Washington Post εναντίον Ερντογάν: «Ο χαρισματικός δικτάτορας»

Λίγες ώρες μετά το άρθρο του περιοδικού Ecοnomist, το οποίο χαρακτήριζε τις φετινές εκλογές στην Τουρκία ως τις κρισιμότερες στον πλανήτη για το 2023, η Washington Post ρίχνει περισσότερο λάδι στο προεκλογικό σκηνικό της γειτονικής χώρας, κάνοντας λόγο για έναν αυξανόμενο δεσποτισμό από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα στο σχετικό δημοσίευμα, το οποίο υπογράφει η συντακτική της ομάδα, οι εκλογές στην Τουρκία αποτελούν, επίσης, μια δοκιμασία για την ικανότητα των δημοκρατικών δυνάμεων να αποτινάξουν τον ζυγό τής ολοένα και περισσότερο μονομερούς διακυβέρνησης του Ερντογάν σε μια χώρα 85 εκατομμυρίων κατοίκων.

Το διακύβευμα δύσκολα θα μπορούσε να είναι υψηλότερο, πρώτα και κύρια για τους ίδιους τους Τούρκους, οι οποίοι μπορεί δικαιολογημένα να ανησυχούν ότι ο αυταρχισμός θα υποχωρήσει σε δικτατορία αν ο Ερντογάν κερδίσει άλλη μια θητεία, αλλά και για την Ουάσινγκτον και τους Ευρωπαίους συμμάχους της.

Η λέξη «σύμμαχος» στην περίπτωση της Τουρκίας συνοδεύεται από έναν αστερίσκο. Ο Ερντογάν, 69 ετών, κυβερνά μια χώρα στρατηγικής σημασίας στο ΝΑΤΟ με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας. Έχει διαμορφώσει έναν ρόλο για τον εαυτό του ως ένα είδος μεσάζοντα μεταξύ του ΝΑΤΟ, με το οποίο δεσμεύεται με συνθήκη, και του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, με τον οποίο διατηρεί δεσμούς που έχουν υπονομεύσει τη δυτική συμμαχία, ακόμη και όταν αυτή εμπλέκεται σε έναν έμμεσο πόλεμο για να αποκρούσει την καταστροφική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η εφημερίδα περιγράφει μια σειρά ασύνδετων κινήσεων στην εξωτερική πολιτική του Ερντογάν, που όμως τον έχουν καταστήσει να ακροβατεί μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, και οι συντάκτες της Washington Post στρέφονται στα όσα έχει κάνει εντός της χώρας του.

Η πιο βαθιά και πιθανώς μόνιμη ζημιά είναι η εσωτερική, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν. Έχει φυλακίσει πολιτικούς αντιπάλους, δημοσιογράφους και άλλους που του άσκησαν κριτική, και έχει περιορίσει τον χώρο για την άνθηση της κάποτε ζωντανής κοινωνίας των πολιτών της Τουρκίας -μια εκστρατεία καταστολής που έχει ενταθεί μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016.

Τα τουρκικά δικαστήρια έχουν μετατραπεί σε όργανα για την τιμωρία του. Κατασκευασμένες ποινικές κατηγορίες χρησιμοποιούνται συστηματικά για να φιμώσουν τη διαφωνία. Οι ανεξάρτητοι οργανισμοί μέσων ενημέρωσης έχουν φιμωθεί σε μεγάλο βαθμό. Δημόσια, πολλοί Τούρκοι φοβούνται να πουν τη γνώμη τους. Το έγκλημα της διάδοσης «παραπλανητικών πληροφοριών», με ασαφή ορισμό, κατοχυρώθηκε πρόσφατα στον νόμο ως ένα νέο εργαλείο της αυξανόμενης τυραννίας του κ. Ερντογάν.

Τα θεσμικά όργανα έχουν υποκύψει στον εκφοβισμό του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, η οποία μείωσε τα επιτόκια κατ' εντολή του, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό που ξεπέρασε το 85% πέρυσι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που πιθανώς υποτιμούν το πραγματικό ποσοστό. Οι παρεμβάσεις του, οι οποίες διαπνέονται από οικονομική μαγική σκέψη, προκάλεσαν την απώλεια του 80% της αξίας του τουρκικού νομίσματος σε διάστημα πέντε ετών.

Το κύρος του Ερντογάν έχει πληγεί περαιτέρω από την αργή αντίδραση στον καταστροφικό σεισμό που έπληξε τη νότια και κεντρική Τουρκία τον Φεβρουάριο, σκοτώνοντας τουλάχιστον 45.000 ανθρώπους και τραυματίζοντας διπλάσιους. Αυτή η αποτυχία, και ο αριθμός των νεκρών που επιδεινώθηκε από την κατάρρευση κτηρίων που δεν πληρούσαν τα κατασκευαστικά πρότυπα, ήταν εμβληματική της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης που πολλοί Τούρκοι θεωρούν χαρακτηριστικό της διακυβέρνησής του.

Ο αντίπαλος του Ερντογάν, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, είναι ένας χαμηλών τόνων πρώην δημόσιος υπάλληλος που εκπροσωπεί έναν εξωκομματικό συνασπισμό που έχει συσπειρωθεί με την ελπίδα να ανατρέψει τον Ερντογάν.

Σε βίντεο, συχνά γυρισμένα από τη σεμνή κουζίνα του -μια τρανταχτή αντίθεση με το φανταχτερό παλάτι των 1.000 δωματίων που έχει χτίσει ο Ερντογάν για τον εαυτό του- ο Κιλιτσντάρογλου, 74 ετών, έχει δεσμευτεί να υπηρετήσει μια μόνο θητεία κατά την οποία θα επανενώσει την όλο και πιο διχασμένη πολιτεία της Τουρκίας. Λέει ότι θα το κάνει αυτό ανατρέποντας τις συνταγματικές αλλαγές που χρησιμοποίησε ο Ερντογάν για να εδραιώσει την εξουσία και αναβιώνοντας την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, των δικαστηρίων και του διπλωματικού σώματος.

Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Κιλιτσντάρογλου, η κύρια παράταξη της αντιπολίτευσης, χάνει τις εκλογές εδώ και χρόνια από τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Όπως είναι κατανοητό, πολλοί Τούρκοι θεωρούν το έλλειμμα χαρίσματος του Κιλιτσντάρογλου λιγότερο σημαντικό από την υπόσχεση που εκπροσωπεί να αποκαταστήσει την ανεκτικότητα, τον πλουραλισμό, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την οικονομική λογική που τόσο πολύ έχει διακυβευθεί από τον «Ερντογανισμό».

Εάν ο κ. Ερντογάν δεν επικρατήσει στην ψηφοφορία της 14ης Μαΐου ή σε έναν πιθανό επαναληπτικό γύρο δύο εβδομάδες αργότερα, υπάρχουν ανησυχίες ότι ο ίδιος και οι υποστηρικτές του θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν το αποτέλεσμα. Σε μια χώρα όπου η δημοκρατία είχε σχετικά σταθερά ερείσματα, οι ανησυχίες αυτές είναι ένα μέτρο του πόσο βαθιά ο Τούρκος ισχυρός άνδρας έχει υπονομεύσει τους κανόνες και τους κινδύνους που εγκυμονεί η επέκταση της αυταρχικής του διακυβέρνησης.