Πώς θα ανακαλύψετε τη βιολογική σας ηλικία

Έχετε βρεθεί ποτέ σε συγκέντρωση μαθητών λυκείου; Αν ναι τότε γνωρίζετε ότι κάποιοι από τους παλαιούς σας συμμαθητές δείχνουν μεγαλύτεροι από την ηλικία σας και άλλοι μικρότεροι. Σίγουρα θα θέλετε να βρίσκεστε στη δεύτερη κατηγορία, ενώ, αν είστε από αυτούς που φαίνονται μεγαλύτεροι, μην ανησυχείτε γιατί ίσως τα κύτταρά του οργανισμού σας να τον βοηθούν να νιώθει νεότερος.

Είκοσι πέντε χρόνια μετά την σχολική αποφοίτηση ένας άνθρωπος μπορεί να φαίνεται μια δεκαετία πιο νεαρός από τους υπόλοιπους και ένας άλλος άλλα τόσα χρόνια γηραιότερος. «Οι άνθρωποι το γνωρίζουν αυτό διαισθητικά», δήλωσε ο Δρ. Nir Barzilai διευθυντής του Ινστιτούτου έρευνας για τη γήρανση στην Ιατρική σχολή Άλμπερτ Αϊνστάιν της Νέας Υόρκης, «αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για μια βιολογία που προσπαθούμε ακόμα να ανακαλύψουμε». 

Οι επιστήμονες εργάζονται για να ποσοτικοποιήσουν το φαινόμενο αυτό βάζοντας έναν αριθμό στη βιολογική ηλικία του ατόμου. Βασική παράμετρος της διαδικασίας είναι η εξέταση της υγείας των κυττάρων του. Ορισμένες από τις μετρήσεις που κυκλοφορούν ορίζονται ως απλές εξετάσεις αίματος. Δεν χρειάζεται, όμως, να ξοδέψετε χρήματα για να μάθετε πόσων ετών είστε. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτές οι εξετάσεις ίσως είναι ενδιαφέρουσες και μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμα εργαλεία έρευνας, αλλά δεν έχουν ακόμα «στέρεα θεμέλια». 

Μετρώντας τη βιολογική ηλικία 

Οι ερευνητές ορίζουν τη βιολογική ηλικία ως «τη συσσώρευση βλαβών που μπορούμε να μετρήσουμε στο σώμα μας», ανέφερε η Δρ. Andrea Britta Maier, διευθύντρια του Κέντρου για την υγεία και τη μακροζωία στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. Η βλάβη αυτή προέρχεται από τη φυσική γήρανση, από το περιβάλλον που ζούμε και εργαζόμαστε αλλά και τη συμπεριφορά μας. 

Πρωτεργάτης της θεωρίας αυτής είναι ο Βρετανός γιατρός Alex Comfort, γνωστός περισσότερο από τη συγγραφή του σεξουαλικού εγχειρίδιου «Η χαρά του σεξ». Ο Βρετανός επιστήμονας δημοσίευσε το 1969 εργασία σχετικά με την ιδέα, αλλά για δεκαετίες οι επιστήμονες δεν έβρισκαν τον τρόπο για να μετρήσουν τη βιολογική ηλικία του ανθρώπου. 

Ένα σημαντικό επιστημονικό βήμα έγινε το 2013, όταν ο καθηγητής γενετικής και βοιοστατιστικής Steve Horvath του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας πρότεινε τη χρήση ενός «ρολογιού» που βασίζεται στην επιγενετική. Στην επιστήμη εκείνη που μελετά τις κληρονομικές αλλαγές του φαινοτύπου που δεν εμπεριέχουν τροποποιήσεις στην αλληλουχία του DNA. 

Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, το DNA συσσωρεύει μοριακές αλλαγές που ενεργοποιούν και απενεργοποιούν τα γονίδια. Ο Δρ. Horvath τις ανέλυσε σε χιλιάδες ανθρώπους και ανέπτυξε έναν αλγόριθμο για να καθορίσει τον τρόπο που εκείνες σχετίζονται με την ηλικία. 

«Οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν φυσιολογικά καθώς μεγαλώνουμε», δήλωσε ο Jesse Poganik, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ που ερευνά τη βιολογική γήρανση. «Μπορούν, επίσης, να επιταχυνθούν από συνήθειες που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία, όπως το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Ως αποτέλεσμα έχει αποδειχθεί ότι οι εκτιμήσεις της βιολογικής ηλικίας σχετίζονται με αντικείμενα όπως το προσδόκιμο ζωής και η υγεία μας, κατέληξε ο καθηγητής. 

Γιατί πρέπει να είστε επιφυλακτικοί με τα τεστ που κυκλοφορούν 

Αρκετές εταιρείες πωλούν τεστ που χρησιμοποιούν τέτοια τεχνολογία για περίπου 300 δολάρια. Αναλύοντας αίμα ή σάλιο συγκρίνουν τις αλλαγές στο επιγονιδίωμά μας με τους μέσους όρους του παγκόσμιου πληθυσμού. 

