Ο αγώνας δρόμου για την...γονιμοποίηση: Τελικά ποιο σπερματοζωάριο είναι ο νικητής

Η διαδικασία της γονιμοποίησης έχει υπάρξει ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά αντικείμενα.

Σε μια προσπάθεια, να εξηγηθεί η συγκεκριμένη στον κοσμάκη συχνά αναλύεται ως εκατομμύρια σπερματοζωάρια που «τρέχουν» όσο πιο γρήγορα μπορούν προς το ωάριο μέχρι το πιο γρήγορο, δυνατό, υγιές από όλα να κερδίσει τον αγώνα και να περάσει μέσα στο ωάριο, με το έπαθλο να περάσει τα γονίδιά του στους μελλοντικούς απογόνους.

Ωστόσο, είναι όντως ένας «αγώνας δρόμου» ή χρειάζεται πολύ περισσότερα από ταχύτητα;

Την απάντηση που αναθεωρεί όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι τώρα, δίνει ο Ντέιβιντ Μίλερ, καθηγητής στο τμήμα ζωικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις. «Ο σημαντικός παίκτης σε όλα αυτά είναι στην πραγματικότητα, η γυναικεία αναπαραγωγική οδός», αναφέρει.

Τα σπερματοζωάρια «κολυμπούν» κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, αλλά η κύρια κίνηση παρέχεται στην πραγματικότητα από τις συσπάσεις της γυναικείας οδού και συγκεκριμένα, παρατηρούνται συσπάσεις της μήτρας που μοιάζουν πολύ με συσπάσεις του γαστρεντερικού σωλήνα.

Τα πιο... ώριμα σπερματοζωάρια νικητές του αγώνα

Μια μελέτη του 1996 απέδειξε πόσο αποτελεσματικές είναι αυτές οι συσπάσεις. Οι επιστήμονες εναπόθεσαν σφαιρίδια με μέγεθος αντίστοιχο με αυτό του σπέρματος στις μήτρες 64 γυναικών και μερικά από τα σφαιρίδια ταξίδεψαν μέχρι τις σάλπιγγες, όπου συνήθως πραγματοποιείται η γονιμοποίηση, μέσα σε, μόλις, λίγα λεπτά.

Λογικό είναι ότι το σπέρμα χρειάζεται επιπλέον βοήθεια για να φτάσει στον προορισμό του, αφού ενώ το σπέρμα κολυμπά προς μία κατεύθυνση, το ωάριο πηγαίνει προς την αντίθετη για να τα συναντήσει, είπε η Σαμπίν Κοέλ, τακτική καθηγήτρια ανατομίας και αναπτυξιακής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου. «Το ωάριο στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κολυμπήσει, οπότε οι μικροσκοπικές τρίχες που ονομάζονται βλεφαρίδες το βοηθούν», εξηγεί η Κοέλ.

Ωστόσο, μόνο και μόνο επειδή ένα σπέρμα είναι το πρώτο που φτάνει, δεν σημαίνει ότι θα είναι αυτό που θα πραγματοποιήσει και τη γονιμοποίηση. «Το σπέρμα απαιτεί κάποια τελική ωρίμανση που συμβαίνει κατά τη διάρκεια που βρίσκεται στη γυναικεία οδό και εξαρτάται από τον χρόνο», αναφέρει ο Μίλερ. «Έτσι τα σπερματοζωάρια που "κερδίζουν τον αγώνα δρόμου", χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μπορέσουν να γονιμοποιήσουν πραγματικά το ωάριο», συμπληρώνει.

Φτάνουν όμως στην πηγή; Και αν ναι πίνουν «νερό» τα σπερματοζωάρια;

«Ίσως μόλις το 2 ή 3% του σπέρματος στην πραγματικότητα φτάνει μέχρι εκεί που βρίσκεται το ωάριο», λέει ο Μίλερ. «Πολλά από αυτά "καταναλώνονται" από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, επειδή το σπέρμα αναγνωρίζεται ως κάτι ξένο.»

Έως και το 70% των σπερματοζωαρίων δεν περνούν καν από τον τράχηλο της μήτρας, σημείωσε η Κοέλ. «Το σπέρμα έχει κολλήσει εκεί και δεν μπορεί να προχωρήσει», είπε.

Για εκείνα τα λίγα σπερματοζωάρια που εισχωρούν στη σάλπιγγα, ο στόχος είναι να φτάσουν όσο το δυνατόν πιο μακριά και στη συνέχεια να «κολλήσουν» στα τοιχώματα καθώς περιμένουν να φτάσει το ωάριο. 

Ο καταλυτικός έλεγχος στη σάλπιγγα 

Στη συνέχεια, μόλις φτάσει το ωάριο, η σάλπιγγα επιτρέπει μόνο σε υγιή σπερματοζωάρια να ξεκολλήσουν από τον τοίχο. «Μόλις ένα σπέρμα δεν είναι εντάξει, ο ωαγωγός δεν το απελευθερώνει. Είναι ο κύριος επιλογέας του καλού σπέρματος», αναφέρει η Κοέλ.

Αυτό δεν είναι ένα τέλειο σύστημα, προφανώς. «Έχουμε γενετικές ασθένειες που προέρχονται από το σπέρμα. Επομένως, δεν είναι πάντα αλήθεια ότι οι πιο ικανοί είναι οι καλύτεροι γενετικά», είπε ο Miller.

Σε κάθε βήμα της διαδρομής, η γυναικεία αναπαραγωγική οδός κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να απομακρύνει τα σπερματοζωάρια που δεν έχουν καλή φυσική κατάσταση, έτσι ώστε μόνο υγιές σπέρμα να φτάσει στο ωάριο. Με αυτόν τον τρόπο, η γονιμοποίηση μοιάζει λιγότερο με αγώνα και περισσότερο σαν συνέντευξη για δουλειά.

«Υπάρχουν ορισμένα προσόντα που χρειάζεστε για να μπορείτε να κάνετε αίτηση για τη δουλειά», είπε ο Μίλερ. «Αλλά επίσης, το σπέρμα που έχει αυτά τα προσόντα θα πρέπει να τα έχει τη στιγμή που είναι ανοιχτή η δουλειά, τη στιγμή που το ωάριο έχει ωορρηξία». Αλλά τελικά, η γυναικεία αναπαραγωγική οδός είναι αυτή που επιλέγει τον καλύτερο υποψήφιο.