Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών: Πώς μπορεί να προστατευθεί το θύμα

Εντυπωσιάζονται, ερωτεύονται, δεσμεύονται, κακοποιούνται, ντρέπονται, κρύβονται και σε αρκετές περιπτώσεις οδηγούνται σ’ ένα τραγικό τέλος που τους στοιχίζει την ίδια τους τη ζωή. Η ιστορία που καταγράφεται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια -κυρίως αυτά που ακολούθησαν την περίοδο της πανδημίας- έχει δείξει πως κάπως έτσι είναι τα βήματα που κάνουν όσες γυναίκες πέφτουν θύματα κακοποίησης από τους νυν ή τους πρώην συντρόφους τους. Υπάρχουν βέβαια και οι άλλες περιπτώσεις που ο κακοποιητής βρίσκεται στο πατρογονικό οικογενειακό τους περιβάλλον ή στο εργασιακό ή ακόμα και σ’ ένα τυχαίο περιστατικό στο δρόμο. Ο παρονομαστής όμως είναι πάντα κοινός. Η βία που κρύβει έμφυλα στερεότυπα. Στερεότυπα σχετικά με τις γυναίκες που προέρχονται από βαθιά ριζωμένες συμπεριφορές, αξίες, κανόνες και προκαταλήψεις. Αυτές τις γυναίκες τιμούμε σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα για της εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών…

Στοιχεία σοκ για την ενδοοικογενειακή βία

Τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η ΕΛΑΣ, μαρτυρούν ένα και μόνο πράγμα. Η ενδοοικογενειακή βία λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Συγκεκριμένα τους πρώτους δέκα μήνες του 2023 σημειώθηκαν 9.860 περιστατικά, ενώ το 2024 οι αρχές κατέγραψαν 18.427 περιπτώσεις. Αντίστοιχα μεγάλη, δηλαδή σχεδόν διπλάσια, είναι η διαφορά και στις συλλήψεις .

Ολόκληρο το 2023 συνελήφθησαν 6.453 άτομα, ενώ από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους έχουν συλληφθεί 11.308 κακοποιητές.

Τι είναι όμως αυτό που εμποδίζει τις γυναίκες να φύγουν από ένα τέτοιο περιβάλλον; Ο κύριος Δημήτρης Παπαδημητριάδης, ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής, μας εξηγεί την αιτία του κακού… «Σε περιπτώσεις που ο σύντροφος πλέον έχει περάσει στην ιστορία με την έννοια ότι είναι ένας πρώην σύντροφος, δεν είναι ασυνήθιστο σε ανθρώπους που έχουν αυτή τη συμπεριφορά, την προσωπικότητα, να βλέπουμε εκρήξεις θυμού ή εκ νέου προσπάθειες παρέμβασης στη ζωή της πρώην συντρόφου. Διότι πάλι υπάρχει ένα εγχείρημα να ανακτηθεί αυτός ο έλεγχος ο χαμένος. Και το δυστύχημα είναι ότι οι γυναίκες πολλές φορές μπαινοβγαίνουν σε αυτές τις σχέσεις, καθώς αυτοί οι άνδρες συνηθίζουν να επανέρχονται μετανιωμένοι και να κάνουν μεγάλες ενέργειες μέσα από τις οποίες προσπαθούν να δείξουν το συνεχιζόμενο ενδιαφέρον τους και την αφοσιώσή τους για εκείνες.
Πολλές φορές δε, οι γυναίκες πιστεύουν ότι μπορεί ν’ αλλάξουν τα πράγματα, επενδύουν σ’ αυτήν την πιθανότητα της αλλαγής και εγκλωβίζονται σε αυτόν τον κακοποιητικό κύκλο ο οποίος συνεχίζεται. Έτσι θα υπάρξει μια επόμενη φορά, όπου θα έχουμε ένα επεισόδιο κακοποίησης σωματικής, σεξουαλικής, συναισθηματικής, οικονομικής, επειδή εκείνος επιστρέφει μετανιωμένος και υπόσχεται την αλλαγή. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα, είναι ότι ενεργοποιείται η σωβιστική πλευρά κάθε γυναίκας που οπωσδήποτε είναι πιο ευαίσθητα πλάσματα και αυτό που διεγείρεται είναι η ανάγκη να πάρει αγάπη, που την παίρνει με το σταγονόμετρο.» 

