Προσοχή: Πως η αλλαγή ώρας επηρεάζει την υγεία και την ψυχολογία μας

Η αλλαγή της ώρας, είτε πρόκειται για τη θερινή είτε για τη χειμερινή ώρα, μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας με διάφορους τρόπους. Πλέον, η χρησιμότητά της αμφισβητείται, καθώς οι μελέτες δείχνουν ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι μικρή, ενώ οι επιπτώσεις στην υγεία είναι σημαντικές. Οι κυριότερες επιπτώσεις περιλαμβάνουν:

Διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού

Η αλλαγή ώρας  διαταράσσει το βιολογικό μας ρολόι, το οποίο ρυθμίζει τον ύπνο, την όρεξη και τις ορμονικές λειτουργίες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και δυσκολία στον ύπνο.

Αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών προβλημάτων

Μελέτες δείχνουν ότι τις πρώτες ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας αυξάνονται τα περιστατικά καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Η στέρηση ή η διαταραχή του ύπνου μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και τη φλεγμονή.

Ψυχολογικές επιπτώσεις

Η αλλαγή μπορεί να προκαλέσει αυξημένα επίπεδα στρες, άγχους και ακόμα και καταθλιπτικά συμπτώματα, ειδικά κατά τη μετάβαση στη χειμερινή ώρα λόγω της μικρότερης διάρκειας της ημέρας.

Αύξηση ατυχημάτων και τραυματισμών

Οι πρώτες ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας έχουν συνδεθεί με αυξημένα τροχαία ατυχήματα, καθώς η υπνηλία και η μειωμένη συγκέντρωση επηρεάζουν την οδήγηση. Υπάρχει επίσης αύξηση των εργατικών ατυχημάτων, κυρίως σε επαγγέλματα που απαιτούν υψηλή συγκέντρωση.

Μείωση της παραγωγικότητας και γνωστικής απόδοσης

Η αλλαγή της ώρας μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη προσοχή, χαμηλότερη απόδοση στη δουλειά και μεγαλύτερη δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.

Πώς να μειώσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις

• Προσαρμογή του ύπνου: Σταδιακή αλλαγή της ώρας ύπνου λίγες ημέρες πριν.
• Έκθεση στο φυσικό φως: Το φως ρυθμίζει το βιολογικό ρολόι και μειώνει την υπνηλία.
• Αποφυγή καφεΐνης και οθονών πριν τον ύπνο για καλύτερη ποιότητα ξεκούρασης.
• Σωματική άσκηση: Συμβάλλει στη ρύθμιση του ύπνου και της διάθεσης.

Η αλλαγή της ώρας, αν και φαίνεται μικρή, μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, ειδικά για άτομα με ευαισθησία στον ύπνο ή προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας.

Πως εφαρμόστηκε η αλλαγή της ώρας

Η αλλαγή της ώρας, γνωστή ως θερινή ώρα, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά ως μέτρο εξοικονόμησης ενέργειας. Η ιδέα ήταν ότι με την προσαρμογή της ώρας στις ώρες φυσικού φωτός, θα μειωνόταν η χρήση τεχνητού φωτισμού και συνεπώς η κατανάλωση ενέργειας.

Ιστορική προέλευση

Πρώτη πρόταση (18ος αιώνας): Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος το 1784 έγραψε ένα σατιρικό άρθρο προτείνοντας να ξυπνάμε νωρίτερα για να εκμεταλλευτούμε το φυσικό φως και να μειώσουμε τη χρήση κεριών.

Πρώτη επίσημη εφαρμογή (20ός αιώνας): Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία και οι σύμμαχοί της το 1916 υιοθέτησαν τη θερινή ώρα για εξοικονόμηση καυσίμων. Ακολούθησαν και άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος: Εφαρμόστηκε ξανά για εξοικονόμηση ενέργειας.

Μεταπολεμική περίοδος: Διάφορες χώρες διατήρησαν ή εγκατέλειψαν τη θερινή ώρα, με ακανόνιστες εφαρμογές μέχρι να καθιερωθεί πιο συστηματικά.

Γιατί εφαρμόστηκε

• Εξοικονόμηση ενέργειας: Λιγότερη χρήση τεχνητού φωτός και ηλεκτρικής ενέργειας.
• Αύξηση της παραγωγικότητας: Περισσότερες ώρες φωτός για εργασία και δραστηριότητες.
• Ασφάλεια στους δρόμους: Λιγότερα τροχαία ατυχήματα λόγω μεγαλύτερης ορατότητας το απόγευμα.
• Οφέλη στην ψυχαγωγία και την οικονομία: Περισσότερος χρόνος για υπαίθριες δραστηριότητες και τουρισμό.

Τι ισχύει σήμερα

Πολλές χώρες συνεχίζουν να εφαρμόζουν την αλλαγή της ώρας, αλλά αρκετές την έχουν καταργήσει.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2019 αποφασίστηκε η κατάργησή της, αλλά η τελική εφαρμογή καθυστέρησε λόγω διαφωνιών μεταξύ των κρατών-μελών.