Καμπανάκι κινδύνου: Η ευρωπαϊκή αγορά πλημμυρίζει από μη ασφαλή προϊόντα

Στα μέσα Απριλίου 2025, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκάλυψε την ετήσια έκθεση του θρυλικού συστήματος Safety Gate – του αόρατου φρουρού που σκοπό έχει να εντοπίζει και να εξουδετερώνει τα πιο επικίνδυνα καταναλωτικά προϊόντα (εκτός τροφίμων) πριν αυτά πλησιάσουν στα χέρια μας. Τριάντα μία χώρες – τα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης, μαζί με Νορβηγία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και το Ηνωμένο Βασίλειο (Βόρεια Ιρλανδία) – συντονίζουν τις δυνάμεις τους σε αυτήν την αδυσώπητη μάχη κατά των αόρατων «θηρίων» της ασφάλειας.

Κάθε προειδοποίηση μέσα από το Safety Gate δεν είναι απλώς μια γραμμή σε πίνακα, είναι μια κραυγή συναγερμού ενάντια σε αντικείμενα που παραβιάζουν βάναυσα τις προδιαγραφές ασφαλείας της Ε.Ε. Κάθε μία μπορεί να κρύβει δεκάδες προϊόντα έτοιμα να απειλήσουν τη ζωή και την υγεία των καταναλωτών.

Ρεκόρ ανακλήσεων προϊόντων την τελευταία διετία

Το 2023, οι συναγερμοί ανήλθαν σε 3.412 – αύξηση 61% σε σχέση με το 2022 (2.117) – μια ψηφιακή καταιγίδα προειδοποιήσεων. Από αυτές, το 32% αφορούσε καλλυντικά, το 13% παιχνίδια, το 12% αυτοκίνητα, το 10% ηλεκτρικές συσκευές και το 8% ρούχα.

Το 2024, η ένταση κορυφώθηκε: 4.137 προειδοποιήσεις, σχεδόν διπλάσιες σε σύγκριση με το 2022. Το μερίδιο των καλλυντικών σκαρφάλωσε στο 36%, των παιχνιδιών στο 15%, των ηλεκτρικών συσκευών στο 10%, των αυτοκινήτων στο 9% και των χημικών προϊόντων στο 6%.

Αναιμική η Ελλάδα στις προειδοποιήσεις

Στην Ελλάδα, τα κοσμήματα έγιναν οι σιωπηλοί δολοφόνοι του 2023, ευθύνονται για το 75% των προειδοποιήσεων, ενώ τα καλλυντικά για το υπόλοιπο 25%. Ωστόσο, η φωνή της χώρας μας στην πλατφόρμα ήταν αναιμική: μόλις 9 αναφορές το 2023 και 4 το 2024.

Οι κίνδυνοι που έθεσαν σε δοκιμασία την ασφάλεια των πολιτών το 2023 μοιράζονται ως εξής:

• 51% χημικοί κίνδυνοι,
• 21% τραυματισμοί,
• 8% κίνδυνος πνιγμού για παιδιά,
• 8% περιβαλλοντικές επιπτώσεις,
• 6% ηλεκτροπληξία.

Το 2024, η εικόνα ελαφρώς μετατοπίστηκε:

• 49% χημικοί κίνδυνοι,
• 14% τραυματισμοί,
• 8% περιβαλλοντικές επιπτώσεις,
• 7% κίνδυνοι πνιγμού,
• 7% ηλεκτροπληξία.

Στην Ελλάδα, το απόλυτο σκοτάδι των κινδύνων οφειλόταν αποκλειστικά σε χημικά προϊόντα.

Ως απόρροια των προειδοποιήσεων, το 2024 εκδηλώθηκαν 4.279 επακόλουθες ενέργειες – από ανακλήσεις έως κατασχέσεις. Στη χώρα μας, έγιναν 275 τέτοιες ενέργειες, παρά τη μικρή συμμετοχή μας σε προειδοποιήσεις.

Οι ύπουλες προμήθειες αυτών των αθέατων κινδύνων προέρχονταν κατά:

• 40% από Κίνα και Χονγκ Κόνγκ,
• 24% από την Ε.Ε. (εκτός Ιταλίας),
• 16% από την Ιταλία,
• 12% από τρίτες χώρες,
• 8% από άγνωστη προέλευση.
  
  

Κι όμως, αυτά τα νούμερα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Οι αρχές αδυνατούν να ελέγξουν κάθε προϊόν που διασχίζει τα σύνορα, κρατώντας μυστήριο τον πραγματικό όγκο των επικίνδυνων ειδών. Πλέον, οι καταναλωτές έχουν στη διάθεσή τους την Πύλη για την Ασφάλεια των Καταναλωτών (Consumer Safety Gate) για να καταγγέλλουν και οι ίδιοι τα σκοτεινά αυτά ευρήματα.

Ο κ. Augustin Reyna, Γενικός Διευθυντής της BEUC – της πανίσχυρης Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Καταναλωτών – κρούει τον κώδωνα: «Οι ελεγκτικές αρχές χρειάζονται επειγόντως όχι μόνο περισσότερα κεφάλαια, τεχνικούς και προσωπικό, αλλά και ισχυρότερες νομικά κατοχυρωμένες εξουσίες. Ιδίως απέναντι στις διαδικτυακές πλατφόρμες, που εισάγουν ανενδοίαστα μη ασφαλή προϊόντα. Η Ε.Ε. πρέπει τώρα να αναλάβει δράση, καθιστώντας υπεύθυνες τις ηλεκτρονικές αγορές για ό,τι πωλείται στα εδάφη της, αν δεν υπάρχει οικονομικός υπεύθυνος εντός Ένωσης.

Οι οργανώσεις-μέλη της BEUC (όπως το ΚΕ.Π.ΚΑ.) έχουν επανειλημμένα επισημάνει αυτήν την «κρυφή απειλή» και απαιτούν αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας προστασίας καταναλωτών».