Στο τραπέζι αλλαγές στα τεκμήρια διαβίωσης - Έρχεται κούρεμα κατά 30%

Σε αναμόρφωση των τεκμηρίων διαβίωσης που ισχύουν σήμερα για τα ακίνητα, τα αυτοκίνητα, τα δίδακτρα, το βοηθητικό προσωπικό, τις πισίνες, τα σκάφη αναψυχής και το ελάχιστο κόστος διαβίωσης με «κούρεμα» κατά 30% από την 1-1-2025 προχωρά το οικονομικό επιτελείο με στόχο την εφαρμογή ενός δικαιότερου και αναλογικότερου συστήματος για τον υπολογισμό από την εφορία του τεκμαρτού εισοδήματος.

Το «εναρκτήριο λάκτισμα» για τις αλλαγές δίνει απόφαση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας η οποία προβλέπει δαπάνη 26.784 ευρώ για το οικονομικό έτος 2024 «για την παροχή υπηρεσιών έρευνας καταγραφής, επικαιροποίησης και αναβάθμισης δομής των τεκμηρίων διαβίωσης που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του υπουργείου».

Κούρεμα κατά 30% από το 2025 και σε δεύτερη φάση αναθεώρηση του συστήματος

Σύμφωνα με το σχεδιασμό τα τεκμήρια διαβίωσης θα μειωθούν κατά μέσον κατά 30% από το 2025 αλλά η έκταση του κουρέματος δεν θα είναι οριζόντια αλλά ανάλογα με το είδος του τεκμηρίου. Σε δεύτερη φάση θα υπάρξει συνολική αναθεώρηση του συστήματος που θεωρείται ισοπεδωτικό και αυθαίρετο και που με βάση στοιχεία από τις φορολογικές δηλώσεις επέφερε αύξηση του τελικού φόρου για 1.748.934 φορολογούμενους δηλαδή για έναν στους τέσσερις καθώς το δηλωθέν εισόδημα τους ήταν χαμηλότερο από αυτό που προέκυπτε με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες.

Έξτρα τεκμαρτό φόρο πληρώνουν πάνω από 1,7 εκατ. φορολογούμενοι

Μάλιστα τα στοιχεία δείχνουν ότι με έξτρα φόρο επιβαρύνθηκαν κυρίως οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι καθώς ο συνολικός αριθμός που πιάστηκε στη παγίδα των τεκμηρίων ανήλθε σε 1.113.551 σε σύνολο 1.748.934 φορολογούμενων.

Ο χάρτης με τα τεκμήρια διαβίωσης

Με βάση το ισχύον καθεστώς τα τεκμήρια αφορούν:

Κατοικίες. Το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία του φορολογούμενου υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά της, με την ακόλουθη κλίμακα:

μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.

• από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
• από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
• από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
• από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας το τεκμήριο είναι 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου.

Το τεκμήριο προσαυξάνεται:

• Κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ.
• Κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.

Για τις μονοκατοικίες, τα παραπάνω ποσά λαμβάνονται υπόψη αυξημένα κατά 20%, ενώ για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» λαμβάνονται υπόψη μειωμένα κατά 50%.

Το τεκμήριο της κατοικίας βαρύνει τους φορολογούμενους είτε είναι οι ίδιοι ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών, είτε τα νοικιάζουν, είτε τους έχουν παραχωρηθεί δωρεάν.

Αυτοκίνητα. Το τεκμήριο για τα αυτοκίνητα διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινάει από τα 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα μέχρι 1.200 κ.εκ.

Δίδακτρα. Η δαπάνη για τα δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.

Βοηθητικό προσωπικό. Η δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

Σκάφη αναψυχής. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα μέτρα.

Πισίνες. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά τους και διαμορφώνεται ανάλογα με το αν είναι εξωτερική ή εσωτερική.

Κόστος διαβίωσης. Η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογουμένου ορίζεται σε 3.000 ευρώ προκειμένου για τον άγαμο και σε 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

Πώς υπολογίζει η εφορία το εισόδημα με βάση τα τεκμήρια

Το εισόδημα προκύπτει αθροιστικά από τον υπολογισμό των τεκμηρίων διαβίωσης με βάση τις δαπάνες που έχουν καθοριστεί για κάθε ένα από αυτά. Το εισόδημα αυτό θα πρέπει να καλύπτεται από το δηλωθέν. Σε διαφορετική περίπτωση το ύψος του φόρου θα υπολογισθεί επί του τεκμαρτού εισοδήματος.

