Πανεπιστημιακός προειδοποιεί: Θα ζητάμε τη γνώμη της Τεχνητής Νοημοσύνης ακόμα και για προσευχή

«Πιστεύω πως στο μέλλον θα ζητάμε τη γνώμη της τεχνητής νοημοσύνης ακόμα και για το πώς να προσευχηθούμε, ακόμα και για τα πιο ιδιωτικά ζητήματα που μπορούμε να φανταστούμε. Οι άνθρωποι επιθυμούμε να υπάρχει εξυπνάδα παντού και αν η μηχανή παρέχει αυτή την εξυπνάδα, τότε δεν αποκλείεται να της παραχωρήσουμε τη δυνατότητα κρίσης και απόφασης, με άλλα λόγια να απωλέσουμε την αυτονομία μας. Το τέλος της αυτονομίας, όμως, είναι το τέλος της Δημοκρατίας. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Υπερνοημοσύνη δεν είναι σοφία».

Με τη φράση αυτή ο ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας, Δημιουργικής Σκέψης και Αξιών της Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Θεόδωρος (Ντόρι) Σκαλτσάς, εξηγεί, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τους λόγους για τους οποίους η διαχείριση και διακυβέρνηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) από την ανθρωπότητα χρειάζεται να είναι πολύ προσεκτική.

Μάλιστα, ο καθηγητής επισημαίνει ότι παρότι είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ΤΝ μπορεί να αποδώσει τεράστια οφέλη και να οδηγήσει σε εκπληκτικές ανακαλύψεις στην ιατρική και γενικά στην επιστήμη, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπορεί να λειτουργήσει σαν δόκτωρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ και να αποδειχτεί είτε εξαιρετικά ωφέλιμη, είτε τρομακτικά επιβλαβής.

«Γνωρίζουμε από τον Πλάτωνα και πιο αναλυτικά από τον Αριστοτέλη ότι δεν προέρχεται από τη νοημοσύνη κάθε πνευματικό επίτευγμα του ανθρώπου. Τα μισά από αυτά προέρχονται από τις ηθικές αξίες, οι οποίες όπως έδειξε ο Αριστοτέλης δεν μπορούν να προκύψουν μόνο από τη νοημοσύνη. Οι αξίες προέρχονται, επίσης, από την ανθρώπινη φύση μας, από τον τρόπο με τον οποίο είμαστε φτιαγμένοι, ο οποίος δεν ανάγεται στη νοημοσύνη. Έτσι, η Υπερνοημοσύνη (σ.σ. πρόκειται για ανώτερη μορφή της ΤΝ, η οποία προς το παρόν δεν υφίσταται και ενδέχεται να μην υπάρξει ποτέ) δεν είναι σοφία, διότι η σοφία είναι νοημοσύνη συν ηθικές αξίες. Οι ηθικές αξίες αποκτώνται εκπαιδεύοντας τον χαρακτήρα. Κι ενώ η νοημοσύνη είναι κοινή για την ανθρωπότητα, αντίθετα, αυτό που θεωρείται καλό και επιθυμητό δεν είναι οικουμενικά κοινό, έχουμε αυτό που θεωρείται καλό στην Αμερική, το κινεζικό καλό, το καλό των Εσκιμώων κλπ» επισημαίνει ο καθηγητής.

Δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε την ΤΝ σαν να ήταν θερμοστάτης

Εννοιολογικά, προσθέτει, θα ήταν εύκολο για την Υπερνοημοσύνη να λύσει το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης, βάζοντας -για παράδειγμα- τέλος σε όλα τα είδη ανθρώπινων μεταφορών. Ωστόσο, αυτό δεν θα ήταν επιθυμητό και σύμφωνο με τις ανθρώπινες προτεραιότητες, που θέτουν οι αξίες μας, π.χ., για ελεύθερη μετακίνηση. Μπορούμε, λοιπόν, να ρυθμίσουμε την ΤΝ, ώστε να συμμορφωθεί με τις ανθρώπινες επιθυμίες και αρχές;

«Δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε την ΤΝ ώστε να παράγει ηθικά καλά αποτελέσματα, με τον τρόπο που μπορούμε να διορθώσουμε έναν θερμοστάτη, ώστε να δείχνει τη σωστή θερμοκρασία. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι' αυτό, ξεκινώντας από ένα αριστοτελικό μάθημα, δηλαδή τη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι οι αξίες δεν μπορούν να αποτυπωθούν σε κανόνες με τέτοιο τρόπο, που η ΤΝ θα μπορούσε στη συνέχεια να τις μάθει» υποστηρίζει ο κ. Σκαλτσάς και προσθέτει ότι το πιο σημαντικό δεν είναι τι θα μπορεί ή δεν θα μπορεί να κάνει η Υπερνοημοσύνη, αλλά μάλλον τι πιστεύουν οι άνθρωποι ότι μπορεί να κάνει γι' αυτούς.

