Μεγάλη προσοχή: Τα έχουμε όλοι σπίτι και κρύβουν αδιανόητους κινδύνους για την υγεία μας

Η εμπειρία με την CoVid-19 μας έδειξε ότι πρέπει να αλλάξουμε συνήθειες υγιεινής, όπως να μην φτερνιζόμαστε στις παλάμες μας, να μην πιάνουμε τα χερούλια των πορτών με γυμνά χέρια και να πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας.

Στον αντίποδα, μας κληροδότησε μια εμμονή με την καθαριότητα, και τα αντιμικροβιακά προϊόντα (λοσιόν, μαντηλάκια, σπρέι κ.λπ.) εισχώρησαν απότομα στην καθημερινότητά μας. Ενώ η χρήση τους υπόσχεται προστασία, κυρίως από βακτήρια και λιγότερο από ιούς, οι ειδικοί προειδοποιούν για πιθανούς κινδύνους από τη συστηματική χρήση τους.

Κάπου εδώ μπαίνει η έννοια του μικροβιώματος. Κάθε άνθρωπος φιλοξενεί περίπου 30 τρισεκατομμύρια βακτήρια που καλύπτουν εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες του σώματος, όπως το δέρμα, το έντερο, οι πνεύμονες κ.λπ. Αυτά τα οικοσυστήματα έχουν διαφορετικό ρόλο σε κάθε όργανο. Στο έντερο συμμετέχουν στην παραγωγή βιταμινών και χρήσιμων ουσιών, όπως νευροδιαβιβαστές, ενώ στο δέρμα και τους βλεννογόνους (τους ζωντανούς ιστούς που επενδύουν κοιλότητες, όπως η αναπνευστική) συμβάλλουν στην άμυνα από άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς. Ο λόγος που δεν νοσούμε κάθε φορά που κάποιο παθογόνο επιχειρεί να μπει στον οργανισμό μας είναι, εν μέρει, και το μικροβίωμα.

Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι που κρύβουν τα αντιμικροβιακά προϊόντα; Ας δούμε αναλυτικά:

Δημιουργία ανθεκτικών μικροβίων

Η επιβλαβής δράση των αντιμικροβιακών προϊόντων είναι διπλή. Αφενός, καταστρέφουν το επωφελές μικροβίωμα, αφετέρου, προκαλούν την επικράτηση βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Αυτό το φαινόμενο έχει μελετηθεί διεξοδικά σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα, όπου γίνεται εκτεταμένη χρήση αντιβιοτικών (τα νοσοκομειακά στελέχη μικροβίων είναι πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά), αλλά τελευταία απασχολεί τους επιστήμονες λόγω της γενικευμένης χρήσης τους.

Προκαλούν διασταυρούμενη ανθεκτικότητα

Διάφορες ουσίες που περιέχουν τα αντιμικροβιακά, και ειδικά η τρικλοζάνη, ευνοούν την ανάπτυξη διασταυρούμενης ανθεκτικότητας στα βακτήρια. Αυτό είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο ένα βακτήριο γίνεται ανθεκτικό σε πολλούς παράγοντες, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα συμβατικά αντιβιοτικά.

Επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα

Τα αντιμικροβιακά προϊόντα δεν μειώνουν απλώς την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να αντιμετωπίζει τα παθογόνα, αλλά προκαλούν αλλεργίες και άσθμα, ειδικά στα παιδιά. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση τέτοιων προϊόντων προκαλεί αλλεργική ρινίτιδα.

Προκαλούν ερεθισμούς και αναπνευστικά προβλήματα

Οι πτητικές ενώσεις που υπάρχουν στα αντιμικροβιακά προϊόντα προκαλούν ερεθισμούς στην αναπνευστική οδό και, κατά συνέπεια, αναπνευστικά προβλήματα. Αυτά τα συστατικά υπάρχουν και σε άλλα προϊόντα, όπως καθαριστικά, αλλά τα τελευταία δεν έρχονται σε άμεση επαφή με τα συστήματα του οργανισμού μας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ρυπαίνουν το περιβάλλον.

Προκαλούν χημική ρύπανση

Μπορεί να μην μας επηρεάζει άμεσα, αλλά ουσίες όπως η τρικλοζάνη μπορεί να επηρεάσουν την άγρια ζωή, και ειδικά τα υδάτινα οικοσυστήματα, αφού όλα τα απορρυπαντικά καταλήγουν εκεί.

Ποιες λύσεις υπάρχουν

Σε ατομικό επίπεδο, χρειάζεται όσο το δυνατόν λιγότερη χρήση τέτοιων προϊόντων. Το τακτικό πλύσιμο με σαπούνι και νερό επαρκεί για την πρόληψη της μετάδοσης των περισσότερων οργανισμών, και δεν χρειάζεται κάτι πιο ισχυρό. Σε κρατικό επίπεδο, η Ε.Ε. επιβάλλει τη χρήση ασφαλών χημικών συστατικών στα προϊόντα καθαρισμού, κάτι που ενισχύει τη δημόσια υγεία αλλά προστατεύει και το περιβάλλον.

Αν και τα αντιμικροβιακά προϊόντα θεωρούνται απαραίτητα για τη διατήρηση της υγιεινής και την πρόληψη της μετάδοσης ασθενειών, η χρήση τους ενέχει σημαντικούς κινδύνους. Η ανάπτυξη βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά και η αρνητική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία μέσω της αλλοίωσης της φυσικής μικροχλωρίδας είναι οι πιο σημαντικοί. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες των επιστημόνων, είναι καλό να επανεξετάσουμε τη χρήση τους για καθημερινές καθαριστικές εργασίες.