Ποια είναι η χώρα της χρονιάς για τον Economist

Κάθε Δεκέμβριο, ο Economist επιλέγει τη χώρα της χρονιάς που σε λίγες ημέρες απέρχεται. Το βρετανικό έγκυρο έντυπο καταλήγει κάθε χρόνο στην επιλογή του έχοντας δικά του κριτήρια. Νικήτρια δεν αναδεικνύεται η πλουσιότερη, ευτυχέστερη ή η πλέον ενάρετη στην πολιτική της αλλά εκείνη που καταγράφει τη μεγαλύτερη βελτίωση κατά τους τελευταίους 12 μήνες.

Στις προηγούμενες νικήτριες χώρες περιλαμβάνονται η Κολομβία ( για τη λήξη του εμφυλίου πολέμου), η Ουκρανία (για την αντίστασή της κατά μιας απρόκλητης εισβολής) και το Μαλάουι (για τον εκδημοκρατισμό της). Το 2023 ο Economist έδωσε το βραβείο στην Ελλάδα γιατί, όπως σημειώνει, «βγήκε από μία μακρά οικονομική κρίση και επανεξέλεξε μια συνετή, κεντρώα κυβέρνηση». Φέτος, οι εσωτερικοί συντάκτες συσκέφθηκαν με τους ανταποκριτές του σε ολόκληρο τον κόσμο και κατέληξαν στην βραχεία λίστα των χωρών που ξεχώρισαν το 2024.

Η βραχεία λίστα των χωρών και γιατί ξεχώρισαν το 2024

1. Στην Πολωνία, η νέα κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ που αναδείχθηκε μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2023, πέρασε όλη τη χρονιά προσπαθώντας να διορθώσει τη ζημιά που είχε κάνει ο προκάτοχός της. Το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης που ήταν στην εξουσία για δύο τετραετίες είχε διαβρώσει τους φιλελεύθερους δημοκρατικούς κανόνες έχοντας αναλάβει τον έλεγχο σε δικαστήρια, μέσα μαζικής ενημέρωσης και επιχειρήσεις, ακολουθώντας το μοντέλο του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία. Ο κ. Τουσκ ανέλαβε τη σκληρή δουλειά της επιδιόρθωσης των θεσμών. Έκανε, επίσης, την Πολωνία ισχυρότερο πυλώνα της ευρωπαϊκής ασφάλειας με τον μεγάλο της στρατό και την αύξηση στις αμυντικές δαπάνες. Στα αρνητικά, επισημαίνει ο Economist, ορισμένες παρεμβάσεις στο Σύνταγμα και οι σχέσεις με τη Γερμανία που χαρακτηρίζονται «φτωχές».

2. Σε απόσταση περίπου 10.000 χλμ μακριά, η Νότια Αφρική έκανε τη διαφορά το 2024. Στις εκλογές του περασμένου Μαΐου, το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο έχασε για πρώτη φορά την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, έχοντας παραμείνει στην εξουσία από το τέλος του απαρτχάιντ το 1994. Οι ψηφοφόροι είχαν απηυδίσει από την παραπαίουσα οικονομία που επιδεινωνόταν «από τους μεγαλοσχήμονες του κυβερνώντος κόμματος που ξερίζωναν και λεηλατούσαν τα όργανα του κράτους», επισημαίνει το δημοσίευμα. Το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο υποχρεώνεται τώρα να κυβερνήσει με έναν πολιτικό συνασπισμό και οι πιο λογικοί από τα ηγετικά του στελέχη επέλεξαν να το κάνουν με την Δημοκρατική Συμμαχία, ένα φιλελεύθερο κόμμα γνωστό για τη συνετή ηγεσία του σε πόλεις της χώρας. Ο νέος συνασπισμός θα αγωνιστεί να πατάξει την ανεργία και την εγκληματικότητα, είναι, ωστόσο, μια ευκαιρία για καλύτερη διακυβέρνηση.

3. Η Αργεντινή θα μπορούσε να κερδίσει το βραβείο οικονομικής μεταρρύθμισης, κατά τον Economist. Η χώρα με δεινές οικονομικές πολιτικές για πολλά χρόνια, σπατάλη δαπανών, υψηλό πληθωρισμό, αλλεπάλληλες υποτιμήσεις του νομίσματός της και πολλαπλές χρεοκοπίες, τώρα έχει αλλάξει. Το 2024 ο «αναρχο-καπιταλιστής» πρόεδρος Χαβιέ Μιλέι εξαπέλυσε το πιο ριζοσπαστικό οικονομικό πείραμα στον κόσμο με γενναίες περικοπές δαπανών και απελευθέρωση της αγοράς. Το πείραμα απέδωσε καρπούς: ο πληθωρισμός όπως και το κόστος δανεισμού μειώθηκαν και η οικονομία επέστρεψε στην ανάπτυξη κατά το τρίτο τρίμηνο. Στα αρνητικά σημεία καταγράφονται το υπερτιμημένο νόμισμα και το ενδεχόμενο να μην διαρκέσει η λαϊκή στήριξη στη θεραπεία σοκ της συνταγής του Μιλέι.

