Ο «Θούριος» του Ρήγα Φεραίου: Ο πατριωτικός ύμνος που ξεσήκωσε τους Έλληνες

«Κάλλιο είναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνους, σκλαβιά και φυλακή»

Ο «Θούριος» του Ρήγα Φεραίου Βελεστινλή αποτελεί σύμβολο για την Ελληνική Επανάσταση, καθώς αποτελεί έναν ατόφιο προεπαναστατικό πατριωτικό ύμνο που ξεσήκωσε το έθνος ενάντια στον τουρκικό ζυγό.

Είναι ένα έργο του Ρήγα Φεραίου Βελεστινλή που γράφθηκε το 1797 και τον τραγουδούσαν σε συγκεντρώσεις, με σκοπό να ξεσηκωθούν οι Έλληνες. Στους σαράντα πρώτους στίχους του εξυμνείται η ιδέα της ελεύθερης ζωής και αντηχεί το προσκλητήριο της επανάστασης σε όλους τους βαλκανικούς λαούς και ιδιαίτερα στους Έλληνες, οι οποίοι δεσμεύονται με ιερό όρκο ότι θα αγωνιστούν, για να ελευθερώσουν το σκλαβωμένο γένος τους.

Ο «Θούριος» αποτελεί το τρίτο μέρος του επαναστατικού πολιτικού φυλλαδίου του Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης της Μικράς Ασίας των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας. Είναι ένα κείμενο με πολλά στοιχεία αφηγηματικότητας, μέσω του οποίου ο Ρήγας στόχευε να μεταφέρει και να καταστήσει κατανοητές τις αφηρημένες ιδέες των «Δικαίων του Ανθρώπου» και της «Νομοθετικής Πράξεως».

Για να τιτλοφορήσει το κείμενο αυτό επιλέγει το αρχαιοελληνικό θούριος, που σημαίνει ορμητικός, μαινόμενος, πολεμικός, προκειμένου να προσδιορίσει την ψυχική διάθεση που επιδιώκει να καλλιεργήσει με αυτό. Στην επιλογή του τίτλου του επαναστατικού ύμνου διαφαίνεται η εσωτερική συνάφεια του έργου του με το ιδεολογικό κλίμα του επαναστατικού κλασικισμού της εποχής του. Γίνεται έτσι ο «Εθνικός Βάρδος» με το έργο αυτό.

Ο Ρήγας Φεραίος κατάφερε στην εποχή της πολύχρονης σκλαβιάς και της οθωμανικής τυραννίας να σχεδιάσει ένα συγκεκριμένο στρατηγικό πλάνο για την επανάσταση των σκλαβωμένων Ελλήνων, αλλά και άλλων βαλκανικών λαών, προκείμενου να ανακτήσουν την ελευθερία τους.

Κατά την προετοιμασία και κατάστρωση του στρατηγικού αυτού σχεδίου ο Ρήγας γνώριζε καλά πως χωρίς υψηλό ηθικό, χωρίς κινητοποίηση των ιδανικών του ανθρώπου, δεν είναι δυνατόν οι σκλαβωμένοι να υπερβούν τις ψυχολογικές δυσκολίες και να προχωρήσουν σε επανάσταση. Γνώριζε επίσης πως μόνο με ενθουσιαστικά τραγούδια, με παιάνες, θα ήταν δυνατόν να παρακινηθούν, να ενθουσιαστούν οι σκλαβωμένοι ραγιάδες.

Το διαβαλκανικό μήνυμα

Με τον Θούριο, ο Ρήγας επιδιώκει την διαπαιδαγώγηση των σκλαβωμένων Ελλήνων με σκοπό τη συνειδητοποίηση της κατάστασής τους και διά της αυτογνωσίας της αναζήτησης των κατάλληλων μέσων για την ανάκτηση της ελευθερίας τους. Οι πρώτες απόψεις του Ρήγα για διαβαλκανική συνεργασία εντοπίζονται στον Θούριο. Καλεί σε συμμαχική συνεξέγερση όχι μόνο όλους τους Βαλκάνιους υπηκόους του Σουλτάνου, αλλά και όλους τους κατοίκους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανεξάρτητα από θρησκεία και φυλή.

Τους καλεί σε επανάσταση για να ζουν ο καθένας στον τόπο του ελέυθερα με αμοιβαίο σεβασμό πίστης και λατρείας:

«Σ' Ανατολή και Δύσι, και Nότον και Βοριά,
Για την Πατρίδα όλοι, νάχωμεν μια καρδιά
Στην πίστιν του καθ' ένας, ελεύθερος να ζη...»