Ρεύμα: Ο εστιάτορας στην Αθήνα πληρώνει το ρεύμα 12 φορές πάνω από τον Σκανδιναβό

Η τιμή χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα και την Ιταλία τον Αύγουστο toy 2024 ήταν 12 φορές υψηλότερη από ό,τι στις σκανδιναβικές χώρες, σημειώνει σε ρεπορτάζ του για την ενεργειακή κρίση στη χώρα μας το πρακτορείο Reuters.

Για τον ιδιοκτήτη εστιατορίου στην Αθήνα, Χρήστο Καπετανάκη, το ενοίκιο ήταν πάντα υψηλό, αλλά τώρα αντιμετωπίζει αυτό που αποκαλεί «δεύτερο ενοίκιο», καθώς οι αυξανόμενοι λογαριασμοί ρεύματος μειώνουν τα κέρδη και τον αναγκάζουν να αυξήσει τις τιμές, αναφέρει το ρεπορτάζ.

Ο Καπετανάκης πληρώνει μεταξύ 3.000 και 3.800 ευρώ (3.083-3.905 $) το μήνα για την ηλεκτρική ενέργεια, αύξηση 40% από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022 και προκάλεσε μια ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση. Η ηλεκτρική ενέργεια ανερχόταν στο 3% του μηνιαίου τζίρου και τώρα είναι περισσότερο σαν 15%, είπε.

«Η συνεχής αύξηση των τιμών, ειδικά στον τουριστικό τομέα, θα οδηγήσει την Ελλάδα να γίνει λιγότερο ανταγωνιστική σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές χώρες», είπε από το εστιατόριό του στην ιστορική γειτονιά της Πλάκας.

Η δύσκολη θέση του έχει απηχήσει σε ολόκληρη την ήπειρο από τότε που ο πόλεμος της Ουκρανίας διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου από τον ρωσικό αγωγό στην Ευρώπη και ανάγκασε χώρες όπως η Ελλάδα να αναζητήσουν πιο ακριβές εναλλακτικές λύσεις.

Αλλά η νοτιοανατολική Ευρώπη έχει αισθανθεί τον αντίκτυπο πολύ περισσότερο από τη βορειοδυτική. Οι ειδικοί λένε ότι αυτό θα διευρυνθεί μόνο καθώς πλησιάζει ο χειμώνας και θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη.

12 φορές υψηλότερη η τιμή στην Ελλάδα - 11 δισ. για επιδοτήσεις

Η χονδρική ισχύς στην Ελλάδα και την Ιταλία τον Αύγουστο ήταν 12 φορές υψηλότερη από ό,τι στις σκανδιναβικές χώρες και ακόμη και σε άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης που αντιμετώπιζαν ζεστό καιρό.  Από το 2021, η Ελλάδα έχει ξοδέψει 11 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις ενέργειας για να προσπαθήσει να προστατεύσει τους πελάτες. Το 2022, η δαπάνη ανήλθε στο 5,3% του ΑΕΠ – μακράν το υψηλότερο στην ΕΕ και διπλάσιο από αυτό της δεύτερης Ιταλίας, σύμφωνα με την Enerdata που εδρεύει στη Γαλλία.

Παρά τις προσπάθειες της Αθήνας να προστατεύσει τους πολίτες από τις αυξήσεις του ενεργειακού κόστους  η κατάσταση έχει επιδεινώσει την κρίση κόστους ζωής στην Ελλάδα μετά την κρίση χρέους του 2009-18 που μείωσε τους μισθούς, τις συντάξεις και τις επενδύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τις μεταφορές.

«Οι αυξημένες τιμές της ενέργειας και ο αρνητικός αντίκτυπος στο ΑΕΠ είναι ταυτολογία», δήλωσε ο Νίκος Μαγγίνας, ανώτερος οικονομολόγος στην Τράπεζα της Ελλάδας.

«Οι αυξημένες τιμές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση των νοικοκυριών και στη δομή του κόστους για τις βιομηχανίες, τις αεροπορικές εταιρείες και τη ναυτιλία».

Μεγάλο μέρος της αντίθεσης μεταξύ της νοτιοανατολικής Ευρώπης και των γειτόνων της οφείλεται στις επενδύσεις. Ενώ τα βορειοανατολικά έχουν γραμμές ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που επιτρέπουν την εύκολη μεταφορά ενέργειας μεταξύ των εθνών, καθώς και ένα ισχυρό μείγμα ανανεώσιμων πηγών, μεγάλο μέρος της νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι κατακερματισμένη και απομονωμένη.

Η αποθήκευση ενέργειας, η οποία γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, είναι ανύπαρκτη σε περιοχές της νοτιοανατολικής πλευράς. Η Γερμανία διαθέτει 1.668 μεγαβάτ (MW) μεγάλης κλίμακας αποθηκευτικής ικανότητας, έναντι καθόλου στην ηπειρωτική Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία από την LCP Delta, μια συμβουλευτική εταιρεία παροχής ενέργειας με έδρα το Εδιμβούργο.

