Ο Τζίμι Κάρτερ και η Ελλάδα: Πώς διαχειρίστηκε τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό
Ο Τζίμι Κάρτερ θα μείνει στην ιστορία ως ένας Πρόεδρος που προσπάθησε να κρατήσει ίσες αποστάσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.
Δημήτρης Σουλτογιάννης - Ανταπόκριση Νέα Υόρκη
Ο Τζίμι Κάρτερ, ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος έφυγε από τη ζωή χθες, Κυριακή (29/12) σε ηλικία 100 ετών ήταν ένας πρόεδρος, ο οποίος αγαπούσε την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Ήταν γνώστης των εθνικών μας θεμάτων κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, όμως στα Ελληνοτουρκικά κρατούσε πάντοτε ίσες αποστάσεις, γνωρίζοντας πολύ καλά το συμφέρον της Ουάσιγκτον να τα έχει καλά τόσο με την Αθήνα όσο και με την Άγκυρα.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι κάθε φορά που ενέκρινε στρατιωτική ενίσχυση για τη χώρα μας, έκανε ταυτοχρόνως το ίδιο και για τους γείτονες μας, κάτι που του κόστιζε και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Κάτι για το οποίο δεχόταν σφοδρή κριτική και στις δύο χώρες, αλλά πολλές φορές κριτική και από το ίδιο το Κογκρέσο.
Το ίδιο και στο Κυπριακό. Η ελληνική κυβέρνηση, τότε, διεμήνυε σε όλους τους τόνους ότι ήταν ενοχλημένη με τη στάση της Ουάσιγκτον και το γεγονός ότι δεν ακολουθούσε σκληρή πολιτική κατά της Τουρκίας την οποία ο Κάρτερ θεωρούσε στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ. Μάλιστα, τα δημοσιεύματα μεγάλων ελληνικών εφημερίδων της εποχής υπογράμμιζαν ότι ο Κάρτερ ενδεχομένως να είχε χάσει και την αξιοπιστία του ως Πρόεδρος κάθε φορά που «ευνοούσε» την Άγκυρα με τις αποφάσεις του.
Το ίδιο όμως έκαναν και οι Τούρκοι, «μετέφραζαν» τις ίσες αποστάσεις Κάρτερ στα Ελληνοτουρκικά ως μεροληπτική στάση υπέρ της Ελλάδας. Μάλιστα ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Σουλεΐμάν Ντεμιρέλ είχε εκφράσει δημοσίως την ενόχληση του, με την καθυστέρηση πακέτου στρατιωτικής ενίσχυσης της Άγκυρας ύψους ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων.
Σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων της κυβέρνησης Κάρτερ, την εποχή εκείνη, η θέση της Ουάσιγκτον μετά και την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο ήταν πολύ δύσκολη καθώς είχαν χαθεί όλες οι ελπίδες για οποιονδήποτε συμβιβασμό. Και οι δύο χώρες ήθελαν την αμερικανική βοήθεια, άνευ όρων, καθώς ήταν αμετακίνητες από τις θέσεις τους.
Ο Τζίμι Κάρτερ και το Κυπριακό
Η κυβέρνηση Κάρτερ είχε μια «ωρολογιακή βόμβα» στα χέρια της, το Κυπριακό. Για πολλούς, οι ίσες αποστάσεις λειτούργησαν αρνητικά τόσο για την κυβέρνηση του όσο και για τον ίδιο τον Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος σε μια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού αλλά και ενίσχυσης της Δυτικής Συμμαχίας προσπάθησε να διατηρήσει την αμεροληψία του στις συνομιλίες τόσο με την Ελλάδα όσο και με την Τουρκία.
Κάθε φορά όμως που η κυβέρνηση του ενίσχυε στρατιωτικά την Άγκυρα, Έλληνες και Κύπριοι αισθάνονταν ότι απομακρύνονταν όλο και περισσότερο από τη λύση στο Κυπριακό. Οι ισορροπίες τόσο στον Λευκό Οίκο όσο και στο Κογκρέσο ήταν πολύ λεπτές και μάλιστα ο Τζίμι Κάρτερ είχε κατηγορηθεί από την αντιπολίτευση για παρασκηνιακές συνομιλίες με την Ελλάδα για το Κυπριακό καθώς η αντιπολίτευση τότε θεωρούσε ότι αυτό εξόργιζε τους Τούρκους.
Το ίδιο και οι συνομιλίες για τις αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα. Όσον αφορά τις αμερικανικές βάσεις στην Τουρκία, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ (της κυβέρνησης Κάρτερ) ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι θα τηρούσε τη συμφωνία που είχε υπογραφεί υπό την προεδρία του Τζέραλντ Φορντ, όμως θα καθυστερούσε την επίσημη έγκριση έως ότου η Τουρκία ερχόταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.
Πάλι όμως, ο Κάρτερ κράτησε ίσες αποστάσεις για να μην εξοργίσει τους Τούρκους, ζητώντας την ίδια στιγμή να γίνει άρση του εμπάργκο της πώλησης αμερικανικών όπλων προς την Άγκυρα. Σε κάθε περίπτωση, ο Τζίμι Κάρτερ ήταν ένας πρόεδρος που θα μείνει στην ιστορία ως ένας πρόεδρος που υπηρέτησε τη χώρα του βάσει του εθνικού συμφέροντος, αλλά και ο πρόεδρος που επιζητούσε τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο πάντοτε υπό το πρίσμα του Διεθνούς Δικαίου.
