Ρώσος λιποτάκτης στο BBC: Ήμασταν έτοιμοι να πατήσουμε το κουμπί των πυρηνικών

Την ημέρα της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Άντον λέει ότι η βάση πυρηνικών όπλων στην οποία υπηρετούσε τέθηκε σε πλήρη ετοιμότητα μάχης.

«Πριν από αυτό, είχαμε μόνο ασκήσεις. Αλλά την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος, τα όπλα ήταν πλήρως στη θέση τους», λέει ο πρώην αξιωματικός των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων. «Ήμασταν έτοιμοι να εκτοξεύσουμε τις δυνάμεις στη θάλασσα και στον αέρα και, θεωρητικά, να πραγματοποιήσουμε ένα πυρηνικό χτύπημα».

Ο δημοσιογράφος του BBC Will Vernon, συνάντησε τον Άντον σε μια μυστική τοποθεσία έξω από τη Ρωσία. Για τη δική του προστασία, το BBC δεν θα αποκαλύψει πού. Επίσης το βρετανικό μέσο για λόγους ασφαλείας του Ρώσου στρατιώτη άλλαξε το όνομά του και δεν έδειξε το πρόσωπό του.

Ο Άντον ήταν αξιωματικός σε μια άκρως απόρρητη εγκατάσταση πυρηνικών όπλων στη Ρωσία. Έδειξε έγγραφα που επιβεβαιώνουν τη μονάδα, τον βαθμό και τη βάση του. Το BBC δεν είναι σε θέση να επαληθεύσει ανεξάρτητα όλα τα γεγονότα που περιέγραψε.

Τρεις ημέρες αφότου τα ρωσικά στρατεύματα παραβίασανα τα σύνορα της Ουκρανίας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε ότι οι δυνάμεις πυρηνικής αποτροπής της Ρωσίας είχαν διαταχθεί σε «ειδικό τρόπο υπηρεσίας μάχης».

Ο Anton λέει ότι ο συναγερμός μάχης ήταν σε ισχύ την πρώτη ημέρα του πολέμου και ισχυρίζεται ότι η μονάδα του ήταν «κλεισμένη μέσα στη βάση».

«Το μόνο που είχαμε ήταν η ρωσική κρατική τηλεόραση», λέει ο πρώην αξιωματικός, «δεν ήξερα πραγματικά τι σήμαιναν όλα αυτά. Εκτελούσα αυτόματα τα καθήκοντά μου. Δεν πολεμούσαμε στον πόλεμο, απλώς φυλούσαμε τα πυρηνικά όπλα».

Η κατάσταση συναγερμού ακυρώθηκε, προσθέτει, μετά από δύο έως τρεις εβδομάδες.

Πώς λειτουργούν τα ρωσικά πυρηνικά

Η μαρτυρία του Anton προσφέρει μια εικόνα για τις άκρως απόρρητες εσωτερικές λειτουργίες των πυρηνικών δυνάμεων στη Ρωσία. Είναι εξαιρετικά σπάνιο τα μέλη του στρατού να μιλούν με δημοσιογράφους.

«Υπάρχει μια πολύ αυστηρή διαδικασία επιλογής εκεί. Όλοι είναι επαγγελματίες στρατιώτες – όχι στρατεύσιμοι», εξηγεί.

«Υπάρχουν συνεχείς έλεγχοι και ανιχνευτές ψεύδους για όλους. Η αμοιβή είναι πολύ μεγαλύτερη και τα στρατεύματα δεν στέλνονται στον πόλεμο. Είναι εκεί είτε για να αποκρούσουν, είτε για να πραγματοποιήσουν ένα πυρηνικό χτύπημα». Ο πρώην αξιωματικός λέει ότι η ζωή ήταν αυστηρά ελεγχόμενη.

«Ήταν δική μου ευθύνη να διασφαλίσω ότι οι στρατιώτες που βρισκόταν κάτω από εμένα δεν θα έπαιρναν κανένα τηλέφωνο στην πυρηνική βάση», εξηγεί.

