Ποιος θα ηγηθεί του Ιράν μετά τον θάνατο Ραϊσί - Τι θα γίνει με τον Χαμενεΐ

Ο θάνατος του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί σε συντριβή ελικοπτέρου προκάλεσε πολλά ερωτήματα για την επόμενη μέρα που ξημερώνει στο Ιράν και τον πιθανό διάδοχο στη διοίκηση της κυβέρνησης. Εκτός από πρόεδρος του κράτους, ο Ραϊσί προαλειφόταν να είναι ο διάδοχος του σημερινού, 85χρονου, Ανώτατου Θρησκευτικού Ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, γεγονός που προκαλεί πολλές αναταραχές για το μέλλον μιας εκ των ισχυρότερων χωρών στη Μέση Ανατολή.

Προς το παρόν υπηρεσιακός πρόεδρος του Ιράν θα αναλάβει ο πρώτος αντιπρόεδρος Μοχαμάντ Μοχμπέρ, ενώ αναμένεται οι προεδρικές εκλογές να διεξαχθούν σε διάστημα 50 ημερών.

Το άρθρο 131 του Συντάγματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας προβλέπει ότι «σε περίπτωση θανάτου, αποπομπής, παραίτησης, απουσίας ή ασθένειας του προέδρου, που διαρκεί περισσότερους από δύο μήνες», «ο πρώτος αντιπρόεδρος αναλαμβάνει τα καθήκοντά του». Τη διαδικασία πρέπει «να εγκρίνει ο ανώτατος ηγέτης» του Ιράν, όπως διευκρινίζει το άρθρο.

Ο αντίκτυπος του θανάτου Ραϊσί σε Ιράν και Μέση Ανατολή

Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα που εγείρει ο θάνατος του Ραϊσί είναι ότι πρόκειται να επηρεαστεί η διαδοχή του Χαμενεΐ στον βαθμό του Ανώτατο Ηγέτη. Αυτό είναι ένα θέμα που απασχολεί ακαδημαϊκούς, αξιωματούχους και αναλυτές καθώς ο Χαμενεΐ έχει γεράσει.

Ο θάνατος του Ραϊσί θα μπορούσε επίσης να έχει συνέπειες για τη σχέση του Ιράν με την υπόλοιπη περιοχή. Το Ιράν υποστηρίζει μια σειρά από ομάδες οι οποίες πολεμούν το Ισραήλ. Το Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι οι εχθροί του Ιράν δεν θα εκμεταλλευτούν μια στιγμή αναταραχής.

Από τότε που ανέλαβε τα ηνία της προεδρίας της χώρας, ο Ραϊσί αποσκοπούσε στην αναθέρμαση των σχέσεων με τις αραβικές χώρες του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένων της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, και ενώ είναι πιθανό αυτή η πολιτική να συνεχιστεί, κάθε νέος ηγέτης μπορεί να έχει διαφορετικές προτεραιότητες

Ποιος θα είναι ο επόμενος Ανώτατος Ηγέτης;

Στην περίπλοκη και πολύ αδιαφανή πολιτική δομή του Ιράν, η αντικατάσταση του Χαμενεΐ δεν αποτελεί ένα θέμα που να συζητιέται ανοιχτά και σε δημόσιο διάλογο. Όμως, αναλυτές, αξιωματούχοι και ακαδημαϊκοί που πρόσκεινται στο πολιτικό κατεστημένο ανέφεραν ότι ο Ραΐσι ήταν ο επικρατέστερος για να διαδεχθεί τον Ανώτατο άρχοντα με τον γιο του Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα, να έρχεται δεύτερος.

Σημειώνεται ότι ο θάνατος του Ραϊσί σημαίνει ότι ο δρόμος προς την Ανώτατη Κρατική θέση έχει ανοίξει διάπλατα για τον  Μοτζτάμπα. Ωστόσο πρόκειται για μια πολύ ριψοκίνδυνη απόφαση καθώς στο Ιράν δεν είναι αποδεκτή η οικογενειοκρατία., αντίκτυπο της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979 όπου οι τότε ηγέτες αντιτάχθηκαν σθεναρά σε κάθε είδους σύστημα που έμοιαζε με τη μοναρχία που ανέτρεψαν.

Μάλιστα, η δημοτικότητα του Μοτζτάμπα δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ καθώς δεν έχει εκλεγεί ποτέ σε κάποιο δημόσιο αξίωμα και ένας από τους απαράβατρους κανόνες ώστε να γίνει κάποιος Ανώτατος Ηγέτης είναι ότι θα πρέπει στο ενεργητικό του να έχει ότι έχει εμφανή την υποστήριξη του ιρανικού λαού προκειμένου να έχει κάποιου είδους νομιμότητα η υποψηφιότητά του.

Διαφορά μεταξύ Ανώτατου Ηγέτη και Προέδρου;

Ο Ανώτατος Ηγέτης, γνωστός και ως Βελαγιάτ Φακίχ (Velayat-e Faqih) στη σιιτική ισλαμική θεολογία, είναι ο απόλυτος ηγέτης στο Ιράν και είναι υπεύθυνος για τη λήψη όλων των σημαντικών αποφάσεων που αφορούν το κράτος. Ο Ανώτατος Ηγέτης, μια θέση που καθιερώθηκε μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, είναι επίσης αρχηγός κράτους και ανώτατος διοικητής.

Την εν λόγω θέση μπορούν να καταλάβουν αποκλειστικά άνδρες και θα πρέπει να δοθεί σε έναν υψηλόβαθμο σιίτη θεολόγο που να έχει φτάσει στη βαθμίδα του Αγιατολάχ — αν και αμφισβητείται αν ο ίδιος ο Χαμενεΐ έφτασε ποτέ σε αυτό το επίπεδο.

Ο πρόεδρος στο Ιράν, εν τω μεταξύ, είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας της χώρας και εκλέγεται σε μια στενά ελεγχόμενη εκλογική διαδικασία κάθε τέσσερα χρόνια. Ο πρόεδρος ελέγχει την κυβέρνηση και, ανάλογα με το πολιτικό υπόβαθρο και τη δύναμη αυτού του ατόμου, μπορεί να συγκεντρώσει μεγάλη επιρροή στην κρατική πολιτική και την οικονομία.