«Η Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια στερούνται (ηλεκτρικής) διασύνδεσης. Όποτε υπάρχει έλλειψη ενέργειας και η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι χαμηλή, δυσκολεύονται να εισαγάγουν τις απαραίτητες ποσότητες» δήλωσε ο Henning Gloystein, επικεφαλής ενέργειας, κλίματος και πόρων του Eurasia Group. .

Αντίθετα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ισπανία έχει εκτοξευθεί στα ύψη την τελευταία δεκαετία, εν μέρει χάρη στη χρηματοδότηση της ΕΕ. Παρήγαγε σχεδόν το 60% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, από 51% ένα χρόνο πριν.  «Αν δεν επενδύσετε, οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές», είπε ο Gloystein.

Η παρέμβαση Μητσοτάκη για τις «απαράδεκτες» τιμές

Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης είναι από πολλές απόψεις μεγάλη επιτυχία. Το 2022, η Γαλλία αύξησε τις εισαγωγές από τη Γερμανία όταν η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας μειώθηκε. Όταν οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας σταμάτησαν την περασμένη εβδομάδα, ο αντίκτυπος στις τιμές μειώθηκε επειδή το μπλοκ είχε βρει εναλλακτικές λύσεις.

Αλλά για κάποιους, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Μετά την εκτίναξη των τιμών του ρεύματος στην Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης  έγραψε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας λύση στις «απαράδεκτες» διαφορές στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη.

Η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Μεγάλο μέρος των Βαλκανίων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ορυκτά καύσιμα και το περιφερειακό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας είναι αδύναμο. Τον περασμένο Ιούνιο, μια διακοπή ρεύματος έπληξε το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία, την Αλβανία και την Κροατία όταν το δίκτυο υπερφορτώθηκε από τις ανάγκες κλιματισμού κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα.

Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο παράγει περισσότερο από το 90% της ενέργειας του από άνθρακα, αγωνίζεται να καλύψει τη διαφορά με την υπόλοιπη Ευρώπη στην εγκατάσταση περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τον Δεκέμβριο, ξεκίνησε δημοπρασία για την εγκατάσταση αιολικής ισχύος 100 MW. Ωστόσο, η Παγκόσμια Τράπεζα  εκτιμά ότι χρειάζεται 100 φορές μεγαλύτερη – τουλάχιστον 10 γιγαβάτ νέας ισχύος – για να πετύχει τον στόχο της για εξάλειψη της χρήσης άνθρακα έως το 2050. Αυτή η μετάβαση εκτιμάται ότι θα κοστίσει στο Κοσσυφοπέδιο 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ένα τρομακτικό ποσό για τη μικρή οικονομία.

Χωρίς αρκετή διασυνοριακή ολοκλήρωση ή αποθήκευση, μερικές φορές υπάρχει υπερβολική ισχύς για μια αγορά, αναγκάζοντας τους παραγωγούς να περιορίσουν την προσφορά.

«Αν ο στόχος είναι πιο συγκεκριμένα η μείωση των τιμών, ο ευκολότερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να αυξηθεί η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή των πυρηνικών», δήλωσε ο Fabian Ronningen, αναλυτής στην εταιρεία συμβούλων Rystad Energy.

Ο ρόλος των ΑΠΕ στην αποκλιμάκωση των τιμών 

Ενώ η Ελλάδα δεν έχει πυρηνικούς σταθμούς, ο Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης, γενικός γραμματέας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας , είναι αισιόδοξος, σημειώνοντας ότι η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξάνεται, δύο νέοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο πρόκειται να λειτουργήσουν φέτος και η αποθήκευση μπαταριών θα κατασκευαστεί έως το 2028 .  Τα σχέδια προβλέπουν επίσης την αναβάθμιση των συνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας με την Ιταλία, την Αλβανία και την Τουρκία έως το 2031 με κόστος περίπου 750 εκατομμύρια ευρώ. «Οι τιμές χονδρικής θα πέσουν σταδιακά… και αυτό σίγουρα θα μετακυλιστεί στους καταναλωτές κάποια στιγμή», δήλωσε ο Αϊβαλιώτης στο Reuters.

Κλείνουν τα laptop για εξοικονόμηση 

Οι Έλληνες πελάτες δεν πείθονται. Ο Ταξιάρχης Φέκας, που ζει σε προάστιο της Αθήνας, παλεύει να πληρώσει τα δίδακτρα και τα επιδόματα για τα τρία παιδιά του, επειδή οι λογαριασμοί ρεύματος είναι τόσο υψηλοί.  Προτρέπει τα παιδιά του να μειώσουν τη χρήση του φορητού υπολογιστή και του tablet για εξοικονόμηση ενέργειας – μια σκληρή ερώτηση για τα μικρά παιδιά που είναι κολλημένα στις συσκευές τους. «Είμαστε στα πρόθυρα να γίνουμε μια οικονομικά ταλαιπωρημένη οικογένεια», είπε. «Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει προσοχή».