Μπάιντεν για Γάζα: Συμφωνία για εκεχειρία, ομήρους - Τι προηγήθηκε στις διαπραγματεύσεις

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ και η Χαμάς κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης των ομήρων, με την οποία θα τερματιστούν οι συγκρούσεις στη Γάζα και θα αυξηθεί η ανθρωπιστική βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους αμάχους.

«Σήμερα, έπειτα από πολλούς μήνες εντατικής διπλωματίας εκ μέρους των ΗΠΑ, μαζί με την Αίγυπτο και το Κατάρ, το Ισραήλ και η Χαμάς κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και για τους ομήρους. Με τη συμφωνία αυτή θα σταματήσουν οι μάχες στη Γάζα, θα αυξηθεί η άκρως αναγκαία ανθρωπιστική βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους αμάχους και θα επανενωθούν οι όμηροι με τις οικογένειές τους, έπειτα από περισσότερους από 15 μήνες σε αιχμαλωσία», ανέφερε στην ανακοίνωσή του.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, οι Αμερικανοί όμηροι θα απελευθερωθούν στην πρώτη φάση εφαρμογής της συμφωνίας. Οι Παλαιστίνιοι εκτοπισμένοι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στις γειτονιές τους, σε όλες τις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας. Ο Μπάιντεν επιβεβαίωσε επίσης ότι το Ισραήλ θα διαπραγματευτεί την εφαρμογή της δεύτερης φάσης μέσα στις επόμενες έξι εβδομάδες. Με βάση το σχέδιο, η κατάπαυση του πυρός θα συνεχιστεί για όσο διάστημα συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις.

Εκκρεμούν κάποια ζητήματα

Το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε απόψε ότι απομένουν ακόμη να «επιλυθούν» κάποια ζητήματα στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη Χαμάς, εκφράζοντας την ελπίδα να υπάρξει θετική κατάληξη «απόψε». «Πολλά ζητήματα απομένουν να επιλυθούν στη συμφωνία αυτή και ελπίζουμε ότι οι λεπτομέρειες θα οριστικοποιηθούν απόψε», ανέφερε στην ανακοίνωσή του το πρωθυπουργικό γραφείο.

Νωρίτερα, μια πηγή προσκείμενη στις συνομιλίες στην Ντόχα ανέφερε ότι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία, ενώ και ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τη συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων. 

Σύμφωνα με την ισραηλινή ανακοίνωση, «απέναντι στη σταθερή θέση του πρωθυπουργού Νετανιάχου, η Χαμάς υπαναχώρησε την τελευταία στιγμή στο αίτημά της να τροποποιηθεί η ανάπτυξη των (ισραηλινών) δυνάμεων κατά μήκος του διαδρόμου της Φιλαδέλφειας», της ουδέτερης ζώνης εντός της Λωρίδας της Γάζας, κατά μήκος των συνόρων με την Αίγυπτο.

Το αν ο ισραηλινός στρατός θα έχει ή όχι τον έλεγχο αυτής της ζώνης ήταν ένα από τα σημεία τριβής στις διαπραγματεύσεις. Προκειμένου να τεθεί σε ισχύ, η συμφωνία θα πρέπει να επικυρωθεί δια ψηφοφορίας από την ισραηλινή κυβέρνηση.

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς περιλαμβάνει την κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας για έξι εβδομάδες, κατά την οποία οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποσυρθούν σταδιακά από τις κεντρικές περιοχές του θύλακα και οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι θα επιστρέψουν στη βόρεια Γάζα, σύμφωνα με έναν Αμερικανό αξιωματούχο που ενημερώθηκε για τις λεπτομέρειές της.

Σε αυτήν την πρώτη φάση θα απελευθερώνονται τουλάχιστον τρεις όμηροι κάθε εβδομάδα και συνολικά θα απελευθερωθούν 33, στους οποίους περιλαμβάνονται όλες οι γυναίκες (και εκείνες που υπηρετούν στον ισραηλινό στρατό), τα παιδιά και οι άνδρες άνω των 50 ετών.