Το επιγονιδίωμα δεν επιφέρει αλλαγές στο DNΑ και είναι υπεύθυνο να αποφασίσει ποια γονίδια θα εκφράζονται στα κύτταρα του σώματός μας. Αν το ανθρώπινο DNA είναι η μουσική, τότε το επιγονιδίωμα είναι ο διευθυντής ορχήστρας που ορίζει στα κύτταρα του οργανισμού τι πρέπει να κάνουν και πότε.   

Ο Δρ. Horvath μίλησε για το θέμα σε συνέδριο, όταν ένα μέλος του ακροατηρίου είπε ότι είχε κάνει δύο διαφορετικά τεστ και είχε λάβει διαφορετικές απαντήσεις. Η διαφορά τους ήταν δέκα χρόνια. Ο καθηγητής δεν το σκέφτηκε πολύ και του απάντησε λέγοντας ότι «θα έπρεπε να είχε φυλάξει τα χρήματά του». 

«Νομίζω πως τα καλύτερα τεστ από αυτά δεν είναι τελείως άχρηστα», δήλωσε ο Daniel Belsky, αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Ο Belsky ανέπτυξε ένα μοντέλο που αφορά το ανθρώπινο επιγενετικό ρολόι αλλά, «αυτά δεν έχουν συμμετάσχει ακόμα σε κλινικές δοκιμές, οπότε είναι περισσότερο για τους περίεργους», κατέληξε ο αναπληρωτής καθηγητής. 

Το επιγενετικό ρολόι χρησιμοποιεί βιολογικές δοκιμές για να καθορίσει την πραγματική βιολογική ηλικία ενός ατόμου, ενώ, οι επιστήμονες ψάχνουν τρόπους για να την αντιστρέψουν, αν αυτό είναι εφικτό. 

Αυτός είναι, εν μέρει, ο λόγος για τον οποίο αναπτύχθηκαν τα επιγενετικά ρολόγια. Οι ερευνητές ελπίζουν να τα χρησιμοποιήσουν σε κλινικές δοκιμές για παρεμβάσεις κατά της γήρανσης με σκοπό να καταγράψουν ταυτόχρονες πιθανές αλλαγές στη διάρκεια ζωής χιλιάδων ανθρώπων. 

Τίποτα από αυτά, όμως, δεν έχει εμποδίσει εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ιατρικών ή παραϊατρικών υπηρεσιών να πωλούν αυτά τα τεστ. Μαζί με αυτά εμπορεύονται εξατομικευμένες συστάσεις για την υγεία και τον τρόπο ζωής, αλλά και συμπληρώματα διατροφής που υπόσχονται ότι θα ανατρέψουν τη βιολογική μας ηλικία. 

Δίνοντας νέα τροπή σε παλαιότερες πληροφορίες 

Τα επιγενετικά ρολόγια δεν είναι τα μόνα προϊόντα στην αγορά που υπόσχονται να μετρήσουν τη βιολογική ηλικία. Ορισμένες εταιρείες προσφέρουν μια σειρά από συμβατικές εξετάσεις αίματος που μπορείτε να κάνετε σε κάθε διαγνωστικό κέντρο, όπως η χοληστερόλη, η αιμοσφαιρίνη και ο διαβήτης. Λένε ότι επειδή πολλοί από αυτούς τους αριθμούς αυξάνονται καθώς μεγαλώνουμε, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατο για τη βιολογική ηλικία ενός ατόμου. Για παράδειγμα, αν είστε 45 ετών, αλλά τα επίπεδα χοληστερόλης σας μοιάζουν περισσότερο με του μέσου όρου των 50, τα αποτελέσματα της εξέτασης λένε ότι η βιολογική σας ηλικία είναι μεγαλύτερη από την πραγματική.

Το κατά πόσον οι εξετάσεις των δεικτών του αίματος παρακολουθούν πραγματικά τη βιολογική μας ηλικία σε αντίθεση με τη γενικότερη κατάσταση της υγείας μας είναι ένα σοβαρό αντικείμενο συζήτησης. Όμως, το πλεονέκτημα της εξέτασης είναι ότι μετρά παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν μέσω φαρμακευτικής αγωγής ή αλλαγών στον τρόπο ζωής. Αντίθετα, η επιγενετική ηλικία μοιάζει προς το παρόν περισσότερο σ’ ένα «μαύρο κουτί». 

«Η επέκταση της πρόσβασης και η συχνότερη χρήση εξετάσεων για τη βελτιστοποίηση της υγεία φαίνεται λογική», δήλωσε ο Δρ. Poganik, προσθέτοντας ότι, «κάθε ισχυρισμός για ακριβή εξατομικευμένο προσδιορισμό της βιολογικής μας ηλικίας θα πρέπει να προσεγγίζεται με προσοχή».