Βόρεια Μακεδονία: Τι κρύβει η ρήξη στον αλβανικό συνασπισμό VLEN - Οι επιπτώσεις στην κυβέρνηση

Στα πρόθυρα διάσπασης βρίσκεται πλέον ο συνασπισμός αλβανικών κομμάτων VLEN («Αξίζει»), ο οποίος συμμετέχει στην κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς το κόμμα του υπουργού Υγείας της χώρας, του Άρμπεν Ταραβάρι, το ισχυρότερο των τεσσάρων του συνασπισμού, φέρεται έτοιμο να αποχωρήσει, με φόντο διαφωνίες σχετικά με το εάν ο συνασπισμός εξυπηρετεί ή όχι τα συμφέροντα της αλβανικής μειονότητας και του τρόπου συμμετοχής του στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου.

Η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος «Συμμαχία για τους Αλβανούς», της οποίας ηγείται ο Άρμπεν Ταραβάρι, σε συνεδρίαση της το βράδυ χθες Τρίτη στην πόλη Τέτοβο, αποφάσισε αυτόνομη κάθοδο στις δημοτικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία που θα διεξαχθούν τον Οκτώβριο, με δικά του, ξεχωριστά ψηφοδέλτια για την εκλογή δημοτικών συμβούλων, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από πλευράς των υπολοίπων τριών κομμάτων του αλβανικού συνασπισμού.

Στις δημοτικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία οι ψηφοφόροι ψηφίζουν σε χωριστό ψηφοδέλτιο για τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους και σε χωριστό για τους υποψήφιους δημάρχους στον καθένα εκ των 80 δήμων της χώρας.

«Εμείς, η ‘Συμμαχία των Αλβανών’, κατεβαίνουμε με δικά μας ψηφοδέλτια για τους δημοτικούς συμβούλους, ξεχωριστά από το VLEN, αυτό αποφασίστηκε και αυτό είναι οριστικό. Όσον αφορά την εκλογή δημάρχων, ζητήσαμε από τα άλλα κόμματα που συμμετέχουν στο VLEN να ορίσουμε ως υποψηφίους τους πλέον κατάλληλους, με βάση τις σχετικές μετρήσεις από τις δημοσκοπήσεις. Αυτοί (σ.σ. οι υπόλοιποι αρχηγοί του VLEN) αρνήθηκαν (...) Θέλουν να ορίσουν τους υποψήφιους δημάρχους, κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από εμάς και μπορεί να μας διαγράψουν», συνόψισε ο Άρμπεν Ταραβάρι μετά τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματός του.

Οι διαφωνίες στο εσωτερικό του VLEN ήλθαν στην επιφάνεια πριν από δύο εβδομάδες, όταν ο κ. Ταραβάρι αναφέρθηκε σε προβληματική κατάσταση στη λειτουργία του συνασπισμού εντός της κυβέρνησης. Έκρινε πως η θέση του VLEN εντός της κυβέρνησης είναι αδύναμη και ανίσχυρη.

Επιπλέον, ο Άρμπεν Ταραβάρι πρότεινε στις δημοτικές εκλογές τα τέσσερα κόμματα που συγκροτούν τον συνασπισμό να κατέβουν με χωριστά ψηφοδέλτια για την εκλογή δημοτικών συμβούλων, όχι με ενιαίο ψηφοδέλτιο, όπως εισηγούνταν οι άλλοι τρεις ηγέτες του αλβανικού συνασπισμού, υποστηρίζοντας ότι έτσι θα προσέλκυε περισσότερους ψηφοφόρους.

Οι υπόλοιποι τρεις ηγέτες του VLEN πρόσαψαν στον κ. Ταραβάρι «υπονομευτική» δράση εντός του συνασπισμού, κατηγορώντας τον για «παρασκηνιακές» διεργασίες με το αντιπολιτευόμενο αλβανικό κόμμα DUI του Αλί Αχμέτι –το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα στη Βόρεια Μακεδονία–, κάτι που ο ενδιαφερόμενος αρνήθηκε.

«Αν το πρόβλημα είναι το VLEN ή γενικά η διακυβέρνηση, τότε θα ήταν πιο έντιμο και ξεκάθαρο για τον Ταραβάρι να πει: ‘Δεν θέλω συνεργασία μαζί σας, θέλω με το διεφθαρμένο DUI’. Αλλά στην περίπτωση αυτή, οφείλει να προσχωρήσει στο DUI, δηλαδή στην αντιπολίτευση» έκρινε από την πλευρά του ο Ίζετ Μετζίτι, εκ των ηγετών του VLEN σε αντιπαράθεση πλέον με τον Άρμπεν Ταραβάρι.