Η Χαμάς θα αφήσει αρχικά ελεύθερες τις γυναίκες και τους νέους κάτω των 19 ετών και θα ακολουθήσουν οι άνδρες άνω των 50.

Πρώτα θα απελευθερωθούν οι όμηροι που είναι ακόμη εν ζωή και στη συνέχεια θα παραδοθούν τα λείψανα των υπολοίπων.

Παράλληλα, το Ισραήλ θα απελευθερώνει 30 Παλαιστίνιους κρατουμένους για κάθε πολίτη όμηρο και 50 για κάθε στρατιωτίνα. Μέχρι το τέλος της πρώτης φάσης, το Ισραήλ θα απελευθερώσει επίσης όλες τις Παλαιστίνιες και τους ανήλικους κάτω των 19 ετών που κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές μετά την 7η Οκτωβρίου 2023.

Ο συνολικός αριθμός των Παλαιστινίων που θα απελευθερωθούν θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των ομήρων που θα αφήσει η Χαμάς. Μπορεί να κυμαίνεται από 990 έως και 1.650.

Η συμφωνία προβλέπει επίσης ότι καθημερινά θα εισέρχονται στη Λωρίδα της Γάζας 600 φορτηγά που θα μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια. Τα 50 από αυτά θα εφοδιάζουν τον θύλακα με καύσιμα και τα 300 θα κατευθύνονται στις βόρειες περιοχές της Λωρίδας.

Την εφαρμογή της συμφωνίας θα εγγυηθούν το Κατάρ, η Αίγυπτος και οι ΗΠΑ.

Οι διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη φάση της συμφωνίας θα ξεκινήσουν κατά τη 16η ημέρα της πρώτης φάσης και αναμένεται ότι θα περιλαμβάνουν την απελευθέρωση όλων των υπολοίπων ομήρων (περιλαμβάνονται και οι Ισραηλινοί στρατιώτες), τη μόνιμη κατάπαυση του πυρός και την πλήρη αποχώρηση του ισραηλινού στρατού.

Η τρίτη φάση θα περιλαμβάνει την επιστροφή όλων των νεκρών ομήρων και την έναρξη της ανοικοδόμησης της Γάζας, με την επίβλεψη της Αιγύπτου, του Κατάρ και των Ηνωμένων Εθνών.

Ο «καταλύτης» Τραμπ και η ανάρτηση στο Truth

Καθώς πλησίαζε η ορκωμοσία του, ο Τραμπ επανέλαβε το αίτημά του να γίνει γρήγορα μια συμφωνία, προειδοποιώντας επανειλημμένα ότι θα υπάρξει «κόλαση για να πληρωθεί» εάν δεν απελευθερωθούν οι όμηροι. Ο απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ συνεργάστηκε με την ομάδα του προέδρου Τζο Μπάιντεν για να ωθήσει τη συμφωνία πέρα ​​από τη γραμμή.
Στο Ισραήλ, η επιστροφή των ομήρων μπορεί να αμβλύνει μερικώς τη δημόσια οργή εναντίον του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και της δεξιάς κυβέρνησής του για την αποτυχία ασφαλείας της 7ης Οκτωβρίου που οδήγησε στην πιο θανατηφόρα μέρα στην ιστορία της χώρας.

Η σύγκρουση εξαπλώθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή, με υποστηριζόμενους από το Ιράν πληρεξούσιους στον Λίβανο, το Ιράκ και την Υεμένη να επιτίθενται στο Ισραήλ σε ένδειξη αλληλεγγύης με τους Παλαιστίνιους. Η συμφωνία έρχεται αφότου το Ισραήλ σκότωσε τους κορυφαίους ηγέτες της Χαμάς και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου σε δολοφονίες που του έδωσαν το πάνω χέρι.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ θέλησε να εκθειάσει τις ενέργειές του για την επίτευξη της συμφωνίας εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς με αναρτήσεις του στο Truth Social. 

