Μπορεί η λήψη αντιβίωσης να σταματήσει τον βήχα; - Τι δείχνει νέα έρευνα

«Άχρηστα» φαίνεται ότι είναι τα αντιβιοτικά ως προς την αντιμετώπιση ή τη μείωση του βήχα, ακόμη και αν ο ασθενής πάσχει από βακτηριακή λοίμωξη του αναπνευστικού. Αυτό τουλάχιστον αποκάλυψε μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν και συναδέλφους τους από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια και το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στο Μάντισον. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό «Journal of General Internal Medicine».

Στην πραγματικότητα, τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι η λήψη αντιβιοτικού συσχετίστηκε με μια μικρή, αλλά σημαντική αύξηση στη διάρκεια του βήχα συνολικά, σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν έλαβαν αντιβιοτικό. Ακόμη και για εκείνους τους ασθενείς με επιβεβαιωμένη βακτηριακή λοίμωξη, ο χρόνος μέχρι την ίαση ήταν ο ίδιος, ανεξάρτητα από το αν οι ασθενείς έλαβαν αντιβιοτικό ή όχι.

Οι συγγραφείς λένε ότι τα αποτελέσματα της μελέτης με τίτλο «Enhancing Antibiotic Stewardship in Primary Care», η οποία είναι η μεγαλύτερη μελέτη παρατήρησης μέχρι σήμερα για τις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος σε χώρους πρωτοβάθμιας και επείγουσας περίθαλψης των ΗΠΑ, αποτελούν ακόμη μια ένδειξη ότι οι κλινικοί γιατροί πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί σχετικά με χρήση αντιβιοτικών.

Δεδομένα από ενήλικες ηλικίας 18 έως 75 ετών

Για να αξιολογηθεί η σχέση μεταξύ της συνταγογράφησης αντιβιοτικών και της διάρκειας και της σοβαρότητας του οξύ βήχα - η πιο κοινή αιτία που οδηγεί τους ασθενείς στο γιατρό - ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Georgetown στην Ουάσιγκτον, το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια και το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν συνέλεξαν δεδομένα από ενήλικες ηλικίας 18 έως 75 ετών που ανέφεραν βήχα σε κλινικές πρωτοβάθμιας και επείγουσας φροντίδας.

Από τον Ιούνιο του 2019 έως τον Απρίλιο του 2023, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα για τα δημογραφικά στοιχεία των ασθενών, την παρουσία και τη σοβαρότητα των αναπνευστικών συμπτωμάτων τους, εξέτασαν δείγματα επιχρίσματος ασθενών για 48 αναπνευστικούς παθογόνους ιούς και κατέγραψαν τυχόν φάρμακα που συνταγογραφήθηκαν.

Καμία θετική επίδραση

Συνολικά 718 ασθενείς με οξεία λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος εντάχθηκαν στη μελέτη. Το 75% των ασθενών είχαν άσχημο βήχα. Η μέση διάρκεια του βήχα ήταν 5,1 ημέρες.

Το 29% των ασθενών έλαβε τουλάχιστον ένα αντιβιοτικό, ενώ το 7,1% έλαβε έναν αντιικό παράγοντα. Τα αντιβιοτικά που συνταγογραφήθηκαν πιο συχνά ήταν αμοξυκιλλίνη κλαβουλανική, αζιθρομυκίνη, δοξυκυκλίνη και αμοξυκιλλίνη.

Ενώ οι ασθενείς περίμεναν ότι η διάρκεια του βήχα θα μειωνόταν κατά 4 ημέρες εάν λάμβαναν αντιβιοτικό, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τελικά είχαν βήχα για μιάμιση μέρα περισσότερο από εκείνους που δεν τους είχε συνταγογραφηθεί αντιβιοτικό. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι οι ασθενείς που είναι πιο πιθανό να λάβουν αντιβιοτικό είχαν πιο σοβαρή νόσο. Ωστόσο, για τους 40 ασθενείς στους οποίους ανιχνεύθηκε παθογόνος μικροοργανισμός, η διάρκεια του βήχα ήταν η ίδια (17,3 έναντι 17,4 ημέρες) ανεξάρτητα από το αν είχε συνταγογραφηθεί αντιβιοτικό ή όχι.

«Εύκολη» χορήγηση από τους γιατρούς

«Οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος τείνουν να έχουν την πιθανότητα να είναι πιο επικίνδυνες, καθώς περίπου 3% έως 5% των ασθενών έχουν πνευμονία. Αλλά δεν έχουν όλοι εύκολη πρόσβαση κατά την αρχική επίσκεψη σε ακτινογραφία, γεγονός που μπορεί να είναι ο λόγος που οι κλινικοί γιατροί εξακολουθούν να χορηγούν αντιβιοτικά χωρίς να υπάρχουν άλλες ενδείξεις βακτηριακής λοίμωξης.

Επιπλέον, οι ασθενείς έχουν συνηθίσει να περιμένουν αντιβιοτικά για τον βήχα, ακόμη και αν δεν βοηθούν», επισημαίνει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής Οικογενειακής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Georgetown, Νταν Μερενστάιν.

Οι συνέπειες της κατάχρησης αντιβιοτικών

Η κατάχρηση αντιβιοτικών μπορεί να οδηγήσει σε ζάλη, ναυτία, διάρροια και εξάνθημα ενώ «καραδοκεί» και ένα ποσοστό της τάξεως του 4% σοβαρών παρενεργειών όπως η αναφυλαξία που αποτελεί επικίνδυνη για τη ζωή αλλεργική αντίδραση, το σύνδρομο Stevens-Johnson (σπάνια, σοβαρή διαταραχή του δέρματος και των βλεννογόνων) και η διάρροια που οφείλεται στο βακτήριο C. difficile.

Και βέβαια ένας πολύ σημαντικός φόβος που συνδέεται με την κατάχρηση αντιβιοτικών είναι η εμφάνιση ανθεκτικότητας των βακτηρίων εναντίον τους. Είναι χαρακτηριστική ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η οποία εξεδόθη στις 4 Απριλίου 2024 και η οποία ανέφερε ότι «η ανεξέλεγκτη μικροβιακή αντοχή εξαιτίας της κατάχρησης αντιβιοτικών αναμένεται να μειώσει το προσδόκιμο ζωής και να οδηγήσει σε πρωτοφανείς δαπάνες υγείας και οικονομικές απώλειες».

Ο καθηγητής Μερενστάιν σημείωσε ότι είναι γνωστό πως ο βήχας μπορεί να είναι ένδειξη σοβαρού προβλήματος υγείας. «Αποτελεί την πιο κοινή αιτία για επίσκεψη σε γιατρούς και νοσοκομεία εξαιτίας λοίμωξης.

Τα συμπτώματα σοβαρού βήχα και το πώς πρέπει να θεραπεύονται οφείλουν να μελετηθούν περαιτέρω, πιθανώς στο πλαίσιο τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής καθώς η μελέτη μας ήταν μελέτη παρατήρησης και δεν έχουν υπάρξει τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές σχετικά με το ζήτημα από το 2012» κατέληξε.