Τι είναι η πολιομυελίτιδα και πως να την προλάβετε
Η πολιομυελίτιδα είναι ιογενής νόσος που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα. Ανέκαθεν αποτελούσε βασική αιτία θανάτου, οξείας παράλυσης και μακροχρόνιας αναπηρίας.
Το 1988, η Παγκόσμια Συνέλευση για την Υγεία έλαβε απόφαση για την εκρίζωση της πολιομυελίτιδας. Τα προγράμματα εμβολιασμού μεγάλης κλίμακας έχουν καταφέρει να εξαλείψουν το άγριο στέλεχος του ιού της πολιομυελίτιδας στα περισσότερα μέρη του κόσμου και καταβάλλονται προσπάθειες προκειμένου να σταματήσει η μετάδοση της πολιομυελίτιδας που εξακολουθεί να υπάρχει σε ορισμένες χώρες.
Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο εμβολιασμός είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της πολιομυελίτιδας και στοχεύει σε έναν κόσμο χωρίς πολιομυελίτιδα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της πολιομυελίτιδας;
Τα συμπτώματα της λοίμωξης ποικίλλουν: από μια λοίμωξη χωρίς κανένα σύμπτωμα έως την παράλυση και τον θάνατο.
Περίπου το 70 % όσων έχουν προσβληθεί από τον ιό της πολιομυελίτιδας δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα. Το 25 % περίπου εμφανίζει μόνο ήπια συμπτώματα (π.χ. πυρετός, πονοκέφαλος, έμετος και διάρροια).
Σε ποσοστό μικρότερο του 1% του συνόλου των λοιμώξεων εμφανίζεται παράλυση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη αναπηρία και θάνατο. Ξεκινάει με συμπτώματα μηνιγγίτιδας και στη συνέχεια εμφανίζονται έντονος μυϊκός πόνος καθώς και απώλεια αίσθησης και κίνησης σε διάφορα σημεία του σώματος. Έπειτα από μία έως δύο ημέρες εμφανίζεται αδυναμία και παράλυση. Παράλυση ενδέχεται να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε άκρο, αν και επηρεάζονται κυρίως τα κάτω άκρα.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της πολιομυελίτιδας;
Στους ασθενείς που υφίστανται παράλυση, το 5-15 % των περιπτώσεων πεθαίνουν λόγω παράλυσης των αναπνευστικών μυών και τα δύο τρίτα παρουσιάζουν διαρκή αδυναμία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο ιός της πολιομυελίτιδας μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή του εγκεφάλου.
Πώς μεταδίδεται η πολιομυελίτιδα;
Η πολιομυελίτιδα είναι εξαιρετικά μεταδοτική νόσος, καθώς μεταδίδεται εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο. Ο ιός μεταδίδεται από μολυσμένα χέρια, σκεύη, τροφή και νερό που έχουν έρθει σε επαφή με κόπρανα μολυσμένου ατόμου καθώς και από σταγονίδια ή αερολύματα από τον λαιμό προσβεβλημένου ατόμου.
Ποιος κινδυνεύει από πολιομυελίτιδα;
Όλα τα μη εμβολιασμένα άτομα μπορούν να προσβληθούν από τον ιό της πολιομυελίτιδας. Τα βρέφη κάτω των έξι μηνών μπορεί να έχουν ορισμένη προστασία χάρη στην ανοσία που παρέχεται από τη μητέρα. Ωστόσο, παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης.
Στους παράγοντες που συμβάλλουν στην εξάπλωση της πολιομυελίτιδας συγκαταλέγονται οι εξής:
- Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού
- Ανεπαρκείς υποδομές υπηρεσιών υγείας
- Κακές συνθήκες υγιεινής
- Υψηλή συχνότητα εμφάνισης ασθενειών που προκαλούν διάρροια
- Χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού κατά της πολιομυελίτιδας.
Πώς μπορεί να προληφθεί η πολιομυελίτιδα;
Η πολιομυελίτιδα δεν μπορεί να θεραπευτεί. Η πρόληψη μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ανοσοποίηση. Ανοσοποίηση αποκτούν τα άτομα που εμβολιάζονται ή έχουν μολυνθεί από τον ιό.
Υπάρχουν διαθέσιμοι δύο τύποι εμβολίου: ένα εμβόλιο αδρανοποιημένου ιού πολιομυελίτιδας (IPV) και ένα εμβόλιο από του στόματος με ζωντανό εξασθενημένο ιό πολιομυελίτιδας (OPV). Και τα δύο είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά κατά του ιού της πολιομυελίτιδας.
Παρά το γεγονός ότι το εμβόλιο OPV δεν χρησιμοποιείται στην ΕΕ, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε ορισμένες χώρες όπου παρατηρείται μετάδοση μέσω του άγριου στελέχους του ιού της πολιομυελίτιδας, με στόχο τον έλεγχο των επιδημικών εξάρσεων. Το OPV είναι ασφαλές και αποτελεσματικό και αναστέλλει την εξάπλωση της πολιομυελίτιδας.
Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις, και μόνο σε κοινότητες με χαμηλό ποσοστό ανοσοποίησης, ο ζωντανός εξασθενημένος ιός που υπάρχει στο εμβόλιο OPV μπορεί να κυκλοφορεί σε μια κοινότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα και να μεταλλαχθεί σε μια μορφή που προκαλεί παράλυση. Αυτό δεν σημαίνει ότι το άγριο στέλεχος του ιού της πολιομυελίτιδας έχει κάνει την επανεμφάνισή του. Για τον λόγο αυτό, υπάρχει σε εξέλιξη διαδικασία προκειμένου να παύσει η χρήση του εν λόγω τύπου εμβολίου σε παγκόσμιο επίπεδο το συντομότερο δυνατόν μετά την εξάλειψη της μετάδοσης του άγριου στελέχους του ιού της πολιομυελίτιδας.
Ο εμβολιασμός πολιομυελίτιδας με εμβόλιο IPV πραγματοποιείται στο πλαίσιο των καθιερωμένων προγραμμάτων ανοσοποίησης των παιδιών στα κράτη μέλη της ΕΕ. Το εμβόλιο IPV μπορεί να χορηγείται μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλα εμβόλια (π.χ. διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη, ηπατίτιδας Β και αιμόφιλου ινφλουέντζας τύπου β).
Η μετάδοση της πολιομυελίτιδας μπορεί επίσης να περιοριστεί με τους ακόλουθους τρόπους:
- Με την παροχή αποστειρωμένου νερού
- Με τη βελτίωση των πρακτικών υγιεινής
- Με τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής.
Πώς θεραπεύεται η πολιομυελίτιδα;
Δεν υπάρχει διαθέσιμη ειδική θεραπεία για την οξεία πολιομυελίτιδα και τα κρούσματα αντιμετωπίζονται με θεραπεία των συμπτωμάτων. Η μόνιμη παράλυση λόγω πολιομυελίτιδας δεν μπορεί να αναστραφεί και η θεραπεία μπορεί απλώς να βελτιώσει την κινητικότητα.