«Η βία, σημαντική αιτία θανάτου και αναπηρίας για γυναίκες 16-44 ετών»

H βία κατά των γυναικών είναι μεγάλος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και αποτελεί σημαντική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών σημειώνουν τα Ηνωμένη Έθνη. Τα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους σοκάρουν καθώς καταγράφουν μια πραγματικότητα που οι θύτες θέλουν να κρύβουν πίσω από καλά κλειδαμπαρωμένες πόρτες. Είτε πρόκειται για βία μέσα στην οικογένεια, είτε για Βία  μέσα στην κοινωνία. Βία σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική, συμπεριλαμβανομένων και των απειλών τέτοιων πράξεων.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρουν…

• Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο. Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα ξυλοκοπηθεί, θα βιασθεί ή με κάποιο άλλο τρόπο θα κακοποιηθεί από το σύντροφό της. 
• Οι μισές από τις γυναίκες θύματα ανθρωποκτονίας, έχουν δολοφονηθεί από (νυν ή πρώην) σύζυγο ή σύντροφο. 
• Μία στις πέντε γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού. 
• Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία. 
• 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων. 
• 2 εκατομμύρια κορίτσια ανά έτος κινδυνεύουν να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων. 
• Το 40-50% των γυναικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας. 
• Το 55%-95% των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλει το πρόβλημα.

Πολύτιμες Συμβουλές: Τι μπορεί να κάνει το θύμα

Τα βασικά ερωτήματα που θέτουν τα θύματα είναι δύο. Τι μπορούν να κάνουν πριν ξεσπάσει ένα ακόμη επεισόδιο και κυρίως τι μπορούν να κάνουν την ώρα της κρίσης; Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών συμβουλεύει:

Τί μπορώ να κάνω πριν ξεσπάσει ένα επεισόδιο βίας;

• Προσπάθησε να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου στην ασφαλή διαφυγή. Εντόπισε την οδό που θα σε απομακρύνει από το σπίτι με ταχύτητα και ασφάλεια. Κάνε ένα πρόχειρο σχεδιάγραμμα του σπιτιού σου, όπου θα λάβεις υπόψη τα παράθυρα, τις πόρτες, τις εξόδους. Σκέψου σε ποιο δωμάτιο θα μπορούσες να έχεις πρόσβαση σε τηλέφωνο και ταυτόχρονα σε έξοδο διαφυγής. Μπορείς αυτό το δωμάτιο να το κλειδώσεις εσωτερικά;
• Απομνημόνευσε σημαντικούς αριθμούς τηλεφώνων αλλά και τηλεφωνικούς αριθμούς άμεσης δράσης (του δικηγόρου σου, της άμεσης δράσης -100- της γραμμής SOS 15900, έμπιστου φίλου ή συγγενή) στους οποίους μπορείς να απευθυνθείς άμεσα.
• Μίλησε για το πρόβλημα της βίας που αντιμετωπίζεις σε έναν γείτονα που εμπιστεύεσαι και ζήτησέ του να καλέσει τις αστυνομικές αρχές εάν αντιληφθεί ότι είσαι εκτεθειμένη σε κίνδυνο.
• Επινόησε μία συνθηματική λέξη ή φράση από κοινού με το παιδί σου, τους συγγενείς, τους φίλους ή τους γείτονες που θα σηματοδοτεί πως επείγει να καλέσουν τις αστυνομικές αρχές.
• Μάθε τα παιδιά σου να μην μπαίνουν στη μέση όταν υπάρχει ξέσπασμα βίας και πως να καλούν το 100 σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και εξήγησέ τους τι ακριβώς θα πρέπει να αναφέρουν (π.χ. πλήρες όνομα, διεύθυνση και αριθμό τηλεφώνου)
• Θα ήταν καλό να έχεις ετοιμάσει μια βαλίτσα με τα αναγκαία για σένα και για τα παιδιά σου να την έχεις κρύψει σε χώρο μη εμφανή, αλλά ταυτόχρονα εξυπηρετικό, όπως στο σπίτι ενός φίλου.
• Προνόησε για κάποια προσωρινή λύση στέγασης για την περίπτωση που θα αποφασίσεις να εγκαταλείψεις το σπίτι, ακόμη και εάν πιστεύεις πως δεν συντρέχει τέτοιος λόγος.
• Αποταμίευε χρήματα σε δικό σου ατομικό τραπεζικό λογαριασμό.
• Εάν επιθυμείς να εγκαταλείψεις το δράστη, ΜΗΝ ΤΟΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΠΡΙΝ, ούτε να το ανακοινώσεις σε κάποιον που θα του το μεταφέρει. Μην ξεχνάς ότι η πιο επικίνδυνη στιγμή είναι η στιγμή της εγκατάλειψης του σπιτιού. Προσπάθησε να ανακαλείς στη μνήμη σου το προσωπικό σου σχέδιο ασφάλειας όσο πιο συχνά γίνεται. Όταν θα έρθει η στιγμή να φύγεις θα χρειαστεί να κινηθείς άμεσα και με μεγάλη ταχύτητα και το πιθανότερο είναι πως δεν θα διαθέτεις διαύγεια σκέψης.

