Γυναίκες με αναπηρία: Συχνά ο φροντιστής είναι κακοποιητής - Διπλάσιος κίνδυνος ενδοοικογενειακής βίας

Είναι το βλέμμα του οίκτου που «πέφτει» επάνω τους και τις πληγώνει. Είναι η προσπάθεια που κάνουν καθημερινά για να επιβιώσουν σε πόλεις -συνήθως- αφιλόξενες, που τις δυσκολεύει. Αυτό όμως που τις πονά περισσότερο από καθετί είναι πως οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν κινητικές και αισθητηριακές αναπηρίες, γίνονται πιο ευάλωτες στην έμφυλη βία. Εύκολοι στόχοι κακοποίησης ακόμα και από τους φροντιστές τους και μάλιστα με εμπόδια που καλούνται να αντιμετωπίσουν όταν επιχειρούν να προχωρήσουν σε καταγγελία. Η Πανελλήνια έρευνα του κέντρου Διοτίμα για το 2024, σε συνεργασία και με άλλους φορείς, ξεσκεπάζει την πλευρά μιας κοινωνίας που έχει πολύ δρόμο ακόμη να κάνει προς την ενσυναίσθηση. Η κυρία Νατάσα Κεφαλληνού, υπεύθυνη επικοινωνίας του κέντρου, μιας γυναικείας µη κερδοσκοπικής οργάνωσης εξειδικευμένης σε ζητήματα φύλου και ισότητας, που ιδρύθηκε το 1989, σημειώνει στο Flash.gr…

«Αυτό είναι μια πραγματικότητα που επιβεβαιώνεται και από τα διαθέσιμα στοιχεία διεθνώς, τα οποία υποδεικνύουν ότι οι γυναίκες με αναπηρία αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο από το γενικό πληθυσμό να βιώσουν έμφυλη βία, βία σε πιο σύνθετες μορφές, από περισσότερα άτομα και σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Χαρακτηριστικό είναι ότι αντιμετωπίζουν διπλάσιο κίνδυνο ενδοοικογενειακής κακοποίησης από ό,τι οι γυναίκες χωρίς αναπηρία ή οι άνδρες με αναπηρία.

Τα είδη έμφυλης βίας που βιώνουν οι γυναίκες με αναπηρία φυσικά δεν διαφέρουν από αυτά που βιώνουν οι γυναίκες χωρίς. Συχνά όμως στις περιπτώσεις ανάπηρων γυναικών η έμφυλη βία λαμβάνει και μισαναπηρικές προεκτάσεις και μορφές: από τη συναισθηματική υποβάθμιση που συνδέεται με την αναπηρία ή την εσκεμμένη παραμέληση, μέχρι την άρνηση πρόσβασης σε βοηθήματα προσβασιμότητας και επικοινωνίας, τη στέρηση φαρμακευτικής αγωγής ή τη στέρηση επιδομάτων και άλλων οικονομικών βοηθημάτων που μπορεί να λαμβάνει μία ανάπηρη γυναίκα. Οι δε κακοποιητές τους έχουν συχνά και ρόλο φροντιστή. Πρόκειται για συντρόφους/συζύγους που αναλαμβάνουν την καθημερινή τους φροντίδα, ή για άλλους, επί πληρωμή βοηθούς ή/και συγγενείς, που φροντίζουν συστηματικά προσωπικές τους ανάγκες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη εξάρτησή τους από τον κακοποιητή/φροντιστή.»

Σύμφωνα με την έρευνα που υλοποίησε η ΔΕΗ, σε συνεργασία με το Διοτίμα και την εταιρεία ερευνών FocusBari, οι γυναίκες µε αναπηρία, παραμένουν ιδιαίτερα ευάλωτες απέναντι στο φαινόμενο, αντιμετωπίζοντας πολλαπλές διακρίσεις και αυξημένη έκθεση σε κακοποίηση, ενώ συχνά στερούνται ακόμα και την πρόσβαση στην απαραίτητη στήριξη. Συγκεκριμένα…

• Οι γυναίκες και τα κορίτσια µε αναπηρία είναι από δύο έως πέντε φορές πιθανότερο να βιώσουν έµφυλη βία
• Αντιμετωπίζουν διπλάσιο κίνδυνο ενδοοικογενειακής κακοποίησης από ότι οι γυναίκες χωρίς αναπηρία ή οι άνδρες µε αναπηρία
• Αφορά βία που µπορεί να ασκηθεί στο δημόσιο (συμπεριλαμβάνονται τα ιδρύματα και ειδικά σχολεία) και τον ιδιωτικό χώρο (ενδοσυντροφική/ενδοοικογενειακή βία) και να πάρει διαφορετικές µορφές , όπως σεξουαλική παρενόχληση και σεξουαλική βία, ψυχολογική, σωματική, λεκτική/συναισθηματική και οικονομική βία

