Η τραγική ιστορία της κοσμοπολίτικης Βηρυτού, της ομορφότερης πόλης της Ανατολής

Το «Παρίσι της Ανατολής» θα μπορούσε άνετα να ονομάζεται η καταραμένη πόλη. Η πανέμορφη Βηρυτός έχει περάσει, στη μακραίωνη ιστορία της, από σαράντα κύματα: πολέμους, κατακτητές, τεράστιες καταστροφές…

Όμως το σημαντικότερο χτύπημα στην ιστορική και πανέμορφη πόλη του Λιβάνου το έδωσαν οι μουλάδες: οι ακραίοι Ισλαμιστές ηγέτες που κρατούν ομήρους έναν ολόκληρο λαό, που έχουν επιβάλει τη σαρία σε μία κάποτε προοδευτική κοινωνία και που έχουν σπαταλήσει όλους τους πόρους για εξοπλισμούς με μοναδικό στόχο να εξαφανίσουν από τον παγκόσμιο χάρτη το Ισραήλ και τους Εβραίους.

Η ιστορία της πόλης χάνεται στους αιώνες (φαίνεται να υπάρχει εδώ και τουλάχιστον 5.000 χρόνια) δεδομένης της στρατηγικής της θέσης, ειδικά για τους αρχαίους χρόνους. Είναι το κεντρικό λιμάνι και η μεγαλύτερη πόλη του Λιβάνου με περίπου δύο εκατομμύρια κατοίκους. Βρέχεται από τη Μεσόγειο, είναι κάτω από τα βουνά του Λιβάνου και είναι έδρα πολλών διεθνών οργανισμών, μεταξύ τους της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τη Δυτική Ασία.

Η Βηρυτός καταστράφηκε πρώτη φορά το 140 προ Χριστού κατά τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ του σφετεριστή του θρόνου και στρατηγού Διοδότου Τρύφωνος και του Αντιόχου Ζ΄ Σιδήτη. Τεράστιες ήταν οι καταστροφές που υπέστη και από τον σεισμό που έγινε το 551 μετά Χριστόν. Εκτιμάται ότι το μέγεθος του σεισμού ήταν 7,2 Ρίχτερ, κατέστρεψε πολλά κτήρια στην πόλη και είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 30.000 άνθρωποι.

Αγαπημένος στόχος των κατακτητών

Λόγω της στρατηγικής της θέσης, η Βηρυτός κατακτήθηκε αμέτρητες φορές στην ιστορία της. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Βηρυτός ελεγχόταν από τους Δρούζους εμίρηδες και ένας εξ αυτών την οχύρωσε κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, όμως το 1763 η πόλη έπεσε ξανά στα χέρια των Οθωμανών κατακτητών.

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Βηρυτός ανέπτυξε στενούς εμπορικούς και πολιτικούς δεσμούς με τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, κυρίως τη Γαλλία. Τα ευρωπαϊκά συμφέροντα για το λιβανέζικο μετάξι και άλλα εξαγωγικά προϊόντα μετέτρεψαν την πόλη σε σημαντικό λιμάνι και εμπορικό κέντρο.

Ταυτόχρονα, άρχισε να μειώνεται η οθωμανική δύναμη στην περιοχή. Οι θρησκευτικές συγκρούσεις, τα κενά εξουσίας και οι αλλαγές στην πολιτική δυναμική της περιοχής κορυφώθηκαν με τη σύγκρουση του Λιβάνου του 1860. Τότε, η Βηρυτός έγινε προορισμός και για Χριστιανούς πρόσφυγες που διέφυγαν από τις χειρότερες περιοχές των μαχών στο όρος Λίβανος και στη Δαμασκό, αλλάζοντας τη θρησκευτική σύνθεση του πληθυσμού και δίνοντας ώθηση στη δημιουργία ενός κοσμοπολίτικου κόμβου και ένα τόπο που ευημερεί χάρη στο εμπόριο.

Ο 20ος αιώνας ήταν εξίσου ταραχώδης με το παρελθόν. Η Βηρυτός βίωσε τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, αλλά και την κρίση του 1958, ωστόσο στα ενδιάμεσα διαστήματα, η πόλη ευημερούσε κυρίως χάρη στο εμπόριο. Ενώ οι διαφορετικές εθνότητες και οι πληθυσμοί διαφόρων θρησκειών δημιούργησαν μία κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, που κέρδισε στην πόλη το προσωνύμιο «Παρίσι της Ανατολής».