Το κρίσιμο ερώτημα, προσθέτει, είναι το εξής: ποιος είναι ο δρόμος της ανθρωπότητας προς τα εμπρός, στην εποχή της Τεχνητής Υπερνοημοσύνης, εφόσον αυτή μια μέρα γίνει πραγματικότητα; «Υπάρχουν κατά τη γνώμη μου δύο επιλογές προς τα εμπρός. Η μία θα ήταν ο "καταμερισμός εργασίας" των διάφορων μορφών της ΤΝ: ο διαχωρισμός δηλαδή της ειδικής Τεχνητής Νοημοσύνης* από την Υπερνοημοσύνη. Οι εταιρείες παραγωγής προϊόντων ΤΝ προσφέρουν σήμερα "πράκτορες" και "βοηθούς" Τεχνητής Νοημοσύνης και πιο πρόσφατα και "AI-Advisors", δηλαδή συμβούλους. Καθώς η ΤΝ μπορεί μια μέρα να εξελιχθεί σε Υπερνοημοσύνη, που θα είναι πολύ πιο έξυπνη από εμάς, οι σύμβουλοι αυτοί θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε κυβερνήτες. Ωστόσο, αν θέλουμε να διατηρηθεί η ανθρώπινη αυτονομία σε αυτή τη νέα πιθανή εποχή, η χρήση της μελλοντικής Υπερνοημοσύνης θα πρέπει να περιοριστεί μόνο στο κράτος, εκεί που χρειάζεται, δηλαδή σε τομείς όπως η εθνική ασφάλεια. Τα όπλα είναι χρήσιμα για τα έθνη, αλλά όχι για την ανθρώπινη κοινωνία. Το ίδιο πιστεύω πως ισχύει για την Υπερνοημοσύνη» λέει.

Ο Φιλόσοφος Βασιλιάς και η δημοκρατία χωρίς αυτονομία

Ωστόσο, υπάρχει ένας δεύτερος δρόμος, με έμπνευση από τον Πλάτωνα. «Αυτό που πρότεινε ο Πλάτωνας ήταν μια Δημοκρατία χωρίς αυτονομία. Σκέφτηκε ότι οι λαϊκοί μπορεί να μην ξέρουν τι είναι καλό για την κοινωνία, ή ακόμα και για τον εαυτό τους, γι' αυτό αφαίρεσε τη λήψη αποφάσεων (ψηφοφορία) από τους ανθρώπους και την έδωσε σε ένα άτομο που είχε εκπαιδευτεί όλη του τη ζωή ν' αναζητά το καλό - τον Φιλόσοφο Βασιλιά. Ο Φιλόσοφος Βασιλιάς έχει κατηγορηθεί ότι είναι αυταρχικός, αλλά δεν είναι, γιατί αναζητά το καλό για τους ανθρώπους, όχι για τον εαυτό του. Αυτός είναι ένας νέος τύπος Δημοκρατίας, όπου ο Δήμος έχει Κράτος, καθορίζοντας τον στόχο του πολιτικού συστήματος, τον οποίο υπηρετεί ο Φιλόσοφος Βασιλιάς (...) Τυχόν διακυβέρνηση από την ΤΝ θα είναι μια Πλατωνική Δημοκρατία, με την ελπίδα ότι η ΤΝ θα καθορίσει τι είναι καλό για τους ανθρώπους και θα το εφαρμόσει γι 'αυτούς, εφόσον οι αξίες της ευθυγραμμίζονται με τις ανθρώπινες. Όπως πάνε τα πράγματα τώρα, φαίνεται ότι το μέλλον μας θα εξελιχθεί με τον δεύτερο τρόπο» υποστηρίζει.

Πώς θα φτάσουμε εκεί; Κάθε κοινωνική διαδικασία, εξηγεί, θα ψηφιοποιηθεί και η διαχείρισή της θα γίνεται από ΤΝ. Σταδιακά, η διαχείριση θα γίνει διακυβέρνηση. «Η Amazon, για παράδειγμα, χρησιμοποίησε τα κέντρα δεδομένων της για να δημιουργήσει ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο: προγνωστικές προμήθειες. Σύμφωνα με το μοντέλο, η ΤΝ προβλέπει ποια προϊόντα θα χρειάζονταν και θα ήθελαν να αγοράσουν οι πελάτες. Η λήψη αποφάσεων από τους ανθρώπους καθίσταται λοιπόν περιττή. Κι αν όλα πάνε καλά με τις αξίες, η ΤΝ θα γίνει κάποτε πλατωνικός βασιλιάς φιλόσοφος. Σε μια δημοκρατία χωρίς αυτονομία του ανθρώπου μεν, κάτι που είναι απρόβλεπτο ως προς τις συνέπειές του, αλλά με την ελπίδα ότι η Υπερνοημοσύνη θα στοχεύει μόνο στην ανθρώπινη ευημερία» καταλήγει.