Ανάλυση Figaro: Ήταν ο Πάπας Φραγκίσκος ένας Τραμπ της Αριστεράς;

«Αυτός που θέλει να χτίσει τοίχους και όχι γέφυρες, δεν είναι Χριστιανός», είχε δηλώσει ο Πάπας Φραγκίσκος το 2016 αναφερόμενος στον Ντόναλντ Τραμπ. Κατά γενική ομολογία, το ύφος του δημόσιου λόγου του ήταν εκείνο που ξεχώριζε τον Φραγκίσκο από τους προκατόχους του.

Σε πρώτο επίπεδο, ο Ποντίφικας βρισκόταν στον αντίποδα του Αμερικανού Προέδρου. Ίσως, όμως, είχε περισσότερα κοινά σημεία με τον Αμερικανό πρόεδρο απ' ό,τι ήθελε πραγματικά να ομολογήσει, γράφει σε ανάλυσή του ο γνωστός δημοσιογράφος της γαλλικής Figaro Αλεξάντρ Ντεβέκιο. «Στο βάθος, οι θέσεις του κατά του καπιταλισμού και υπέρ των μεταναστών μεταφράζονται εύκολα σε ενδείξεις αριστερής ευαισθησίας. Οι χαρακτηρισμοί, ωστόσο, «ο αριστερός Πάπας» ή «ο προοδευτικός Πάπας» δεν είναι αρκετοί για να αποδώσουν τη μοναδικότητα του Φραγκίσκου.

Στην πραγματικότητα, η Ιστορία θα μπορούσε να ισχυριστεί πως ο γεννημένος ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο που έγινε καρδινάλιος το 2001 από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο, ήταν ο εμπνευστής της θεολογίας του λαού. Ήταν, επίσης, εκείνος που προέκτεινε το φαινόμενο του λαϊκισμού στην θρησκευτική σφαίρα, παρά το γεγονός πως συχνά κατά την διάρκεια της θητείας του κατήγγειλε δημόσια τις επικίνδυνες επιπτώσεις του», υποστηρίζει ο δημοσιογράφος.

Το ξεχνάμε συχνά, αλλά ο λαϊκισμός δεν περιορίζεται μόνο στις συντηρητικές ή εθνικιστικές ιδεολογίες, μπορεί να συμβαδίζει και με την ιδεολογία της Aριστεράς, σύμφωνα με τον Ντεβέκιο. «Στη Γαλλία, ο Ζαν Λυκ Μελανσόν, αν και αριστερός, δεν έχει διστάσει να αυτοχαρακτηριστεί λαϊκιστής. Στη νότια Αμερική, ο λαϊκισμός αφορά και τη Δεξιά -όπως μαρτυρούν οι θητείες του Μπολσονάρο στη Βραζιλία, του Μιλέι στην Αργεντινή ή του Μπουκέλε στο Σαλβαδόρ- αλλά και την Αριστερά-ο Τσάβες ή ο Μαδούρο στη Βενεζουέλα αλλά και ο Χουάν και η Εύα Περόν στην Αργεντινή, με τους οποίους ήταν συνοδοιπόρος ο Πάπας».

Ο Τραμπ «αντι-πολιτικός Πρόεδρος», ο Πάπας «αντι-κληρικός Πάπας»

Ο Γάλλος δημοσιογράφος βρίσκει ευθεία αναλογία μεταξύ της προσωπικότητας του Πάπα και εκείνης του Αμερικανού Προέδρου και εξηγεί: «Ακόμη περισσότερο κι από την ιδεολογία τους, αυτό που ενώνει τους λαϊκιστές είναι το στυλ τους. Και είναι ακριβώς εξαιτίας του στυλ του που ο Φραγκίσκος αποδείχθηκε ένας λαϊκιστής Πάπας με την έννοια πως εκπροσώπησε το λαό πολεμώντας τις ελίτ και απευθυνόμενος απευθείας στο λαό.

Αυτός ήταν ο βηματισμός του Πάπα Φραγκίσκου απέναντι στην ελίτ του Βατικανού και πορευόμενος στο πλευρό των πιστών. Η θητεία του στην Αγία ΄Εδρα σημαδεύτηκε από την εναντίωσή του-συχνά σφοδρή- στην κουρία, την περίφημη παπική γραφειοκρατία- αλλά και την θέλησή του να πλησιάζει τους πιστούς αγνοώντας τον στόμφο και τα άκαμπτα πρωτόκολλα του Βατικανού. Όπως ο Τραμπ είναι ένας Πρόεδρος αντι-πολιτικός, ο Φραγκίσκος ήταν ένας Πάπας αντι-κληρικός.

Όπως ο ένοικος του Λευκού Οίκου πολεμά το «βαθύ Κράτος», έτσι κι ο ;Aγιος Πατέρας πολέμησε εναντίον της «γραφειοκρατίας της Ρώμης». Όπως ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο κάτοχος της Αγίας ΄Εδρας έκανε την αστάθεια μέθοδο διακυβέρνησης. Ό,τι κι αν πιστεύει οποιοσδήποτε για το όραμά τους, πρέπει να αναγνωρίσουμε τουλάχιστον πως και οι δύο τους κατανόησαν το πνεύμα της εποχής που χαρακτηρίζεται από μια βαθιά περιφρόνηση για τους θεσμούς. Γι΄ αυτόν ακριβώς το λόγο, είναι πιθανό η ρήξη που ξεκίνησε ο Φραγκίσκος να έχει αφήσει το αποτύπωμά της και να επιβιώσει στο χρόνο. Ακόμη κι αν ο επόμενος Πάπας είναι εξίσου λαϊκιστής, τίποτε δεν μας λέει πως η ιδεολογία του δεν θα διαφέρει.

Οι αριστερές θέσεις του Φραγκίσκου ειδικά σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό είχαν ευθεία αναφορά στο γεωγραφικό ζήτημα: ο πρώην αρχιεπίσκοπος του Μπουένος ΄Αιρες ήταν πεπεισμένος πως το μέλλον της καθολικής θρησκείας θα παιζόταν στο Νότο και πως ο δυτικός καθολικισμός ανήκε ήδη στο παρελθόν. Λεπτομέρεια που από κάποιους μεταφράστηκε ως σημάδι από το πεπρωμένο: η τελευταία του επίσημη συνάντηση την Κυριακή του Πάσχα ήταν με τον Τζέι Ντι Βανς, τον λαϊκιστή νεαρό αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών που έγινε πρόσφατα Καθολικός», καταλήγει η ανάλυση.

Επιμέλεια Βασιλική Κουκίου