Ερευνητές από το Χάρβαρντ ένα βήμα πιο κοντά σε χάπι που αντιστρέφει τη γήρανση

Αν και η πληροφορία που είναι αποθηκευμένη στο DNA (η αλληλουχία των χημικών βάσεων A, T, G, C) παραμένει σχεδόν αμετάβλητη με την πάροδο των ετών, οι χημικές τροποποιήσεις που υφίσταται το γενετικό υλικό και ονομάζονται επιγονιδίωμα προκαλούν κυτταρικές βλάβες και γήρανση. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει ασθένειες όπως ο νευροεκφυλισμός, οι μεταβολικές διαταραχές και οι καρδιαγγειακές νόσοι.

Ο εκφυλισμός των κυττάρων οδηγεί σε μείωση της κυτταρικής δραστηριότητας και, με την πάροδο του χρόνου, τα κύτταρα σταματούν να πολλαπλασιάζονται, απελευθερώνοντας φλεγμονώδεις ουσίες και ελεύθερες ρίζες (φορτισμένες ενώσεις οξυγόνου), που επιταχύνουν περαιτέρω τη διαδικασία. Από εκεί και πέρα, το DNA υφίσταται βλάβες, μειώνονται τα άκρα του και προκαλείται οξειδωτικό στρες.

Έρευνες από το 1960

Η αναζήτηση μιας διαδικασίας που αντιστρέφει τη γήρανση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960, όταν διαπιστώθηκε ότι οι πυρήνες των κυττάρων έχουν όλη την απαραίτητη πληροφορία για τη λειτουργία τους. Ωστόσο, πέρασαν 40 χρόνια μέχρι την πρώτη σημαντική ανακάλυψη. Μια ομάδα ερευνητών τακτοποίησε μια σειρά μεταγραφικών παραγόντων (μόρια που συμμετέχουν στη μετατροπή του DNA σε RNA και ακολούθως σε πρωτεΐνες), οι οποίοι θα μπορούσαν να μετατρέψουν ηλικιωμένα κύτταρα σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα. Τα τελευταία είναι κύτταρα που μπορούν να μετατραπούν σε οποιονδήποτε τύπο κυττάρου. Οι μεταγραφικοί παράγοντες ήταν οι OCT4, SOX2, KLF4 και c-MYC (OSKM).

Τα πρώτα πειράματα δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχή, γιατί οι μεταγραφικοί παράγοντες προκαλούσαν ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό, οδηγώντας σε όγκους, με αποτέλεσμα να αναζητηθούν ασφαλέστερες πρακτικές. Οι επόμενες μελέτες βοήθησαν τους ερευνητές να απομονώσουν τους παράγοντες εκείνους που δεν προκαλούν καρκίνο, δηλαδή τους OCT4, SOX2, KLF4 (OSK).

Οι σύγχρονες μέθοδοι μπορούν να αναγεννήσουν τους ιστούς χωρίς να προκαλέσουν καρκίνο και να αποκαταστήσουν τη λειτουργία των οπτικών νεύρων, των νεφρών και των μυών.

Η μεταφορά των μεταγραφικών παραγόντων

Όπως φαίνεται, το πιο δύσκολο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι ερευνητές δεν είναι η ταυτοποίηση των μεταγραφικών παραγόντων, αλλά το πώς θα μεταφερθούν στα γερασμένα κύτταρα. Οι μέχρι τώρα τεχνολογίες περιλαμβάνουν γενετικά τροποποιημένους ιούς και νανοσωματίδια από λιπίδια. Και οι δύο μέθοδοι έχουν μεγάλο κόστος και προκαλούν την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Από τότε, οι επιστήμονες αναζητούν μόρια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν το ίδιο αποτέλεσμα χωρίς να επηρεάζουν το DNA.

Τι υποστηρίζουν οι ερευνητές του Χάρβαρντ

Οι ερευνητές από το Χάρβαρντ ταυτοποίησαν έξι τέτοια χημικά συστατικά, τα οποία αντέστρεψαν τη διαδικασία της γήρανσης σε κύτταρα δέρματος ποντικιών και ανθρώπων. Τα μόρια αυτά αποκατέστησαν τη γονιδιακή έκφραση σε λιγότερο από μία εβδομάδα. Ο Δρ Ντέιβιντ Σινκλέρ, μοριακός βιολόγος στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, δηλώνει ότι πρόκειται για «άλμα τεχνολογίας και ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της ανανέωσης ολόκληρου του σώματος».

Ο Σινκλέρ τονίζει ότι «η νέα αυτή ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για την αναστροφή της γήρανσης με ένα χάπι, με εφαρμογές που ποικίλουν από τη βελτίωση της όρασης μέχρι την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ασθενειών της γήρανσης».

Ωστόσο, υπάρχει και αντίλογος. Ο βιογεροντολόγος Ματ Κέμπερλαιν εξηγεί ότι οι μεταγραφικοί παράγοντες δεν έχουν δοκιμαστεί σε ζωικά μοντέλα και θα χρειαστεί επιπλέον έρευνα για να αποδειχθούν τα οφέλη τους στην επέκταση του προσδόκιμου ζωής.

Ο Δρ Τσαρλς Μπρένερ, ειδικός στον μεταβολισμό, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς τρία από τα συστατικά δεν ενδείκνυνται για χρήση σε υγιείς ανθρώπους: το CHIR99021, το οποίο παρεμβαίνει στον μεταβολισμό του γλυκογόνου, η τρανυλκυπρομίνη, που είναι αντικαταθλιπτικό, και το βαλπροϊκό οξύ, το οποίο χρησιμοποιείται στη θεραπεία της μανιοκατάθλιψης.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι αυτή η έρευνα αποτελεί ένα βήμα προς την κατεύθυνση της αντιγήρανσης και ανοίγει τον δρόμο για παρεμβάσεις χωρίς να επηρεάζεται το DNA.