Ο υπερτουρισμός «πνίγει» την Ευρώπη – Ποιες πόλεις μαστίζονται

Την ώρα που πολλοί επιστρέφουν από τις θερινές τους διακοπές, ήδη μελετούν την επόμενη απόδρασή τους, σημάδι ότι η τουριστική κίνηση πλέον δεν είναι περιορισμένη σε δυο ή τρεις περιόδους μέσα στον χρόνο. Η σύγκριση τιμών μέσω διαδικτύου στις τιμές καταλυμάτων και αεροπορικών εισιτηρίων δίνει τεράστιο εύρος επιλογών στους υποψήφιους τουρίστες. Η βιομηχανία του τουρισμού μετά την κάθετη πτώση του 2020, λόγω της πανδημίας του Covid-19 ζει την αναγέννηση.

Ο παγκόσμιος τουρισμός τελικά ανακάμπτει και μέχρι το τέλος του 2024, οι ταξιδιωτικές δαπάνες αναμένεται να φτάσουν τα 8,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, με το ένα τρίτο των καταναλωτών να είναι έτοιμοι να επενδύσουν σε νέες τουριστικές εμπειρίες και περιπέτειες.

Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα, καθώς η τουριστική κίνηση δεν διαχέεται ομαλά. Δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί, όπως η Πράγα, το Παρίσι, η Βαρκελώνη και η Ρώμη υποδέχονται όλο και περισσότερους επισκέπτες και τουρίστες θέτοντας σε δοκιμασία τις υποδομές τους που, αλλά και την υπομονή των κατοίκων.

Ο υπερτουρισμός προβληματίζει

Σύμφωνα με την έκθεση «The State of Tourism and Hospitality 2024» της McKinsey & Company, οι πιο πολυσύχναστες πόλεις στον κόσμο, με βάση τον αριθμό των διανυκτερεύσεων το 2023 από εγχώριους και ξένους επισκέπτες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ήταν το Ντουμπρόβνικ στην Κροατία, ακολουθούμενο από τη Βενετία στην Ιταλία και το Μακάο στην Κίνα. Η Ρώμη εμφανίζεται επίσης στην πρώτη δεκαπεντάδα, στη 13η θέση, ακριβώς κάτω από το Παρίσι.

Σύμφωνα με τον διεθνή οίκο, ο αριθμός των ταξιδιωτών και η συχνότητα των ταξιδιών θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Το πρώτο τρίμηνο του 2024, οι διανυκτερεύσεις σε καταλύματα στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 6,6% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2023. Μέχρι το 2030, πόλεις όπως η Βενετία θα δουν αύξηση 26% στα πλήθη τουριστών, ενώ το Μαρακές (+86%), το Άμστερνταμ (+72%) και το Ντουμπρόβνικ (+70%) θα βιώσουν ακόμη πιο σημαντικές αυξήσεις.

Οι σημερινοί ταξιδιώτες αναζητούν μοναδικές και πολυτελείς εμπειρίες, προτρέποντας τους προορισμούς να καινοτομήσουν.

Η McKinsey προσδιορίζει τέσσερα κύρια θέματα που επαναπροσδιορίζουν τη βιομηχανία:

• Ταξίδια κοντά στο σπίτι: Παρά το γεγονός ότι τα διεθνή ταξίδια κυριαρχούν στα πρωτοσέλιδα, τα εγχώρια ταξίδια εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών, με τον ενδοπεριφερειακό τουρισμό να αυξάνεται.
• Εξατομίκευση ταξιδιών: Οι ταξιδιώτες δεν θέλουν πλέον τυποποιημένες εμπειρίες. Οι φορείς εκμετάλλευσης πρέπει να τμηματοποιήσουν και να εξατομικεύσουν τις προσφορές τους για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί.
• Ανάπτυξη του τουρισμού πολυτελείας: Η ζήτηση για τουρισμό πολυτελείας αυξάνεται ραγδαία, ειδικά στην Ασία. Αλλά οι ταξιδιώτες πολυτελείας δεν είναι μια ομοιογενής ομάδα. Οι προτιμήσεις τους ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, την εθνικότητα και τον πλούτο.
• Μετριασμός του συνωστισμού: Οι προορισμοί πρέπει να προετοιμαστούν για να χειριστούν μεγάλες τουριστικές ροές. Ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η επένδυση σε στρατηγικές μετριασμού είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

O υπερτουρισμός αποτελεί -πλέον- μια σοβαρή πρόκληση για τις πιο πολυσύχναστες πόλεις και είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν στρατηγικές μετριασμού για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Ενδεικτικά η Βενετία έχει επίσης υιοθετήσει ένα σύστημα περιορισμένης πρόσβασης για την αντιμετώπιση του υπερτουρισμού. Οι ημερήσιοι τουρίστες, οι οποίοι δεν διανυκτερεύουν, πρέπει να κάνουν κράτηση και να πληρώσουν εισιτήριο εισόδου για να επισκεφθούν την πόλη σε συγκεκριμένες ημερομηνίες.

Ο τουρισμός πιέζει ευημερία και περιβάλλον

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ σε μελέτη του επιβεβαιώνει την τάση μιας ισχυρής ανάκαμψης του τομέα των ταξιδιών και της φιλοξενίας, με τους τουρίστες να ξοδεύουν όλο και περισσότερα για ταξίδια.

Το WEF, Παρά τις γενικές θετικές προοπτικές του τουρισμού, επιβεβαιώνει ότι ορισμένοι προορισμοί αντιμετωπίζουν λειτουργικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων εργατικού δυναμικού και διαχείρισης πόρων εν μέσω αυξανόμενου αριθμού τουριστών και περιβαλλοντικών ανησυχιών. Οι δυνατότητες του τομέα των ταξιδιών και του τουρισμού για την προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ευημερίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό μέσω της υποστήριξης πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

Ευρώπη, Ασία και Ειρηνικός οι βασικοί προορισμοί

Σύμφωνα με την έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ η τουριστική κίνηση εντοπίζεται κυρίως στις χώρες της Ευρώπης και στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Από τους 30 κορυφαίους προορισμούς το 2023, οι 26 είναι χώρες υψηλού εισοδήματος. Δεκαεννέα από βρίσκονται στην Ευρώπη και επτά στην της Ασίας και του Ειρηνικού. 

Αυτές οι χώρες επωφελούνται από ευνοϊκά επιχειρηματικά περιβάλλοντα και αγορές εργασίας, ανοιχτές ταξιδιωτικές πολιτικές, υιοθέτηση προηγμένης τεχνολογίας, άριστες υποδομές μεταφορών και τουρισμού και πλούσια φυσικά, πολιτιστικά και μη αξιοθέατα.

Ως αποτέλεσμα, αυτή η ομάδα των 30 αντιπροσώπευε περισσότερα από τα τρία τέταρτα του ΑΕΠ της βιομηχανίας του τουρισμού το 2022 και το 70% της αύξησης του ΑΕΠ μεταξύ 2020 και 2022. Ωστόσο, παρόλο που αυτή η ομάδα πρωτοστατεί, πολλές από τις άνω του μέσου όρου βελτιώσεις στις βαθμολογίες προέρχονται από χώρες χαμηλού έως ανώτερου μεσαίου εισοδήματος, όπως η υποσαχάρια και η Βόρεια Αφρική, η Ευρασία, η Νότια Αμερική, η Νότια Ασία και τα Βαλκάνια και Ανατολική Ευρώπη.