VLEN: Η δομή του συνασπισμού και ο ρόλος του στην κυβέρνηση Μίτσκοσκι

Ο συνασπισμός VLEN, ο οποίος συμμετέχει στην κυβέρνηση του Χρίστιαν Μίτσκοσκι, συγκροτήθηκε από τέσσερις παρατάξεις: το Δημοκρατικό Κίνημα του Ίζετ Μετζίτι· το BESA του Μπιλάλ Κασάμι, του δημάρχου του Τετόβου· την Εναλλακτική («Alternativa») του Ζεκίρια Ιμπραχίμι· και τη Συμμαχία για τους Αλβανούς με επικεφαλής τον Άρμπεν Ταραβάρι, τον πιο προβεβλημένο μεταξύ των τεσσάρων ηγετών της συμμαχίας.

Ο VLEN σχηματίστηκε πριν από περίπου έναν χρόνο ως αντίπαλο δέος στο ισχυρό DUI, το οποίο τα προηγούμενα 20 χρόνια συμμετείχε αδιαλείπτως σε όλες τις κυβερνήσεις συνασπισμού της Βόρειας Μακεδονίας, εκπροσωπώντας σε αυτές το αλβανικό στοιχείο (25% του πληθυσμού της χώρας).

Στις πιο πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία, τον Μάϊο του 2024, ο συνασπισμός VLEN κατέλαβε 14 έδρες στο κοινοβούλιο. Η άλλη μεγάλη αλβανική παράταξη στη Βόρεια Μακεδονία, ο συνασπισμός υπό το κόμμα DUI του Αλί Αχμέτι, εξασφάλισε 18 έδρες.

Ο πρωθυπουργός της χώρας και αρχηγός του δεξιού κόμματος VMRO-DPMNE, ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, προτίμησε να επιλέξει ως κυβερνητικό εταίρο που εκπροσωπεί το αλβανικό πολιτικό στοιχείο τον συνασπισμό VLEN, ερίζοντας ότι το DUI, τα προηγούμενα 20 χρόνια που συμμετείχε στις κυβερνήσεις συνασπισμού της χώρας, μετατράπηκε σε «καθεστώς» και συνώνυμο της εκτεταμένης διαφθοράς στη χώρα των Βαλκανίων.

Ο VLEN συμμετέχει στην κυβέρνηση συνασπισμού της Βόρειας Μακεδονίας με έξι υπουργούς (επί συνόλου 23 υπουργείων της κυβέρνησης του Χρίστιαν Μίτσκοσκι).

Ο Άρμπεν Ταραβάρι, ερωτηθείς εάν η σχεδόν βέβαιη αποχώρηση του κόμματος του από τον συνασπισμό VLEN σημαίνει επίσης αποχώρηση από την κυβέρνηση του Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ανέφερε ότι ο ίδιος δεν σχεδιάζει τίποτα τέτοιο, καθώς όπως είπε στην κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας συμμετέχουν τέσσερα αλβανικά κόμματα – και ένα εξ αυτών είναι η Συμμαχία για τους Αλβανούς, της οποίας ηγείται.

Η δημοτικότητα του Άρμπεν Ταραβάρι το τελευταίο διάστημα γνώρισε άνοδο, καθώς είναι γενική η εκτίμηση μεταξύ σχεδόν όλων των πολιτών της χώρας ότι ως υπουργός Υγείας (ιατρός-νευρολόγος στο επάγγελμα), ενήργησε άμεσα για τη μεταφορά σε νοσοκομεία του εξωτερικού του μεγαλύτερου μέρους των σχεδόν 200 τραυματιών από την πυρκαγιά σε νυχτερινό κλαμπ στην πόλη Κότσανι, τα ξημερώματα της 16ης Μαρτίου, όταν 61 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους νεαρής ηλικίας, έχασαν τη ζωή τους, ενώ ανέλαβε επίσης πρωτοβουλίες για να προσφερθεί αποτελεσματική περίθαλψη των υπολοίπων τραυματιών σε δημόσια νοσοκομεία της Βόρειας Μακεδονίας.

Αναμενόμενες αναταράξεις

Πολιτικοί αναλυτές στα Σκόπια εκτιμούν πως οι αναταράξεις στο εσωτερικό του VLEN ήταν αναμενόμενες, καθώς πρόκειται για ανομοιογενή συνασπισμό τεσσάρων κομμάτων και ισάριθμων αρχηγών με διαφορετικές ατζέντες και «ηγεμονισμούς».

