Μιχάλης Μπλέτσας: Αρχές και πολίτες να βρίσκονται σε εγρήγορση για την αποφυγή κυβερνοεπιθέσεων

«Η κυβερνοασφάλεια είναι ομαδικό σπορ. Δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος και χρειάζεται όλοι να συμμετέχουν. Εγώ δεν γύρισα στην Ελλάδα για να γίνω "αυτοφωράκιας"»: με τη χαρακτηριστική αυτή φράση, ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας και ερευνητής στο ΜΙΤ Media Lab, Μιχάλης Μπλέτσας, έδωσε σήμερα, από τη Θεσσαλονίκη, το στίγμα της ανάγκης, όλοι οι πολίτες -και όχι μόνο οι Αρχές- να βρίσκονται σε εγρήγορση για την αποφυγή κυβερνοεπιθέσεων.

«Σε καμία περίπτωση δεν δίνουμε τα δεδομένα μας σε επικοινωνία που δεν την έχουμε ξεκινήσει εμείς. Οι τράπεζες δεν θα το ζητήσουν ποτέ. Κανένας φορέας δεν θα το ζητήσει ποτέ. Αν ακολουθήσουμε αυτόν τον βασικό κανόνα, το 90% των απατών εξαφανίζεται», τόνισε, ενώ αναφέρθηκε και σε ένα νέο είδος απάτης: οι πολίτες λαμβάνουν με συμβατικό ταχυδρομείο μια επιστολή σε έγχαρτη μορφή, στην οποία υπάρχει ένας QR code (γραμμωτός κώδικας δύο διαστάσεων), που όταν τον σκανάρουν, οδηγούνται σε μια διεύθυνση του Διαδικτύου, μέσω της οποίας επιχειρείται απόσπαση σημαντικών προσωπικών δεδομένων.

Πραγματικός κόσμος και κυβερνοχώρος

Μιλώντας σε εκδήλωση με τίτλο «Κυβερνοασφάλεια και Τεχνητή Νοημοσύνη», που πραγματοποιήθηκε στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ), ο κ. Μπλέτσας επισήμανε: «Ένα πρόβλημα είναι ότι έχουμε αυτόν τον τεχνητό διαχωρισμό μεταξύ του πραγματικού κόσμου και του κυβερνοχώρου. Χρειάζεται όλοι να καταλάβουν πως δεν υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός. Έχουμε μια μεγάλη οντότητα, που λέγεται κοινωνία, στην οποία φτιάχνουμε ένα ψηφιακό νευρικό σύστημα από πάνω. Επομένως, η παλιά αντίληψη που υπάρχει και σε μεγάλους οργανισμούς ότι δεν θα μολυνθούμε ποτέ, θα κλείσουμε τους κακούς απ' έξω με τοίχους, δεν ισχύει πια.

Πρέπει να μάθουμε να λειτουργούμε σε ένα περιβάλλον, που οι κακοί δεν έρχονται με τη φυσική μορφή, αλλά με την ηλεκτρονική. Η νοοτροπία είναι ίδια όμως. Επειδή δεν βλέπουμε τον κακό στον ψηφιακό κόσμο, λέμε δεν θα κλειδώσουμε την πόρτα (...) Ή ζητάμε από το κράτος να έρθει να κλειδώσει. Δεν είναι έτσι. Μόνοι μας πρέπει να την κλειδώνουμε (...) Δεν είναι δυνατόν κάθε φορά που γίνεται κάτι να φταίει η εθνική Αρχή (κυβερνοασφάλειας), επειδή όλοι οι υπόλοιποι δεν έκαναν τη δουλειά τους.

Εμείς (ως Αρχή) κανόνες βάζουμε και συμβουλές δίνουμε και βοηθάμε όπου μπορούμε. Είμαστε, όμως, μια πολύ μικρή υπηρεσία με ένα πολύ τεράστιο πεδίο εφαρμογής. Αν ο καθένας δεν θέλει να ασφαλίσει τα συστήματά του, δίνει τα προσωπικά του δεδομένα, ή δεν χρησιμοποιεί το δεύτερο βήμα ταυτοποίησης, πώς να υπάρξει κυβερνοασφάλεια» σημείωσε.