«Είναι μια κλειστή κοινωνία, δεν υπάρχουν ξένοι εκεί. Εάν θέλετε να σας επισκεφτούν οι γονείς σας, πρέπει να υποβάλετε ένα αίτημα στην Υπηρεσία Ασφαλείας της FSB τρεις μήνες νωρίτερα».

Ο Άντον ήταν μέρος της μονάδας ασφαλείας της βάσης - μια δύναμη ταχείας αντίδρασης που φύλαγε τα πυρηνικά όπλα.

«Είχαμε συνεχείς ασκήσεις. Ο χρόνος αντίδρασής μας ήταν δύο λεπτά», λέει, με έναν υπαινιγμό υπερηφάνειας.

Η Ρωσία έχει περίπου 4.380 επιχειρησιακές πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων, αλλά μόνο 1.700 είναι «ανεπτυγμένες» ή έτοιμες για χρήση. Όλα τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ μαζί έχουν παρόμοιο αριθμό.

Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για το εάν ο Πούτιν θα μπορούσε να επιλέξει να αναπτύξει «μη στρατηγικά», που συχνά αποκαλούνται τακτικά, πυρηνικά όπλα. Αυτοί είναι μικρότεροι πύραυλοι που γενικά δεν προκαλούν εκτεταμένες ραδιενεργές επιπτώσεις.Ωστόσο, η χρήση τους θα οδηγούσε σε επικίνδυνη κλιμάκωση του πολέμου.

Τεστάρει τα νεύρα της Δύσης

Το Κρεμλίνο κάνει ό,τι μπορεί για να δοκιμάσει τα νεύρα της Δύσης. Μόλις την περασμένη εβδομάδα ο Πούτιν επικύρωσε αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα - τους επίσημους κανόνες που υπαγορεύουν πώς και πότε η Ρωσία μπορεί να εκτοξεύσει πυρηνικά όπλα.

Το δόγμα λέει τώρα ότι η Ρωσία μπορεί να εκτοξευτεί εάν δεχτεί «μαζική επίθεση» από συμβατικούς πυραύλους από ένα μη πυρηνικό κράτος αλλά «με τη συμμετοχή ή την υποστήριξη ενός πυρηνικού κράτους».

Ρώσοι αξιωματούχοι λένε ότι το επικαιροποιημένο δόγμα «εξαλείφει ουσιαστικά» την πιθανότητα ήττας του στο πεδίο της μάχης. Είναι όμως πλήρως λειτουργικό το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας;

Ορισμένοι δυτικοί εμπειρογνώμονες εκτιμού ότι τα όπλα της Ρωσίας χρονολογούνται κυρίως από τη σοβιετική εποχή και μπορεί να μην λειτουργούν καν. Ο πρώην αξιωματικός των πυρηνικών δυνάμεων απέρριψε αυτή τη γνώμη ως «πολύ απλουστευμένη άποψη από τους λεγόμενους ειδικούς».

«Μπορεί να υπάρχουν ορισμένοι παλιομοδίτικοι τύποι όπλων σε ορισμένες περιοχές, αλλά η χώρα έχει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, μια τεράστια ποσότητα κεφαλών, συμπεριλαμβανομένων όπλων που βρίσκονται συνεχώς σε περιπολία μέσω υποβρυχίων στη θάλασσα αλλά και επιφυλακή σε ξηρά και αέρα.

Τα πυρηνικά όπλα της Ρωσίας ήταν πλήρως επιχειρησιακά και έτοιμα για μάχη, υποστήριξε. «Η εργασία για τη διατήρηση των πυρηνικών όπλων διεξάγεται συνεχώς, δεν σταματά ποτέ ούτε για ένα λεπτό».

Του ζήτησαν να διαδώσει προπαγανδιστικά ψέματα για τους Ουκρανούς

Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου πλήρους κλίμακας, ο Anton είπε ότι του ζητήθηκε να κάνει διαλέξεις με τα στρατεύματά του χρησιμοποιώντας πολύ συγκεκριμένες γραπτές οδηγίες.

