Δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας; Κι όμως για όλα «φταίει» ένα γονίδιο
Η ασυμμετρία στον εγκέφαλο και οι γενετικές παραλλαγές.
Από ποιο χέρι γράφετε, πιάνετε το φλιτζάνι του καφέ ή παίζετε κιθάρα;
Όποιο χέρι κι αν είναι το «καλό» σας, μία πρόσφατη μελέτη ανακάλυψε ότι ένα γονίδιο μπορεί να αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή μας.
Σε μια μεγάλης κλίμακας μελέτη που πραγματοποιήθηκε στα γονίδια περισσότερων από 350.000 ανθρώπων και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι σπάνιες γενετικές παραλλαγές ενός γονιδίου που ονομάζεται TUBB4B, είναι πιο συχνές σε αριστερόχειρες.
Υπολογίζεται ότι περίπου 90% των ανθρώπων στον πλανήτη είναι δεξιόχειρες και το 10% αριστερόχειρες.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το χέρι στο οποίο βασίζονται οι άνθρωποι είναι αποτέλεσμα της ασυμμετρίας του εγκεφάλου. Όσον αφορά τον έλεγχο των χεριών, οι αριστερόχειρες έχουν κυρίαρχες τις δεξιές πλευρές του εγκεφάλου τους, ενώ οι δεξιοί έχουν κυρίαρχη την αριστερή πλευρά, όπως διαπιστώνει η συγκεκριμένη μελέτη.
Αυτή η ασυμμετρία αναπτύσσεται στη μήτρα και εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους. «Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κυρίαρχο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου για τη γλώσσα και κυρίαρχο το δεξί ημισφαίριο για εργασίες που απαιτούν προσανατολισμό οπτικής προσοχής σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία στο χώρο», δήλωσε στο Reuters ο Clyde Francks, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης και γενετιστής στο Ινστιτούτο Ψυχογλωσσολογίας Max Planck στην Ολλανδία.
Ωστόσο, ο μηχανισμός που οδηγεί τα δύο ημισφαίρια να αναπτυχθούν διαφορετικά δεν είναι ακόμη γνωστός.
Τα γονίδια «στο μικροσκόπιο»
«Ο εντοπισμός γονιδίων που συνδέονται με ασυμμετρίες του εγκεφάλου ή της συμπεριφοράς, μπορεί να δώσει κάποιες ενδείξεις», σημείωσε ο Francks στο Courthouse News.
Προηγούμενες μελέτες έχουν ανακαλύψει πολλά γονίδια που φαίνεται να συνδέονται με την επιλογή του αριστερού χεριού, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που σχετίζονται με πρωτεΐνες οι οποίες ονομάζονται τουμπουλίνες και διαμορφώνουν τη δομή των κυττάρων.
Οι τουμπουλίνες συνθέτουν σωληνοειδή νήματα, γνωστά ως μικροσωληνίσκοι, τα οποία λειτουργούν σαν σκελετοί των κυττάρων.
Ωστόσο, αυτές οι μελέτες εξέταζαν συνήθως μόνο κοινές γενετικές παραλλαγές. Για τη νέα έρευνα, οι επιστήμονες εξέτασαν πιο σπάνιες παραλλαγές.
Μελέτησαν επίσης παραλλαγές που κωδικοποιούσαν πρωτεΐνες, ενώ η προηγούμενη έρευνα συχνά επικεντρώθηκε σε παραλλαγές που δεν εμπλέκονταν στην κωδικοποίηση. Το γονίδιο που εντοπίστηκε στη νέα εργασία, το TUBB4B, σχετίζεται επίσης με τις τουμπουλίνες.
Η ομάδα των ερευνητών εξέτασε δεδομένα από τη UK Biobank, μια τεράστια βιοϊατρική βάση δεδομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο, αναλύοντας γονίδια από 38.043 αριστερόχειρες και 313.271 δεξιόχειρες. Οι παραλλαγές του γονιδίου TUBB4B ήταν παρούσες σε λιγότερο από 1% των ανθρώπων που εξετάστηκαν, ωστόσο είχαν 2,7 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανιστούν στους αριστερόχειρες παρά στους δεξιόχειρες.
Οι ενδείξεις και η τυχαιότητα
«Αυτή είναι μια σημαντική μελέτη» που υποστηρίζει το ρόλο των τουμπουλινών στον προσδιορισμό της ασυμμετρίας μεταξύ των ημισφαιρίων του εγκεφάλου, υπογράμμισε στο Nature News ο Sebastian Ocklenburg, νευροεπιστήμονας στην Ιατρική Σχολή του Αμβούργου στη Γερμανία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Ενώ οι σπάνιες γενετικές παραλλαγές επηρεάζουν μόνο έναν μικρό αριθμό ανθρώπων, «μπορούν να δώσουν ενδείξεις για τους αναπτυξιακούς μηχανισμούς της ασυμμετρίας του εγκεφάλου σε όλους», επισήμανε ο Clyde Francks στο Nature News.
Παρ’ όλα αυτά, το αν είναι κάποιος δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας, θα μπορούσε να είναι τυχαίο πολλές φορές. «Πιστεύουμε ότι τα περισσότερα περιστατικά επιλογής του αριστερού χεριού συμβαίνουν απλώς λόγω τυχαίας διακύμανσης κατά την ανάπτυξη του εμβρυϊκού εγκεφάλου, χωρίς συγκεκριμένες γενετικές ή περιβαλλοντικές επιρροές», ανέφερε ο Francks στο Reuters.