Τι πρέπει να κάνω την ώρα της κρίσης;

• Πήγαινε στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής σου. Δήλωσε το συμβάν κακοποίησης και ζήτησε να σε προστατεύσουν.
• Ζήτησε από την αστυνομία την παραπομπή σου σε ιατροδικαστή για να υποβληθείς σε ιατροδικαστική εξέταση. (Πάρε το αντίγραφο της ιατροδικαστικής εξέτασης)
• Πήγαινε σε κάποιο εφημερεύον νοσοκομείο και ζήτησε να υποβληθείς σε εξέταση όσο αμελητέο και αν φαίνεται το τραύμα. Μη διαστάσεις να αναφέρεις τα πραγματικά στοιχεία του συμβάντος και να ζητήσεις οπωσδήποτε την καταγραφή του περιστατικού στο βιβλίο συμβάντων του νοσοκομείου ως «κακοποίηση». Λάβε αντίγραφο της καταγραφής του περιστατικού. Εάν έχεις υποστεί σοβαρή σωματική κακοποίηση και δεν μπορείς να μετακινηθείς, κάλεσε το 166 να σε μεταφέρει.
• Φωτογράφισε τις πληγές και τους μώλωπές στο σώμα σου. Οι φωτογραφίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως τεκμήριο κακοποίησης.
• Να θυμάσαι ότι η καταγραφή του περιστατικού αποτελεί σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο κατά του βίαιου συντρόφου και είναι πολύτιμη σε διαδικασία διαζυγίου.
• Εάν δεν επιθυμείς να επιστρέψεις στη συζυγική στέγη, μπορείς να μετακομίσεις κάπου αλλού με τα ανήλικα παιδιά σου. Φρόντισε, όμως, να έχεις ζητήσει προηγουμένως την καταγραφή του γεγονότος της κακοποίησης στο βιβλίο συμβάντων της αστυνομίας ή να έχεις στείλει μία εξωδικαστική δήλωση που να ανακοινώνει στο σύζυγο την προσωπική σου μετοίκιση ή/και των παιδιών σου.
• Απευθύνσου σε μία από τις εξειδικευμένες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, οι οποίες είναι στελεχωμένες με συμβούλους, που θα σε ακούσουν, θα σου προσφέρουν ΔΩΡΕΑΝ ψυχοκοινωνική στήριξη και νομική συμβουλευτική και θα σε βοηθήσουν να ακολουθήσεις στη ζωή τους δρόμους που εσύ επιλέγεις και σου ταιριάζουν περισσότερο. Εάν έχεις ανάγκη φιλοξενίας, υπάρχει η δυνατότητα να εξασφαλιστεί προσωρινή διαμονή για σένα και τα παιδιά σου.