Η πανδημία της μπανάνας - Έρχεται το τέλος της παραγωγής της;

Κάθε χρόνο, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο τρώνε πάνω από 100 δισεκατομμύρια μπανάνες , οι περισσότερες από τις οποίες είναι ένα είδος που ονομάζεται Cavendish. Αλλά ίσως όχι για πολύ.

Όπως σημειώνει σε δημοσίευμά του το Business Insider μια μυκητιακή ασθένεια  απειλεί να εξαφανίσει τις μπανάνες Cavendish από το πρόσωπο της Γης. Μερικοί επιστήμονες τροποποιούν γενετικά τον καρπό ώστε να είναι πιο ανθεκτικός στις ασθένειες.

Αλλά η καλύτερη λύση στο πρόβλημα, υποστηρίζουν ορισμένοι, είναι οι αγρότες να αναθεωρήσουν πλήρως την παραγωγή μπανάνας και να σταματήσουν να καλλιεργούν μόνο μία ποικιλία φρούτων συνολικά.

Γιατί οι μπανάνες Cavendish κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά

Υπάρχουν πάνω από 1.000 ποικιλίες μπανανών, αλλά περίπου το 47% που τρώνε οι άνθρωποι είναι μπανάνες Cavendish (Musa acuminata).

Η εν λόγω ποικιλία κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά μπανάνας για διάφορους λόγους. Πρώτον, είναι ανθεκτική σε μερικές από τις κύριες ασθένειες που σκοτώνουν την μπανάνα. Δεύτερον, έχει μεγάλη διάρκεια ζωής και τρίτον, οι αγρότες μπορούν συνήθως να καλλιεργήσουν περισσότερες μπανάνες Cavendish από άλλες ποικιλίες στην ίδια έκταση γης.

«Για όλους αυτούς τους λόγους, ο Κάβεντις γίνεται ένα πολύ πρακτικό προϊόν», είπε στο Insider ο δημοσιογράφος Νταν Κόπελ, συγγραφέας του βιβλίου «Μπανάνα: Η μοίρα του φρούτου που άλλαξε τον κόσμο».

Αλλά η ποικιλία Cavendish απειλείται από έναν μύκητα που μολύνει το φυτό. Η λοίμωξη ονομάζεται Νόσος του Παναμά (Φουζάριο μαρασμό) τροπική φυλή 4.

Η μόλυνση με TR4 ξεκινά από τις ρίζες της μπανανιάς και στη συνέχεια εξαπλώνεται, με αποτέλεσμα να απενεργοποιείται η ικανότητα του φυτού να απορροφά νερό ή να διεξάγει φωτοσύνθεση. Τελικά, το δέντρο πεθαίνει ως αποτέλεσμα.

Η ασθένεια του Παναμά είναι ένας κατά συρροή δολοφόνος της μπανάνας

Αυτό που συμβαίνει με τις μπανάνες Cavendish έχει συμβεί στο παρελθόν σε μια άλλη δημοφιλή ποικιλία μπανάνας που ονομάζεται Gros Michel.

Η Gros Michel ήταν η «κύρια εξαγωγή μπανάνας το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα», είπε στο Insider ο Τζέιμς Ντέιλ, καθηγητής και επικεφαλής του προγράμματος βιοτεχνολογίας της μπανάνας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ.

Αλλά ένας προκάτοχος του TR4, που ονομάζεται τροπική φυλή 1, άρχισε να μολύνει τις μπανάνες το 1876. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, είχε αποδεκατίσει εντελώς τις φάρμες Gros Michel, αναγκάζοντας τους παραγωγούς μπανάνας σε όλο τον κόσμο να αναζητήσουν μια νέα ποικιλία.

Τα επόμενα χρόνια, «η Cavendish έγινε η κορυφαία εξαγωγική μπανάνα αντικαθιστώντας την Gros Michel επειδή είχε ανοσία στο TR1», πρόσθεσε ο Dale.

Το 1997, οι επιστήμονες εντόπισαν ένα νέο στέλεχος (TR4) κοντά στο Ντάργουιν της Αυστραλίας, που μόλυνε τον Κάβεντις. Μέχρι το 2015, είχε εξαπλωθεί στις φάρμες μπανάνας στο Κουίνσλαντ, τη μεγαλύτερη πολιτεία παραγωγής μπανάνας στην Αυστραλία.

"Από τότε εξαπλώθηκε στην Ινδία και την Κίνα, τους μεγαλύτερους παραγωγούς μπανανών στον κόσμο. Έχει επίσης εξαπλωθεί στη Μέση Ανατολή και την Αφρική και πολύ πρόσφατα βρέθηκε στη Νότια Αμερική", είπε ο Dale στο Insider.

Πώς οι επιστήμονες προσπαθούν να σώσουν την ποικιλία

Μερικοί φυτοπαθολόγοι δεν πιστεύουν ότι η μπανάνα Cavendish θα έχει την ίδια μοίρα με τον Gros Michel. «Η ασθένεια κινείται αργά, επομένως έχουμε τουλάχιστον μια δεκαετία πριν ο αντίκτυπος είναι δραστικός», είπε ο Dale.

Κάποιοι επιστήμονες έχουν αναπτύξει ένα γενετικά τροποποιημένο Cavendish που ονομάζεται QCAV-4, το οποίο είπαν ότι είναι πολύ ανθεκτικό στο TR4.

Μια άλλη ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ διερευνά τον εμβολιασμό ως πιθανή λύση. Το μόσχευμα ιστού από ένα φυτό σε άλλο μπορεί να αλλάξει ορισμένα χαρακτηριστικά αυτού του φυτού, όπως το να το κάνει πιο ανθεκτικό στις ασθένειες, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.

Μια άλλη ομάδα στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Μπανάνας της Ταϊβάν επιχειρεί μια μορφή φυσικής επιλογής. Η ομάδα παίρνει σπορόφυτα Cavendish και τα εκθέτει στο TR4. Το μικρό μέρος των σπορόφυτων που είναι το καλύτερο στη συνέχεια πηγαίνει σε πρόσθετα πειράματα για να βοηθήσει τελικά το Cavendish να εξελιχθεί ώστε να γίνει ανθεκτικό στο TR4, χωρίς γενετική τροποποίηση.

«Θα έλεγα με βεβαιότητα ότι θα υπάρξει λύση πριν επηρεαστεί σοβαρά η εξαγωγική αγορά του Cavendish», πρόσθεσε ο Dale.

Αλλά ορισμένοι ειδικοί στην μπανάνα υποστηρίζουν ότι τέτοιες λύσεις δεν θα λειτουργήσουν μακροπρόθεσμα.

Δεν υπάρχει ενιαία λύση στο πρόβλημα

«Είναι αλήθεια ότι υπάρχει κάποια αντίσταση, αλλά θα έλεγα αυτή τη στιγμή, κανείς δεν είναι καν κοντά στο να λύσει το πρόβλημα», είπε ο Koeppel στο Insider, προσθέτοντας: «Η απάντηση θα είναι το τέλος της μονοκαλλιέργειας. Η απάντηση είναι η ποικιλία».

Προτείνει ότι η αντικατάσταση της τρέχουσας ποικιλίας μπανάνας με μια νέα ποικιλία ανθεκτική στις ασθένειες είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση, επειδή οι μύκητες μπορούν επίσης να βρουν ένα νέο και πιο ισχυρό στέλεχος στο μέλλον.