Σε περίπτωση που ο Άρμπεν Ταραβάρι όντως αποχωρήσει από τον συνασπισμό –θεωρείται σχεδόν βέβαιο–, ο VLEN θα εξασθενήσει σημαντικά και η επιρροή του στο αλβανικό εκλογικό σώμα της Βόρειας Μακεδονίας θα μειωθεί δραστικά, με μεγάλο κερδισμένο το DUI του Αλί Αχμέτι και πιθανόν τον Άρμπεν Ταραβάρι.

Πάντως, οι σφοδρές και πολλές φορές ακραίες πολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των αλβανικών κομμάτων της Βόρειας Μακεδονίας, οι διαχρονικοί «καυγάδες» μεταξύ τους κι η τακτική αλλαγή στρατοπέδων δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στην πολιτική ζωή της χώρας και δεν εκπλήσσει ιδιαίτερα.

Ο πολιτικός αναλυτής Σέφερ Σελίμι εκτίμησε πως ο συνασπισμός VLEN, κατά τους δέκα μήνες που συμμετέχει στην κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας (η κυβέρνηση Μίτσκοσκι ανέλαβε καθήκοντα τον Ιούνιο του 2024), δεν κατόρθωσε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που αλβανικού εκλογικού σώματος της Βόρειας Μακεδονίας. Στην ουσία, σχολίασε, «υποτάχθηκε μοιρολατρικά» στις πολιτικές και στη βούληση του πρωθυπουργού Μίτσκοσκι, οι οποίες δεν συνάδουν κατ’ ανάγκη με τα συμφέροντα του αλβανικού στοιχείου της χώρας.

Πάντα σύμφωνα με τον κ. Σελίμι, ο συγκυβερνών αλβανικός συνασπισμός δεν άσκησε και δεν ασκεί καμία πίεση στον Χρίστιαν Μίτσκοσκι προκειμένου ο πρωθυπουργός να συναινέσει στην τροποποίηση του Συντάγματος της Βόρειας Μακεδονίας (προκειμένου να συμπεριληφθεί σε αυτό ρητή αναφορά στη βουλγαρική μειονότητα).

Τόσο η Βουλγαρία, όσο και η ΕΕ έχουν θέσει ως όρο στη Βόρεια Μακεδονία την τροποποίηση του Συντάγματός της προκειμένου να ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Ο Σέφερ Σελμάνι συμπλήρωσε ότι την ώρα που η ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας παραμένει καθηλωμένη, η γειτονική Αλβανία προοδεύει ταχύτατα προς την κατεύθυνση αυτή και μόλις την περασμένη Δευτέρα τα Τίρανα προχώρησαν στο άνοιγμα μιας ακόμα δέσμης κεφαλαίων στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με την ΕΕ («εσωτερική αγορά»).

H ΕΕ και η Αλβανία άρχισαν ενταξιακές διαπραγματεύσεις τη 15η Οκτωβρίου 2024. Έκτοτε, έχουν ανοίξει άλλες δύο δέσμες κεφαλαίων: («Εξωτερικές Σχέσεις» και «Θεμελιώδη δικαιώματα και κράτος δικαίου»).

Ράμα-Κούρτι στο κάδρο της ενδοαλβανικής αντιπαράθεσης

Ο συνασπισμός VLEN έχει τη φανερή στήριξη του πρωθυπουργού του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι. Το DUI του Αλί Αχμέτι φέρεται να έχει προνομιακές σχέσεις με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας, Έντι Ράμα. Αυτό το τελευταίο κατηγορεί συχνά τον Άλμπιν Κούρτι ότι αναμειγνύεται στις ενδοαλβανικές υποθέσεις στη Βόρεια Μακεδονία, παίρνοντας το μέρος του VLEN.

Οι σχέσεις των Άλμπιν Κούρτι και Έντι Ράμα έχουν διαταραχθεί τα τελευταία δυο χρόνια. Πλέον φέρονται να μην έχουν σχεδόν καμία επικοινωνία.

Κατά συνέπεια, τονίζουν πολιτικοί αναλυτές στα Σκόπια, η αντιπαλότητα των δύο βασικών αλβανικών παρατάξεων στη Βόρεια Μακεδονία (των VLEN και DUI) και το ποια από αυτές θα επικρατήσει στη Βόρεια Μακεδονία επιδέχεται ερμηνεία και μέσα από το πρίσμα της αντιπαράθεσης Κούρτι-Ράμα.