ομήρου, του πιο διάσημου ποιητή της αρχαιότητας. Σε βάζο που έχει φιλοτεχνήσει ο Εζεκίας παρουσιάζεται ο Αίαντας με τον Αχιλλέα να παίζουν ζάρια στη μέση του Τρωικού Πολέμου. Επίσης, οι αρχαίοι Έλληνες απολάμβαναν να στοιχηματίζουν σε αγώνες ζώων, όπως πτηνών και σκύλων.
Ο Δίας, ο Άδης και ο Ποσειδώνας τραβάνε καλαμάκια
Σε πολλούς μύθους, τα ζάρια και ο τζόγος αναφέρονται ως μια αγαπημένη ασχολία των θεών του Ολύμπου, οπότε δεν είναι να απορεί κανείς για τη διάδοσή τους. Στη μυθολογία αναφέρεται ότι τα αδέρφια Δίας, Άδης και Ποσειδώνας έπαιζαν το παιχνίδι με τα καλαμάκια για να μοιράσουν τις διαστάσεις του σύμπαντος.
Φυσικά, τα τυχερά παιχνίδια ήταν κάτι αντίθετο στις αρχές της αριστείας των αρχαίων Ελλήνων, και πολλοί φιλόσοφοι τα καταδίκαζαν. Κάποιοι τα αποκαλούσαν μάστιγα που διαφθείρει την κοινωνία. Δεν παύει, όμως, να ήταν διαδεδομένα.
Οι «αστράγαλοι»
Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα παιχνίδια τύχης είχαν τα ζάρια, που ήταν κατασκευασμένα από οστά ζώων και στην ελληνική γλώσσα λέγονταν «αστράγαλοι». Οι αστράγαλοι ήταν τετράεδρα (4 τριγωνικές πλευρές) και πιθανότατα είχαν νούμερα. Αργότερα, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι κατασκεύαζαν κυβικά ζάρια από πηλό, που έμοιαζαν πολύ με τα σύγχρονα ζάρια, τα οποία έχουν έξι πλευρές.
Δυστυχώς, οι κανόνες των παιχνιδιών έχουν χαθεί, και μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν για το πώς πραγματικά παίζονταν. Το πιο δημοφιλές, το οποίο παιζόταν και στην Ελλάδα και στη Ρώμη, ήταν η «Ρίψη της Αφροδίτης». Κάθε παίκτης έριχνε τέσσερις «αστραγάλους» συγχρόνως. Αν και τα τέσσερα νούμερα ήταν διαφορετικά, αυτό ήταν το καλύτερο αποτέλεσμα και λεγόταν «Ρίψη της Αφροδίτης».
Είναι πολύ πιθανό ότι στα απλούστερα παιχνίδια, όπως το κορόνα ή γράμματα, οι παίκτες έβαζαν στοιχήματα. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Σουητώνιο, τα στοιχήματα με «αστραγάλους» άρεσαν πολύ στον Αυτοκράτορα Αύγουστο. Σε τοιχογραφία της Πομπηίας, μάλιστα, απεικονίζεται ένας καβγάς μεταξύ τζογαδόρων και η προσπάθεια του ιδιοκτήτη του καπηλειού να τους διώξει.
Σε διάφορες ανασκαφές έχουν βρεθεί ξύλινα πινάκια, στα οποία παίζονταν επιτραπέζια παιχνίδια, και δεν αποκλείεται κάποια από αυτά να περιελάμβαναν «αστραγάλους».
Αλλά δεν πρέπει να νομίζουμε ότι ο τζόγος ήταν ελληνική αποκλειστικότητα. Στη Βίβλο αναφέρεται ότι οι Ρωμαίοι στρατιώτες έπαιζαν στη λοταρία τους χιτώνες του Ιησού Χριστού.
Τζόγος σε άλλους πολιτισμούς
Πολύ περισσότερο, δεν πρέπει να νομίζουμε ότι τα ζάρια ήταν ελληνική εφεύρεση. Το πρώτο εξάπλευρο ζάρι έχει βρεθεί στη Μεσοποταμία και χρονολογείται στο 3.000 π.Χ. Φυσικά, δεν είναι γνωστό αν είχε χρησιμοποιηθεί για ένα παιχνίδι με ζάρια, όπως το τάβλι, ή για καθαρόαιμο παιχνίδι τύχης, όπως η «Ρίψη της Αφροδίτης».
