Ντοκουμέντο: Τα βιβλία «μάρτυρες» της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Τρία βιβλία αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Πρόκειται για βιβλία τα οποία «τραυματίστηκαν» την ημέρα της εξέγερσης και που οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε καν την ύπαρξή τους.
Τα βιβλία εκτίθενται στην κεντρική βιβλιοθήκη του Πολυτεχνείου στου Ζωγράφου, τοποθετημένα σε μια βιτρίνα με τη σήμανση.
«Βιβλία που φέρουν τα σημάδια επίθεσης από τα επεισόδια του Νοέμβρη του 1973».
Ποια είναι τα «βιβλία μάρτυρες της ιστορίας»
Από προφορικές μαρτυρίες μεταφέρθηκε η πληροφορία ότι κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των φοιτητών τον Νοέμβριο του 1973, οι φοιτητές που είχαν καταλάβει το κτίριο του Πολυτεχνείου για να προστατευτούν από τις σφαίρες των όπλων που έκανε χρήση η αστυνομία, τοποθετούσαν τα βιβλία στα παράθυρα.
Πρόκειται για τα εξής:
- Το βιβλίο «Geschichte der Geometrie. Kleyers Encyklopadie/Klimpert», στο οποίο η σφαίρα είχε πορεία από το οπισθόφυλλο και σταμάτησε κάπου στη σελίδα 65.
Σήμερα το βιβλίο εκτίθεται ανοικτό στη σελίδα 78 έχοντας πλέον διπλή ιστορική αξία. Πέρα από τη δεδομένη ιστορική του αξία αφού έχει εκδοθεί το 1888 έχει και την επιπλέον ιστορική αξία ως αδιάψευστος μάρτυρας όσων διαδραματίστηκαν τον Νοέμβριο του 1973.
- Το δεύτερο βιβλίο που εκτίθεται στην ίδια βιτρίνα είναι το «Proceedings of the third Pan-Pacific Science Congress, Tokyo, 1926». Το βιβλίο αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Η σφαίρα το τρύπησε εν μέρει. Δεν κατάφερε να το διαπεράσει και έμεινε για πάντα σφηνωμένη μέσα στις σελίδες του βιβλίου.
- Τέλος, το τρίτο βιβλίο που έχει σημάδια από τις σφαίρες είναι το «Etude sur les metaux industriels/Turpin 1919».
Η ιστορία των τριών βιβλίων
Το τελευταίο κομμάτι της ιστορίας των τριών αυτών βιβλίων ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 όταν η ιστορική Πρυτανεία του ΕΜΠ παίρνει φωτιά. Ήταν Οκτώβριος του 1991 όταν η πρυτανεία στο ιστορικό κτίριο της Πατησίων παραδίδεται στις φλόγες μέσα σε ένα απίστευτο σκηνικό έντασης από τις διαδηλώσεις που κράτησαν δύο ημέρες.
«Πρόκειται για μια μοναδική επιστημονική και τεχνική βιβλιοθήκη που μέχρι το 1991 στεγαζόταν στο Ιστορικό Κτίριο της Πρυτανείας στην Πατησίων. Μετά την καταστροφική πυρκαγιά της 24ης Οκτωβρίου του 1991 που προκάλεσε εκτεταμένες φθορές στο κτίριο της Ιστορικής Πρυτανείας, η Ιστορική βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε αρχικά στο υπόγειο του κτιρίου Διοίκησης στην Πολυτεχνειούπολη, για να ξεκινήσει περίπου το 1998 η εκ νέου προετοιμασία του υλικού της για τη μεταφορά της στο υπό ανέγερση κτίριο της νέας Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΕΜΠ. Κατά της διάρκεια της διαδικασίας της συσκευασίας του υλικού και της παράλληλη καταγραφής του από το εξειδικευμένο προσωπικό της βιβλιοθήκης βρέθηκαν τρία βιβλία που είχαν σημάδια από σφαίρες» εξηγεί ο αντιπρύτανης του Πολυτεχνείου Δρόσος Γκιντίδης.
Τότε ξεκινά και η προσπάθεια διερεύνησης του προσωπικού της Βιβλιοθήκης προκειμένου να εξακριβώσει από ποια χρονική περίοδο προέρχονται τα σημάδια από σφαίρες στα βιβλία γιατί η ιστορία τους δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστή.
«Από προφορικές μαρτυρίες και από μετάδοση της συγκεκριμένης πληροφορίας από στόμα σε στόμα ότι κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των φοιτητών τον Νοέμβριο του 1973, οι φοιτητές που είχαν καταλάβει το κτίριο του Πολυτεχνείου για να προστατευτούν από τις σφαίρες των όπλων που έκανε χρήση η αστυνομία, τοποθετούσαν τα βιβλία στα παράθυρα» τονίζει ο Δ. Γκιντίδης επισημαίνοντας ωστόσο ότι οι πληροφορίες αποτελούν προϊόν προφορικών περιγραφών και δεν υπάρχει κάποια καταγεγραμμένη πηγή στην οποία να αναφέρεται το συγκεκριμένο γεγονός.