Μάλιστα, ο κ. Μπλέτσας αναφέρθηκε στην απροθυμία ακόμα και υπηρεσιών στον δημόσιο τομέα να εφαρμόσουν τον δεύτερο παράγοντα ταυτοποίησης, χωρίς τον οποίο -όπως χαρακτηριστικά είπε- είναι σαν να κυκλοφορεί κάποιος στον δρόμο με τα εσώρουχα.

Το χειρότερο ναρκωτικό του πλανήτη και οι αποφάσεις ζωής των 16άρηδων

Ο κ. Μπλέτσας σημείωσε ακόμα πως αυτή τη στιγμή η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας προσπαθεί να πείσει τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους να κόψουν πολλές επικοινωνίες, «οι οποίες είναι καραμπινάτα πλαστές», ώστε να μην φτάνει στον πολίτη ούτε ένα κακόβουλο SMS, μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τηλεφώνημα: «Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε καλός τρόπος για να το κόψεις αυτό. Τώρα υπάρχει. Υπάρχουν πρωτόκολλα, τα οποία πρέπει να εφαρμόσουν όλοι οι πάροχοι και ξεκινάμε πανευρωπαϊκή προσπάθεια στο συγκεκριμένο πεδίο», υπογράμμισε ο κ. Μπλέτσας, ο οποίος αναφέρθηκε και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λέγοντας ότι ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ (Meta) κατόρθωσε να χτίσει την τέλεια μηχανή χειραγώγησης και επηρεασμού συνειδήσεων, «το χειρότερο ναρκωτικό που έχει βγει ποτέ στον πλανήτη».

Είπε, μάλιστα, πως νιώθει και κάποιες τύψεις, γιατί συνεισέφερε και ο ίδιος στο να φτάσει το Ίντερνετ σε περισσότερα μέρη, όπου πιθανώς δεν θα πήγαινε ποτέ και περισσότεροι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για παράδειγμα, εξήγησε, μαζί με τον Νίκολας Νεγκροπόντε «έστησαν» το πρώτο ευρυζωνικό δίκτυο στην Ελλάδα στην Πάτρα, σε μια κίνηση που ο ίδιος χαρακτήρισε ως ...εγωιστική, αφού εκείνη την εποχή έκαναν διακοπές στην περιοχή και δεν άντεχαν να επικοινωνούν με ταχύτητες ...dial up.

Ερωτηθείς για το πώς πρέπει να αλλάξει το ελληνικό πανεπιστήμιο και γενικά η εκπαίδευση στην Ελλάδα, απάντησε: «Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε πλέον είναι όλο και πιο σύνθετα. Επομένως αυτή η εξειδίκευση που βλέπουμε στην Ελλάδα είναι τελείως προς λανθασμένη κατεύθυνση. Το να ξεχωρίζουμε τις ανθρωπιστικές σπουδές από τις άλλες επιστήμες τόσο νωρίς είναι η μεγάλη πληγή του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Και δυστυχώς είναι κάτι που δεν τολμάει να αγγίξει κανείς (...) Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο σε ένα κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα απ' το να ζητάς από ένα παιδί 16-17 χρονών ν' αποφασίσει τι θα κάνει στο υπόλοιπο της ζωής του.

Το αμερικανικό σύστημα είναι κακό συνολικά (...) καθώς συνδέει την εξέλιξη (των φοιτητών) με το πορτοφόλι των γονιών τους, αλλά σου επιτρέπει να αλλάξεις εντελώς πορεία, αν το επιθυμείς. Στο ελληνικό πανεπιστήμιο, ούτε μέσα στην ίδια σχολή δεν μπορείς να αλλάξεις τομέα, αν αποφασίσεις να κάνεις κάτι άλλο, επειδή αποφάσισες ότι σου ταιριάζει περισσότερο», υπογράμμισε.

Τι δεν μπορεί να κάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη

Σε ερώτημα ποια είναι η διαφορά του ανθρώπου από τη μηχανή, επισήμανε πως το λογισμικό της ανθρώπινης κοινωνίας είναι ο ανθρωπισμός, οι ανθρωπιστικές σπουδές. «Αυτό δεν μπορεί να το κάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη - AI. Και το λογισμικό σε όλα τα επίπεδα είναι πολύ πιο σημαντικό από το υλισμικό (hardware). Δυστυχώς, το λογισμικό που μας πάει μπροστά ως ανθρώπινες κοινωνίες, δεν το διδάσκουμε πολύ καλά. Το έχουμε ξεχάσει. Βγάζουμε μηχανικούς από τα πανεπιστήμια, οι οποίοι δεν σκέφτονται για τις συνέπειες των πράξεών τους, διότι τους λείπουν βασικές γνώσεις. Ναι, οι μηχανές θα γίνουν καλύτερες. Δεν θα γράψουν πρωτότυπο κώδικα, αλλά θα γράψουν το περισσότερο κώδικα από 'δω και εμπρός.