Δυσκολεύονται να καταγγείλουν τον κακοποιητή τους

Κι αυτό είναι το σοκαριστικό εύρημα της έρευνας. Οι δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν και να αντιπαρέλθουν οι γυναίκες µε κινητική και αισθητηριακή αναπηρία προκειμένου να αναζητήσουν βοήθεια, να αναφέρουν ή να καταγγείλουν περιστατικό έµφυλης βίας. Οι δυσκολίες αυτές, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρείς ομάδες και να αναζητηθούν αντίστοιχες λύσεις :
1. Προβληματική ή παντελής έλλειψη πρόσβασης και επικοινωνίας σε διαθέσιμες αρχές και δομές
2. Προβληματική και στερεοτυπική αντιμετώπιση λόγω αναπηρίας που τις καθιστά λιγότερο πιστευτές από τι αρχές, αλλά τελικά και από την ευρύτερη κοινωνία
3. Έλλειψη ενημέρωσης για το νομικό πλαίσιο σε περίπτωση αναφοράς/ καταγγελίας προκειμένου να µη φοβάται κάποιος ότι θα µπλέξει νομικά αν µπει στη διαδικασία να αναφέρει ή να καταγγείλει ένα περιστατικό

Δυσκολίες οι οποίες καταγράφονται συστηματικά, τονίζει η κυρία Κεφαλληνού…

«Αυτό που καταγράφουμε συστηματικά από την εμπειρία μας στο πεδίο και την υποστήριξη επιζωσών έμφυλης βίας, είναι ότι οι γυναίκες με αναπηρία, παραμένουν για μεγαλύτερη διάστημα στο κακοποιητικό περιβάλλον, καθώς αντιμετωπίζουν αυξημένα κοινωνικά εμπόδια στην προσπάθεια τους να καταγγείλουν την κακοποίηση και να λάβουν βοήθεια. Χαρακτηριστικό είναι ότι πολλές φορές συναντούν δυσκολίες πρόσβασης στις διαθέσιμες δομές υποστήριξης: έλλειψη διερμηνέων νοηματικής γλώσσας ή/και προσωπικού εκπαιδευμένου σε θέματα προσανατολισμού και κινητικότητας, μη εξειδικευμένο προσωπικό των δομών χωρίς εκπαίδευση σε θέματα αναπηρίας και έμφυλης βίας.

Επιπλέον, δεδομένη είναι η έλλειψη προσβάσιμων χώρων στο σύστημα απόκρισης που τις δυσκολεύει σοβαρά τόσο στο να ζητήσουν βοήθεια όσο και να μπορέσουν να καταγγείλουν. Φυσικά λείπει και η γενικότερη μέριμνας για προσβάσιμους δομημένους χώρους δημιουργώντας συχνά στις γυναίκες με αναπηρία δισταγμό να εγκαταλείψουν την οικεία τους, λόγω της ανησυχίας τους ότι θα δυσκολευτούν να εξοικειωθούν με ένα νέο οικιστικό περιβάλλον και με τις γύρω διαδρομές που θα πρέπει να διανύουν καθημερινά. Τέλος ,απουσιάζει πλήρως η προσβάσιμη ενημέρωση για τα νόμιμα αναγνωρισμένα δικαιώματά τους ως προς την κακοποίηση και την ύπαρξη δομών όπου μπορούν να ζητήσουν βοήθεια.»

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε – Τα βήματα προς την ασφάλια, τηλέφωνα και δομές

Ρωτήσαμε την κυρία Κεφαλληνού ποια είναι τα βήματα που πρέπει ν’ ακολουθήσει κάποιος, αν διαπιστώσει ότι γνωρίζει κάποιο θύμα κακοποίησης…

«Αν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή της γυναίκας είναι σημαντικό να καλέσουμε το 100 και να αναφέρουμε το περιστατικό. Πρέπει να δώσουμε σαφείς πληροφορίες για τη διεύθυνση, το διαμέρισμα κλπ Η αστυνομία είναι υποχρεωμένη να στείλει την άμεση δράση για να ερευνήσει το περιστατικό ακόμα και σε περίπτωση ανώνυμης καταγγελίας.

Σε κάθε άλλη περίπτωση έχει σημασία να δώσουμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στη γυναίκα που βιώνει βία: Οι γυναίκες με αισθητηριακές βλάβες μπορούν να επικοινωνήσουν με την αστυνομία είτε καλώντας το 100, ή στέλνοντας μήνυμα από το κινητό στο 100 (αναφέροντας τη λέξη “Κωφή”), ή στέλνοντας γραπτό μήνυμα μέσω των εφαρμογών Viber και WhatsApp στον αριθμό: 6972 011 110.

Οι γυναίκες με αναπηρία μπορούν να λάβουν εξειδικευμένες πληροφορίες για τις υπηρεσίες υποστήριξης καλώντας τη Γραμμή SOS 15900 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, επικοινωνώντας και με email στο sos15900@isotita.gr.

Αν χρειάζονται ψυχολογική, νομική και εργασιακή συμβουλευτική ή παραπομπή σε ξενώνα μπορούν απευθυνθούν σε ένα Συμβουλευτικό Κέντρο.

Αν έχουν ανάγκη ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική βοήθεια και δικαστική εκπροσώπηση μπορούν να απευθυνθούν στο Κέντρο Διοτίμα 2103244380 ή στο diotima@otenet.gr Περισσότερες πληροφορίες βλ. εδώ»