4. Τελευταία στη βραχεία λίστα του δημοσιεύματος και πρώτη αναπληρωματική, παρολίγον νικήτρια του βραβείου της «χώρας της χρονιάς», όπως ήταν αναμενόμενο, η Συρία. Η εκδίωξη του Μπασάρ Αλ Άσαντ στις 8 Δεκεμβρίου έφερε το τέλος μισού αιώνα διεφθαρμένης δικτατορίας στη χώρα. Μόνο στα τελευταία 13 χρόνια του εμφυλίου πολέμου και της κρατικής καταστολής σκοτώθηκαν περίπου 600.000 άνθρωποι. Το καθεστώς του Άσαντ χρησιμοποίησε χημικά όπλα και μαζικούς βασανισμούς εναντίον θεωρούμενων αντιπάλων ενώ κατέφυγε στη δημιουργία βιομηχανίας και πώλησης ναρκωτικών για τη διαρκή ροή χρήματος. Η πτώση του έφερε χαρά στους Σύρους και ταπείνωση στους μονοκράτορες υποστηρικτές του, τη Ρωσία που τον βοηθούσε στους βομβαρδισμούς και το Ιράν που υπολόγιζε τη Συρία –μαζί με τη Χαμάς και τη Χεζμπολά- στον δικό της «άξονα της αντίστασης». Ο Άσαντ ήταν σίγουρα ο χειρότερος τύραννος που εκθρονίστηκε το 2024, εκτιμά το δημοσίευμα. Η ποιότητα του αντικαταστάτη του, ωστόσο, έχει, επίσης, σημασία. Η Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ (HTS), η ισχυρότερη ομάδα ανταρτών που ελέγχει τώρα τη Δαμασκό και τμήματα της υπόλοιπης Συρίας, εμφανίζονται έως τώρα ως πραγματιστές Μέχρι το 2016, ωστόσο, συνεργαζόταν με την Αλ Κάιντα και για κάποια χρόνια κυβέρνησε την επαρχία της Ιντλίμπ με αποτελεσματικότητα αλλά και καταστολή. Εάν αποκτήσει υπερβολική εξουσία, ίσως επιβάλλει μια ισλαμιστική μονοκρατορία. Εάν, από την άλλη, καταλήξει με λιγότερη εξουσία, ίσως η Συρία καταρρεύσει.

Η νικήτρια της χρονιάς

Νικήτρια χώρα της χρονιάς για τον Economist είναι το Μπαγκλαντές γιατί, επίσης, έθεσε τέλος σε μια μονοκρατορία. Τον Αύγουστο, διαδηλώσεις με επικεφαλής φοιτητές υποχρέωσαν σε φυγή την Σεΐχ Χασίνα που κυβέρνησε την χώρα των 175 εκατομμυρίων κατοίκων για 15 χρόνια. Κόρη ενός ήρωα της ανεξαρτησίας, είχε κάποτε πρωτοστατήσει στην ταχεία ανάπτυξη του Μπαγκλαντές. Έγινε, όμως, απολυταρχική, αλλοιώνοντας εκλογικά αποτελέσματα, φυλακίζοντας τους αντιπάλους της, διατάσσοντας τις δυνάμεις ασφαλείας να πυροβολούν τους διαδηλωτές ενώ τεράστια χρηματικά ποσά εκλάπησαν κατά την διάρκεια της θητείας της. Το Μπαγκλαντές έχει ιστορικό στην εκδικητική βία κάθε φορά που η εξουσία αλλάζει χέρια. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το BNP, είναι διεφθαρμένο. Ο ισλαμικός εξτρεμισμός συνιστά απειλή.

Παρ΄ όλα αυτά, η μετάβαση της εξουσίας είναι μέχρι τώρα ενθαρρυντική. Η προσωρινή τεχνοκρατική κυβέρνηση με επικεφαλής τον βραβευμένο με Νόμπελ Ειρήνης Μοχάμεντ Γιουνούς απολαμβάνει της στήριξης των φοιτητών, του στρατού, του επιχειρηματικού κόσμου και των πολιτών. ΄Εχει επαναφέρει την τάξη κι έχει σταθεροποιήσει την οικονομία. Το 2025 θα χρειαστεί να βελτιώσει τις σχέσεις του με την Ινδία και να αποφασίσει πότε θα διενεργήσει εκλογές, αφού διασφαλίσει την ουδετερότητα των δικαστηρίων και αφήσει χρόνο στην αντιπολίτευση να οργανωθεί. Τίποτε απ΄όλα αυτά δεν θα είναι εύκολο. «Μόνο, όμως, για το γεγονός πως ανέτρεψε μία τύραννο και κάνει βήματα προς μια πιο φιλελεύθερη κυβέρνηση, το Μπαγκλαντές είναι για μας η χώρα της χρονιάς», καταλήγει ο Economist.

Επιμέλεια: Βασιλική Κουκίου