Ο ρόλος της Χεζμπολάχ

Ο εμφύλιος πόλεμος που διεξήχθη σε τέσσερις φάσεις από το 1972 έως το 1990 σηματοδότησε την αρχή του τέλους της ευημερίας και, κυρίως, της ανεξιθρησκίας. Από αυτόν ξεπήδησε και η σιιτική οργάνωση, Χεζμπολάχ, που πολεμούσε το Ισραήλ, και παραμένει έως σήμερα παραμένει η πιο ισχυρή και οργανωμένη δύναμη του Λιβάνου.

Η οργάνωση αυτή χρηματοδοτήθηκε και εκπαιδεύτηκε από το επίσης σιιτικό Ιράν και τους σκληροπυρηνικούς Φρουρούς της Επανάστασης. Στην Τεχεράνη εκείνη την εποχή είχαν επίσης επικρατήσει οι μουλάδες, μετά τον Ισλαμική Επανάσταση που έκανε τη χώρα να επιστρέψει στο Μεσαίωνα…

Στη δημιουργία της Χεζμπολάχ συνέβαλε και η εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο για τη διασφάλιση των βόρειων συνόρων του από τις επιθέσεις. Το 1982, το Ισραήλ ξεκίνησε μία μεγάλης κλίμακας εισβολή στη χώρα σε απάντηση των επιθέσεων από μαχητές της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Γιασέρ Αραφάτ. Δέκα χρόνια πριν, το 1971 οι Παλαιστίνιοι της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης μετέφεραν στον Λίβανο το κεντρικό τους ορμητήριο, με αποτέλεσμα η χώρα να μπει στο στόχαστρο των Ισραηλινών.

Χαριστική βολή η έκρηξη στο λιμάνι το 2020

Όμως, αυτό που έδωσε τη χαριστική βολή στην ήδη παρηκμασμένη και φτωχή Βηρυτό, εξαιτίας της διαφθοράς και της κακής διαχείρισης των μουλάδων, ήταν η έκρηξη στο λιμάνι στις 4 Αυγούστου του 2020, που είχε ως συνέπεια να χάσουν τη ζωή τους δεκάδες άνθρωποι, να προκληθεί μία τεράστια οικολογική καταστροφή και να διαλυθεί και να αχρηστευθεί το μεγαλύτερο μέρος του λιμανιού, με τις ζημιές να μετρώνται σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια.

Εκείνη την εποχή, ο Λίβανος βρισκόταν ούτως ή άλλως σε τροχιά χρεοκοπίας, διανύοντας τη χειρότερη οικονομική κρίση από το 1990, όταν σταμάτησε τυπικά ο εμφύλιος πόλεμος. Με ΑΕΠ μόλις 56,6 δισεκατομμύρια δολάρια, το εξωτερικό χρέος της χώρας τότε ανερχόταν σε 92 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η όποια ανάπτυξη υπήρχε γρήγορα εξανεμίστηκε και η χώρα πήρε κυριολεκτικά την κάτω βόλτα.

Η εικόνα της Βηρυτού τα τελευταία χρόνια είναι κάτι παραπάνω από τραγική. Η Χεζμπολάχ ουσιαστικά κυβερνά τη χώρα ξοδεύοντας του πόρους σε εξοπλισμούς και ο λαός πεινάει.

Ταυτόχρονα, η διαμάχη της οργάνωσης – που είναι υποχείριο της Τεχεράνης – με το Ισραήλ έχει οδηγήσει σε ένα νέο πόλεμο, με το Τελ Αβίβ να σφυροκοπά ανελέητα τις τελευταίες ημέρες τη νότια Βηρυτό για να εξολοθρεύσει τη Χεζμπολάχ.

Όμως, μαζί με την τρομοκρατική οργάνωση, χάνονται αθώοι πολίτες που δεν έχουν καμία σχέση με τη σιιτική οργάνωση, ενώ καταστρέφονται και οι τελευταίοι πόροι για την επιβίωση του λαού.

Ταυτόχρονα, δημιουργεί ένα τεράστιο μεταναστευτικό κύμα που μεταφέρεται σε άλλες περιοχές του Λιβάνου, αλλά και σε γειτονικές χώρες, όπως η Συρία.

Δυστυχώς, αλλά αυτή τη φορά, η κατάσταση για την άλλοτε υπέροχη πόλη δείχνει να είναι πιο δύσκολη από ποτέ…