Για παράδειγμα άγαμος φορολογούμενος έχει κύρια κατοικία 100 τ.μ. και αυτοκίνητο 1.200 κυβικών εκατοστών με πρώτο έτος κυκλοφορίας το 2021 το τεκμήριο υπολογίζεται ως εξής:

Για τους κύριους χώρους της κατοικίας 100 τ.μ. για τα πρώτα 80 τ.μ. Χ 40 ευρώ το τ.μ. και για τα υπόλοιπα 20 τ.μ. Χ 65 ευρώ= 4.500 ευρώ.

Για το αυτοκίνητο το τεκμήριο ανέρχεται σε 4.000 ευρώ.

Η ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης ανέρχεται σε 3.000 ευρώ.

Συνεπώς το τεκμαρτό εισόδημα για τον συγκεκριμένο φορολογούμενο διαμορφώνεται σε 11.500 ευρώ. Αν δηλώσει εισόδημα 10.000 ευρώ θα φορολογηθεί για 11.500 ευρώ.

Ποιοι και πώς μπορούν να αμφισβητήσουν τα τεκμήρια

Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στους φορολογούμενους να εξουδετερώσουν τη πρόσθετη επιβάρυνση είτε να αμφισβητήσουν το τεκμαρτό εισόδημα επικαλούμενοι πραγματικά περιστατικά η στοιχεία. Ειδικότερα μπορούν να επικαλεστούν:

1. Πραγματικά εισοδήματα που απέκτησαν το 2022. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα επιδόματα ανεργίας, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες κ.λπ.
2. Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα κατά τις ισχύουσες διατάξεις και αποκτήθηκαν εντός του 2022. Σε αυτά ανήκουν το εφάπαξ που εισπράττεται με τη συνταξιοδότηση, αποζημιώσεις από ασφαλιστική εταιρεία κ.λπ.
3. Εισοδήματα παρελθόντων οικονομικών ετών. Με την «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» ακόμα και πριν από 10, 20 ή και περισσότερα χρόνια μπορεί να καλυφθεί η πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων. Τα εισοδήματα αυτά μπορεί ν; πριν Τα έσοδα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2022 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του.
4. Έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.λπ. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2022 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου.
5. Χρηματικά ποσά που εισήχθησαν στην Ελλάδα το 2022 είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται.
6. Δάνεια εντός του 2022 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2022 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.
7. Ποσά από δωρεές η γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2022 τέτοια ποσά, θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του (ώστε εάν χρειαστεί να μπορεί να προσκομίσει στις φορολογικές αρχές) σχετικό πιστοποιητικό από το οποίο προκύπτει ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2022.
8. Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ. Τα ποσά των κερδών από τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο, θα πρέπει ο φορολογούμενος να έχει στη διάθεσή του τη σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρεία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων. Προσοχή: Εξαιρούνται τα κέρδη από τα καζίνα.
9. Πραγματικά περιστατικά όπως ότι υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία, νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική, είναι άνεργοι και δικαιούνται βοήθημα ανεργίας, συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού, είναι ορφανοί ανήλικοι, είναι φυλακισμένοι και προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανώτερης βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.

Οι εξαιρέσεις

Τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν εφαρμόζονται για:

• Επιβατικό αυτοκίνητο ΙΧ αναπήρου, το οποίο απαλλάσσεται από τα τέλη κυκλοφορίας.
• Επιβατικό αυτοκίνητο ΙΧ ή της κατοικίας για αλλοδαπό προσωπικό που δεν διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα ή για τους Έλληνες που διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό και απασχολούνται αποκλειστικά σε γραφεία επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένα στην Ελλάδα.
• Σκάφη αναψυχής μόνιμων κατοίκων εξωτερικού, ανεξάρτητα από το μήκος και αν χρησιμοποιούν ή όχι προσωπικό.
• Αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Αγορά επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, ειδικά διασκευασμένων για πρόσωπα που παρουσιάζουν κινητικές αναπηρίες που υπερβαίνουν σε ποσοστό το 67%.
• Φυσικά πρόσωπα που έχουν τη φορολογική κατοικία τους στην αλλοδαπή, εφόσον δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα.

Επισημαίνεται ότι για συνταξιούχους που έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους τα τεκμήρια μειώνονται κατά 30%.