«Είπαν ότι οι Ουκρανοί άμαχοι είναι μαχητές και πρέπει να καταστραφούν!» αναφωνεί. «Αυτή είναι μια κόκκινη γραμμή για μένα - είναι έγκλημα πολέμου. Είπα ότι δεν θα διαδώσω αυτή την προπαγάνδα».

Ανώτεροι αξιωματικοί επέπληξαν τον Anton μεταφέροντάς τον σε μια τακτική ταξιαρχία εφόδου σε άλλο μέρος της χώρας. Του είπαν ότι θα τον έστελναν στον πόλεμο.

Αυτές οι μονάδες στέλνονται συχνά στη μάχη ως το «πρώτο κύμα» και αρκετοί Ρώσοι λιποτάκτες είπαν στο BBC ότι «τα ταραχοποιοί» που αντιτίθενται στον πόλεμο έχουν χρησιμοποιηθεί ως «τροφή για κανόνια». Η ρωσική πρεσβεία στο Λονδίνο δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.

Και τον έστειλαν στην πρώτη γραμμή

Πριν προλάβει να σταλεί στην πρώτη γραμμή, ο Άντον υπέγραψε δήλωση με την οποία αρνήθηκε να συμμετάσχει στον πόλεμο και σχηματίστηκε ποινική δικογραφία εναντίον του. Μας έδειξε έγγραφα που επιβεβαιώνουν τη μεταφορά του στην ταξιαρχία εφόδου και λεπτομέρειες της ποινικής υπόθεσης.

Στη συνέχεια αποφάσισε να φύγει από τη χώρα με τη βοήθεια μιας εθελοντικής οργάνωσης για λιποτάκτες. «Αν είχα φύγει από τη βάση των πυρηνικών δυνάμεων, τότε η τοπική Υπηρεσία Ασφαλείας της FSB θα είχε αντιδράσει αποφασιστικά και μάλλον δεν θα μπορούσα να φύγω από τη χώρα», είπε.

Οι Ρώσοι που αντιδρούν στον πόλεμου αυξάνουν

Ο Άντον είπε ότι ήθελε ο κόσμος να μάθει ότι πολλοί Ρώσοι στρατιώτες ήταν κατά του πολέμου. Η εθελοντική οργάνωση που βοηθά τους λιποτάκτες, "Idite Lesom" ["Go by the Forest", στα αγγλικά, ή "Get Lost"] είπε στο BBC ότι ο αριθμός των λιποτακτών που ζητούν βοήθεια έχει αυξηθεί στους 350 το μήνα.

Οι κίνδυνοι για όσους διαφεύγουν αυξάνονται επίσης. Τουλάχιστον ένας λιποτάκτης σκοτώθηκε αφού διέφυγε στο εξωτερικό και υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις ανδρών που επιστράφηκαν αναγκαστικά στη Ρωσία και δικάστηκαν.

Παρόλο που ο Άντον έχει φύγει από τη Ρωσία, λέει ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας τον αναζητούν ακόμα εκεί: «Παίρνω προφυλάξεις εδώ, εργάζομαι χωρίς βιβλία και δεν εμφανίζομαι σε κανένα επίσημο σύστημα».

Λέει ότι σταμάτησε να μιλά με τους φίλους του στην πυρηνική βάση γιατί θα μπορούσε να τους βάλει σε κίνδυνο: «Πρέπει να κάνουν τεστ ανιχνευτή ψεύδους και οποιαδήποτε επαφή μαζί μου θα μπορούσε να οδηγήσει σε ποινική υπόθεση».

Αλλά δεν έχει αυταπάτες για τον κίνδυνο στον οποίο βρίσκεται ο ίδιος βοηθώντας άλλους στρατιώτες να τραπούν σε φυγή.

«Καταλαβαίνω όσο περισσότερο το κάνω αυτό, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να προσπαθήσουν να με σκοτώσουν».