SOS: Οι υπέρ- επεξεργασμένες τροφές «δίνουν» καρκίνους - Πως θα τις καταλάβετε

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του στόματος, του λαιμού και του οισοφάγου και η παχυσαρκία μπορεί να μην είναι ο μόνος παράγοντας σύνδεσης των τροφίμων αυτών με τον καρκίνο, όπως διαπιστώνει διεθνής έρευνα, με επικεφαλής την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο. Η έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό «European Journal of Nutrition».

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι βιομηχανικά σκευάσματα που παρασκευάζονται με πολύπλοκο τρόπο χρησιμοποιώντας συστατικά που δεν βρίσκονται συνήθως στην κουζίνα, όπως μαλτοδεξτρίνη, υδρογονωμένα έλαια και τροποποιημένα άμυλα, και καλλυντικά πρόσθετα, όπως γαλακτωματοποιητές, αρωματικές ουσίες, χρωστικές και τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Είναι συνήθως φθηνά, ιδιαίτερα εύγευστα και ευρέως διαθέσιμα, έτοιμα προς κατανάλωση. Ως αποτέλεσμα, συχνά αντικαθιστούν πιο θρεπτικά, μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα στη διατροφή.

Αρκετές μελέτες έχουν εντοπίσει συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης UPF και του καρκίνου. Καθώς πολλά από τα τρόφιμα αυτά έχουν ανθυγιεινό διατροφικό προφίλ, οι επιστήμονες στη συγκεκριμένη έρευνα προσπάθησαν να διαπιστώσουν αν η συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης UPF και των καρκίνων κεφαλής, λαιμού και οισοφάγου θα μπορούσε να εξηγηθεί από την αύξηση του σωματικού λίπους.

Στην έρευνα αναλύθηκαν δεδομένα διατροφής και τρόπου ζωής για 450.111 ενήλικες που παρακολουθήθηκαν για περίπου 14 χρόνια. Οι αναλύσεις κατέδειξαν ότι η κατανάλωση 10% περισσότερων UPF συνδέεται με 23% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνων κεφαλής και λαιμού και 24% υψηλότερο κίνδυνο αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου. Το αυξημένο σωματικό λίπος εξηγούσε μόνο ένα μικρό ποσοστό της στατιστικής συσχέτισης μεταξύ της κατανάλωσης των τροφίμων αυτών και του κινδύνου εμφάνισης των συγκεκριμένων καρκίνων.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι άλλοι μηχανισμοί θα μπορούσαν να εξηγήσουν τη συσχέτιση, όπως τα πρόσθετα, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτωματοποιητών και των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών, καθώς και οι μολυσματικές ουσίες από τη συσκευασία των τροφίμων και τη διαδικασία παρασκευής. Πάντως, τονίζουν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για τον εντοπισμό των άλλων μηχανισμών που μπορεί να εξηγούν τις σχέσεις που παρατηρήθηκαν.

Πως θα καταλάβετε εάν οι τροφές είναι υπερεπεξεργασμένες

Το μεγαλύτερο μέρος του φαγητού που τρώμε έχει υποστεί επεξεργασία, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, από μόνο του — δεν κάνουν όλες οι διαδικασίες τα τρόφιμα πιο ανθυγιεινά. Για παράδειγμα, το γάλα παστεριώνεται για να σκοτώσει δυνητικά επικίνδυνα μικρόβια.

Τα υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα  όμως πάνε ένα βήμα παραπέρα. Οι κατασκευαστές τα δημιουργούν από ενώσεις που εξάγονται από άλλα τρόφιμα, όπως άμυλα, σάκχαρα και λίπη. Οι κατασκευαστές τροφίμων τείνουν επίσης να προσθέτουν άλλα συστατικά όπως σταθεροποιητές, τεχνητά χρώματα, αρωματικές ύλες και συντηρητικά.

Μερικές τέτοιες ουσίες είναι: καζεΐνη, λακτόζη, ορός γάλακτος και γλουτένη, υδρογονωμένα ή διεστεροποιημένα έλαια, υδρολυμένες πρωτεΐνες, απομονωμένη πρωτεΐνη σόγιας, μαλτοδεξτρίνη, ιμβερτοποιημένο σάκχαρο και σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη.

Επίσης, βαφές και άλλα χρώματα, σταθεροποιητές χρώματος, ενισχυτικά γεύσης, γλυκαντικά χωρίς ζάχαρη και βοηθήματα επεξεργασίας όπως ανθρακικά, συσφιγκτικά, διογκωτικά και αντιδιογκωτικά, αποαφριστικά, αντιπηκτικά και υαλοπίνακες, γαλακτωματοποιητές, δεσμευτικά και υγροσκοπικά.

Με λίγα λόγια εάν η ετικέτα αναφέρει πολλά συστατικά και δεν αναγνωρίζετε τα περισσότερα από τα ονόματα, πιθανότατα το τρόφιμο είναι εξαιρετικά επεξεργασμένο.

Ποιες τροφές μπορεί να είναι υπερ-επεξεργασμένες

• τα ανθρακούχα ποτά
• τα συσκευασμένα σνακ, γλυκά ή αλμυρά
• το παγωτό
• οι σοκολάτες
• οι καραμέλες
• τα συσκευασμένα ψωμιά
• οι μαργαρίνες και τα αλείμματα
• τα συσκευασμένα μπισκότα, τα αρτοσκευάσματα, τα κέικ και τα μείγματα για κέικ
• τα δημητριακά πρωινού, οι μπάρες ενέργειας
• τα ροφήματα ενέργειας, τα ροφήματα γάλακτος, τα γιαούρτια με φρούτα, τα ροφήματα με φρούτα, τα σοκολατούχα ροφήματα
• οι «στιγμιαίες» σάλτσες
• το βρεφικό γάλα σε σκόνη
• τα υποκατάστατα γευμάτων σε σκόνη
• πολλά προψημένα προϊόντα που χρειάζονται μόνο ζέσταμα (πίτες, πίτσες, γεύματα με ζυμαρικά, nuggets πουλερικών και ψαριών, λουκάνικα, μπιφτέκια, χοτ ντογκ)