Ταυτόχρονα, όπως μας αναφέρει, γίνεται διερεύνηση από το προσωπικό της βιβλιοθήκης «για την ύπαρξη κάποιων φωτογραφιών που να πιστοποιούν πράγματι ότι οι φοιτητές χρησιμοποιούσαν τα συγκεκριμένα βιβλία για την προστασία τους».
Οι συνομιλίες με κάποιους εκ των πρωταγωνιστών εκείνων των ημερών δεν ήταν πολύ διαφωτιστικές. Τα βιβλία αυτά δεν ήταν στο οπτικό τους πεδίο τις ημέρες και τις ώρες που αυτοί παρευρίσκονταν στο Πολυτεχνείο τις ημέρες της εξέγερσης του ‘73.
Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου η Τώνια Μοροπούλου είχε ασχοληθεί τα επόμενα χρόνια διεξοδικά με το ιστορικό αρχείο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Με το ίδιο αμείωτο ενδιαφέρον ασχολήθηκε με τα αρχεία και τα αντικείμενα της εξέγερσης και την περίοδο που ήταν αντιπρύτανης στο Πολυτεχνείο.
«Ήμουν στη συντονιστική της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Είχαμε ένταση, είχαμε νεκρούς. Τρέχαμε. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση ακούω από τους φοιτητές: “πέφτουν πυροβολισμοί στην ιστορική πρυτανεία. Πυροβολούν και μέσα στη Βιβλιοθήκη στην Πρυτανεία”. Στην κατάσταση εκείνη δεν πήγα να ελέγξω» μας λέει η Τώνια Μοροπούλου.
«Όταν όμως μετά βρέθηκα εκλεγμένη αντιπρύτανης με πρύτανη τον αείμνηστο Σίμο Σιμόπουλο ένα από τα πράγματα που κάναμε και το κάναμε με συνείδηση της ιστορικής σημασίας, μεταφέραμε την Ιστορική Βιβλιοθήκη στο νέο κτίριο στην Πολυτεχνειούπολη. Η ιστορική μνήμη και πρέπει να διατηρηθεί και να μεταδοθεί» υπογραμμίζει.
Η Ιστορική Βιβλιοθήκη ΕΜΠ
Η ιστορία της Βιβλιοθήκης του Πολυτεχνείου είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με τον ρόλο του ιδρύματος. Το 1924 εκδίδεται ο πρώτος συστηματικός κατάλογος της Βιβλιοθήκης, ο οποίος περιλαμβάνει περίπου 7.000 τόμους. Σήμερα πλέον έχουν ταξινομηθεί περίπου 60.000 τόμοι βιβλίων και περιοδικών (1096 τίτλοι) που έχουν εκδοθεί από τον 17ο αιώνα μέχρι το 1950.
Μέχρι και σήμερα η Ιστορική Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο εντυπωσιακό κτίριο της Πολυτεχνειούπολης. Τα τρία αυτά βιβλία με τα σημάδια από τις σφαίρες, που αποτελούν μέρος της Ιστορικής Βιβλιοθήκης, όπως μας λέει ο αντιπρύτανης Δρ. Γκιντίδης μέχρι το 2016 φυλασσόταν σε ειδικό έπιπλο μέσα στην αίθουσα όπου στεγαζόταν η Ιστορική Βιβλιοθήκη και από το 2016 εκτίθενται σε ειδική προθήκη στον ευρύτερο χώρο της εισόδου της Κεντρικής Βιβλιοθήκης.
«Στην προσπάθειά μας να αξιοποιηθεί το πολύ σημαντικό υλικό της Ιστορικής Συλλογής και μέρους του Ιστορικού Αρχείου ΕΜΠ, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στην ψηφιοποίησή τους, επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο την καταγραφή της πορείας του ιδρύματος από την έναρξη της λειτουργίας του μέχρι τις μέρες μας και τη μελέτη του ρόλου που διαδραμάτισε για πάνω από 180 χρόνια» τονίζει.
Πρόσφατα μάλιστα ολοκληρώθηκε η προμήθεια ενός σύγχρονου μηχανήματος ψηφιοποίησης καθώς και ενός εξειδικευμένου λογισμικού μέσω προγράμματος του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας και έχει ξεκινήσει ήδη η διαδικασία της ψηφιοποίησης υλικού από το προσωπικό της.
Σημαντικό επόμενο βήμα για την ολοκλήρωση της διατήρησης του αρχειακού υλικού αποτελεί και η προβολή και ανάδειξή του σύμφωνα με τον κύριο Γκιντίδη.
