Κι όμως, δύο νύχτες κακού ύπνου αρκούν για να μας «γεράσουν» πριν την ώρα μας

Δύο νύχτες κακού και άστατου ύπνου είναι αρκετές για να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται αρκετά χρόνια γηραιότεροι, σύμφωνα με επιστήμονες. Ψυχολόγοι στη Σουηδία διαπίστωσαν ότι, κατά μέσο όρο, οι εθελοντές αισθάνονταν περισσότερα από τέσσερα χρόνια μεγαλύτεροι όταν περιορίζονταν σε μόλις τέσσερις ώρες ύπνου για δύο συνεχόμενες βραδιές, ενώ ορισμένοι ισχυρίζονταν ότι η υπνηλία τους έκανε να αισθάνονται δεκαετίες μεγαλύτεροι.

Το αντίθετο παρατηρήθηκε όταν οι άνθρωποι έμεναν στο κρεβάτι για εννέα ώρες, με τους συμμετέχοντες στη μελέτη να λένε ότι αισθάνονταν κατά μέσο όρο τρεις μήνες νεότεροι από την πραγματική τους ηλικία μετά από άφθονη ξεκούραση.

«Ο ύπνος έχει σημαντικό αντίκτυπο στο πόσο γέρος αισθάνεσαι και δεν αφορά μόνο τις μακροπρόθεσμες συνήθειες», δήλωσε η Dr. Leonie Balter, ψυχονευροανοσολόγος στο Ινστιτούτο Karolinska της Στοκχόλμης και συγγραφέας της μελέτης. «Ακόμη και όταν κοιμάστε λιγότερο μόνο για δύο νύχτες, αυτό έχει πραγματικό αντίκτυπο στο πως νιώθετε».

Πέρα απ' το να αισθάνεσαι απλώς πιο γερασμένος, η αντίληψη ότι είσαι πολλά χρόνια μεγαλύτερος μπορεί να επηρεάσει την υγεία των ανθρώπων, δήλωσε η Balter, κάτι που μπορεί να ενθαρρύνει την ανθυγιεινή διατροφή, να μειώσει τη σωματική άσκηση και να κάνει τους ανθρώπους λιγότερο πρόθυμους στο να κοινωνικοποιηθούν και να συμμετάσχουν σε νέες εμπειρίες.

Η ταυτότητα των δύο ερευνών

Οι ερευνητές διεξήγαγαν δύο επιστημονικές μελέτες. Στην πρώτη πήραν μέρος 429 άτομα ηλικίας 18 έως 70 ετών. Απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το πόσο γέροι αισθάνονταν και για πόσες νύχτες είχαν κοιμηθεί «άσχημα» τον τελευταίο μήνα. Επίσης αξιολογήθηκε η υπνηλία που ένιωθαν, σύμφωνα με μια τυπική κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα.

Για κάθε ημέρα κακού ύπνου οι εθελοντές ένιωθαν κατά μέσο όρο τρεις μήνες μεγαλύτεροι, ενώ όσοι δεν ανέφεραν καμιά «άστατη» νύχτα ένιωθαν κατά μέσο όρο σχεδόν έξι χρόνια νεότεροι από την πραγματική τους ηλικία. Δεν ήταν σαφές, ωστόσο, αν ο κακός ύπνος έκανε τους ανθρώπους να αισθάνονται μεγαλύτεροι ή το αντίστροφο.

Στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές ρώτησαν 186 εθελοντές ηλικίας 18 έως 46 ετών για το πόσο «γέροι» αισθάνονταν μετά από δύο νύχτες άφθονου ύπνου, κατά τις οποίες παρέμεναν στο κρεβάτι για εννέα ώρες και άλεες δύο νύχτες που δεν κοιμόταν περισσότερο από τέσσερις ώρες. Μετά από δύο βράδια περιορισμένου ύπνου, οι συμμετέχοντες ένιωθαν κατά μέσο όρο 4,44 χρόνια μεγαλύτεροι απ' ότι στην περίπτωση που περνούσαν πολλές ώρες στο κρεβάτι. Το αίσθημα της μεγαλύτερης ηλικίας συνδέθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, με το αίσθημα της νύστας.

«Αν θέλετε να αισθάνεστε νέοι, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να προστατεύετε τον ύπνο σας», δήλωσε η Balter.