Τι προηγήθηκε

Οι διαπραγματευτές του Ισραήλ και της Χαμάς στο Κατάρ, σύμφωνα με το Reuters, βρίσκονταν κοντά στη σύναψη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός. Μάλιστα, το Υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ πρόκειται να δώσει συνέντευξη Τύπου στη Ντόχα. Σύμφωνα με το σχέδιο, το Ισραήλ θα ανακτήσει περίπου 100 εναπομείναντες ομήρους και νεκρά σώματα ομήρων. Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης μια σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από την κεντρική Γάζα.

Η Χαμάς είχε δώσει προφορική έγκριση στην πρόταση κατάπαυσης του πυρός και επιστροφής ομήρων υπό διαπραγμάτευση στο Κατάρ και περίμενε περισσότερες πληροφορίες για να δώσει την τελική γραπτή έγκριση, δήλωσε στο Reuters Παλαιστίνιος αξιωματούχος, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί.

Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει ότι η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ την ερχόμενη εβδομάδα. Μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ ελπίζει ότι οι όμηροι θα αρχίσουν να επιστρέφουν σταδιακά στα σπίτια τους. «Περιμένουμε. Είναι κρίσιμες ώρες. Ελπίζουμε ότι θα δούμε τους ομήρους να αρχίζουν να επιστρέφουν από την επόμενη εβδομάδα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Γκίντεον Σάαρ στην ιταλική τηλεόραση RAI.

Ένας αξιωματούχος της Χαμάς που αρνήθηκε να κατονομαστεί είπε ότι η οργάνωση δεν έχει δώσει ακόμη γραπτή απάντηση στην πρόταση. Ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ δήλωσε ότι θα δώσει συνέντευξη Τύπου στη Ντόχα, όπου πραγματοποιήθηκαν οι συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Δεν είπε τι ώρα θα ξεκινήσει. Νωρίτερα, ένας Ισραηλινός αξιωματούχος είπε ότι η Χαμάς είχε συμφωνήσει με την πρόταση που συμμερίζονται οι διαπραγματευτές του Κατάρ. Το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε λίγο αργότερα ότι η Χαμάς δεν έχει δώσει ακόμη απάντηση.

Προηγούμενες προσπάθειες κατάπαυσης του πυρός

Υπήρξε μόνο μία προηγούμενη κατάπαυση του πυρός από τη διασυνοριακή επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Μια επταήμερη παύση πραγματοποιήθηκε από το Κατάρ, η οποία ξεκίνησε στις 24 Νοεμβρίου 2023 και λήγει την 1η Δεκεμβρίου. Η προσωρινή κατάπαυση του πυρός απελευθέρωσε περίπου 100 Ισραηλινούς και άλλους ομήρους από τη Χαμάς, ενώ απελευθερώθηκαν 240 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι και κρατούμενοι. Το Ισραήλ επέτρεψε επίσης, εν συντομία, περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Όταν χάλασε, τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς αλληλοκατηγορήθηκαν ότι κατέστρεψαν τις διαπραγματεύσεις για την παράτασή της.

Τον Μάιο του 2024 η Χαμάς δήλωσε ότι συμφώνησε σε μια συμφωνία τριών φάσεων για κατάπαυση του πυρός και ανταλλαγή ομήρων για κρατουμένους με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών, του Κατάρ και της Αιγύπτου. Ωστόσο, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι η Χαμάς στην πραγματικότητα δεν αποδέχτηκε τη συμφωνία που προσφέρθηκε. Αντίθετα, ένας αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι η Χαμάς είχε απαντήσει μόνο σε προηγούμενη πρόταση με τις δικές της προτάσεις. Πολλά έχουν συμβεί από τότε, με τα γεγονότα να αφήνουν το Ισραήλ σε πολύ ισχυρότερη θέση.