Τα σημαντικά κομμάτια του λογισμικού (της ανθρώπινης κοινωνίας) όμως, είτε είναι οι κανονισμοί που βγάζω εγώ τώρα για την Τεχνητή Νοημοσύνη είτε είναι οι νόμοι που θα βγάλουμε στη συνέχεια για τη λειτουργία της κοινωνίας, δεν θα τα γράψουν μηχανές, διότι θα είναι πρωτότυπα πράγματα (...) Οι μηχανές αυτή τη στιγμή αναμασούν ό,τι είχε δημιουργηθεί μέχρι τώρα από τον άνθρωπο. Αυτό θα πρέπει να το θυμόμαστε. Επομένως, θα πρέπει το εκπαιδευτικό σύστημα να δώσει έμφαση στις πραγματικά ανθρώπινες δεξιότητες και οι πραγματικά ανθρώπινες δεξιότητες είναι ακόμα πολύ μακριά από τις μηχανές -η ενσυναίσθηση, η δυνατότητα να συνεργαστείς και να επικοινωνήσεις» υπογράμμισε.

Όπως είπε, η ανθρωπότητα βασίζεται πολύ στις ωραίες ιστορίες, είτε αυτές αφορούν τις θρησκείες είτε το χρήμα. «Προσωπικά δεν έχω ακούσει ακόμα μια ωραία ιστορία ή ένα ωραίο ανέκδοτο που να έχει γραφτεί από την Τεχνητή Νοημοσύνη (...) Η πιο βασική και θεμελιώδης ανθρώπινη ιδιότητα είναι να λέμε ωραίες ιστορίες (...). Έτσι πάνε πάντα μπροστά τα πράγματα. Και αυτό δεν θα το κάνουν οι μηχανές» τόνισε.

Η Ελλάδα πάσχει στην εφαρμογή της νομοθεσίας

Αναφερόμενος, τέλος, στο έργο της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, ο κ. Μπλέτσας επισήμανε ότι «η βασική της δουλειά αυτή τη στιγμή είναι η ρυθμιστική» και πρόσθεσε ότι η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες επτά χώρες στην ΕΕ, που ενσωμάτωσαν τη νέα οδηγία NIS2 (σ.σ. η οποία θεσπίζει ενιαίο νομικό πλαίσιο για τη διατήρηση της κυβερνοασφάλειας σε 18 κρίσιμους τομείς σε ολόκληρη την ΕΕ).

«Από στιγμή σε στιγμή πρέπει να υπογραφεί και η Κοινή Υπουργική Απόφαση για τα τεχνικά μέτρα» γνωστοποίησε και συμπλήρωσε ότι, βάσει της προηγούμενης αντίστοιχης οδηγίας, οι εποπτευόμενοι φορείς της Αρχής ήταν περίπου 71, οι οποίοι έχουν αυξηθεί μέχρι στιγμής στους 400 και αναμένεται να φτάσουν στους 2000.

Στόχος της Αρχής, είπε, είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο συμμόρφωσης και όχι απλά ένας κανονισμός, γιατί η Ελλάδα συχνά πάσχει στην εφαρμογή της νομοθεσίας. «Η αγωνία μας είναι να δημιουργήσουμε ένα εφαρμόσιμο πλαίσιο» κατέληξε.

Χαιρετισμούς απηύθυναν ο πρύτανης του ΔΙΠΑΕ Σπύρος Αγγελόπουλος, ο βουλευτής Δημήτρης Κούβελας, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, η αντιδήμαρχος Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης, Έφη Θεοδωράκη και -εκ μέρους της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας- ο Θάνος Μπέγκας, ενώ στη συζήτηση με τον κ. Μπλέτσα μετείχαν ο καθηγητής Κωνσταντίνος Χειλάς και οι απόφοιτοι του ΔΙΠΑΕ Κυριάκος Σταυρίδης και Δημήτρης Γρένδας.