Γράφοντας στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B, οι ψυχολόγοι περιγράφουν διαφορές στις αντιδράσεις των ανθρώπων στην απώλεια ύπνου ανάλογα με το αν ήταν πρωινοί ή βραδινός τύποι. Οι δεύτεροι ένιωθαν, συνήθως, παραπάνω από την πραγματική τους ηλικία ακόμη και μετά από μπόλικο ύπνο, αλλά οι πρωινοί ήταν εκείνοι που «χτυπήθηκαν» περισσότερο όταν διαταράχθηκε ο ύπνος τους.

«Ελπιδοφόρα» αποτελέσματα

Η Leonie Balter λέει ότι τα ευρήματα, αν επιβεβαιωθούν, μπορούν να αξιοποιηθούν. «Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πόσο εύπλαστη είναι η υποκειμενική ηλικία», δήλωσε. «Αν μπορούμε να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται νεότεροι, ίσως να έχουν τα σχετικά οφέλη, όπως το να είναι πιο πρόθυμοι να λάβουν νέες εμπειρίες και να είναι κοινωνικά και σωματικά πιο δραστήριοι».

Η Dr. Serena Sabatini, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Surrey, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, χαρακτήρισε τα αποτελέσματα «ελπιδοφόρα», αλλά δήλωσε ότι η διερεύνηση του κατά πόσον αυτά ισχύουν σε ηλικιωμένους ανθρώπους θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για μελλοντική μελέτη.

«Ένα άλλο σημαντικό πράγμα που πρέπει να εξεταστεί σε μελλοντικές έρευνες είναι η διερεύνηση αυτών των μηχανισμών με την πάροδο του χρόνου», πρόσθεσε. «Αυτή η μελέτη δείχνει ότι μια κακή νύχτα ύπνου μπορεί να επηρεάσει το πως αισθανόμαστε την επόμενη ημέρα, αλλά ποιες είναι οι σωρευτικές επιπτώσεις του κακού ύπνου για μήνες ή και χρόνια;», αναρωτήθηκε.

Η Dr. Iuliana Hartescu, ανώτερη λέκτορας ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Loughborough, που επίσης δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε ότι η ανεπαρκής ή η κακή ποιότητα ύπνου είναι σημαντική για τις συμπεριφορές του τρόπου ζωής που τελικά επηρεάζουν τη μακροπρόθεσμη υγεία του ανθρώπου.

«Ο ύπνος είναι μια τροποποιήσιμη συμπεριφορά που έχει άμεσο και αισθητό αποτέλεσμα στην υγεία», τόνισε. «Οι επιπτώσεις της κακής διατροφής και της χαμηλής σωματικής δραστηριότητας χρειάζονται λίγο χρόνο για να γίνουν αντιληπτές. Η επίδραση μιας κακής νύχτας ύπνου είναι άμεση και επηρεάζει όλες τις άλλες συμπεριφορές του τρόπου ζωής του ατόμου κατά τη διάρκεια του 24ώρου».

Η άσκηση βοηθάει

Σε ξεχωριστή εργασία, μια δεκαετής μελέτη σε περισσότερους από 4.000 Ευρωπαίους διαπίστωσε ότι όσοι ασκούνταν συστηματικά δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα είχαν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από αϋπνία σε σχέση με τους αδρανείς ανθρώπους. Επιπλέον, ήταν πιο ικανοί να πετύχουν τον στόχο των συνιστώμενων έξι έως εννέα ωρών ύπνου κάθε βράδυ.

Η διεθνής ομάδα ερευνητών ανέλυσε ερωτηματολόγια από άτομα που συμμετείχαν στην ευρωπαϊκή κοινοτική έρευνα για την αναπνευστική υγεία σχετικά με την άσκηση, το πόσο καλά και πόσο καιρό κοιμόταν και πόσο νυσταγμένοι ένιωθαν την ημέρα. Οι εθελοντές σε 21 τοποθεσίες από εννέα χώρες παρακολουθήθηκαν για μια δεκαετία.

Όσοι ασκούνταν δύο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα, για τουλάχιστον μία ώρα, είχαν 42% λιγότερες πιθανότητες να έχουν προβλήματα ύπνου απ' ότι οι αδρανείς και 55% περισσότερες πιθανότητες να είναι «φυσιολογικοί υπναράδες» που κοιμούνται υγιώς κάθε βράδυ.

«Η μελέτη αυτή έχει μεγάλη περίοδο παρακολούθησης, 10 χρόνια, και δείχνει έντονα ότι η συνέπεια στη σωματική δραστηριότητα μπορεί να είναι σημαντικός παράγοντας για τη βελτιστοποίηση της διάρκειας του ύπνου και τη μείωση των συμπτωμάτων της αϋπνίας», επισημαίνουν οι συγγραφείς στο BMJ Open.